ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد در جمعیت لاین‌های اینبرد نوترکیب گندم نان حاصل از تلاقی ارقام زاگرس و نورستار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

چکیده

گندم مهمترین گیاه زراعی کشور می­باشدکه خود کفایی در آن یکی از سیاست­های کلی بخش اقتصادی و تامین امنیت غذایی کشور است. با وجود تلاش­های انجام شده میانگین عملکرد گندم در کشور با میانگین جهانی آن فاصله دارد. در این راستا، به­منظور شناسایی لاین­های گندم پرمحصول با خصوصیات مطلوب و تعیین صفات مناسب به­عنوان شاخص انتخاب، 180 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان حاصل از تلاقی ارقام نورستار (پاییزی) و زاگرس (بهاری) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با دو تکرار ارزیابی شدند. در طی آزمایش، عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، وزن هزار دانه، طول سنبله، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته و زمستان گذرانی ارزیابی شدند. تجریه واریانس داده­ها نشان داد که از نظر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از زنده­مانی زمستانی بین لاین­ها تفاوت معنی­دار وجود داشت و در جمعیت برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، ارتفاع بوته و طول سنبله تفکیک متجاوز مشاهده شد. براساس تجزیه علیت، صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در متربع مربع با اثر مستقیم مثبت روی عملکرد دانه، حدود 2/93 درصد تغییرات این صفت را تبیین کردند. با توجه به وراثت پذیری بالای این صفات نسبت به عملکرد دانه می­توان از آنها به­عنوان شاخص­های گزینشی در انتخاب لاین­های پرمحصول استفاده کرد. براساس عملکرد دانه در مترمربع، 14 لاین نسبت به والد نورستار (والد پرمحصول) برتر بودند که با توجه به خصوصیات مطلوب این لاین­ها می­توان از آن­ها در آزمایش­های ناحیه­ای جهت انتخاب ژنوتیپ­های پرمحصول استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Yield and Yield Components in Bread Wheat Recombinant Inbred Lines Population Derived from a Cross Between Norstar

نویسندگان [English]

  • MA Mohammadi Agdam
  • S Nasrolahzade
  • SA Mohammadi
چکیده [English]

Wheat is the most important crop plant in Iran and self sufficiency in wheat production is one of the economical and food safety policies in the country. In spite of efforts have been carried out in this area, the mean of wheat yield in Iran is less than its world average. To identify high yielding wheat lines with optimal characteristics and determination of traits to use as selection index, 180 recombinant inbred lines derived from a cross between Norstar (winter wheat) and Zagros (spring wheat) cultivars were evaluated in a randomized complete block design with two replications. During the experiment, grain yield, number of grain per spike, 1000 grain weight, spike length, number of fertile tiller, plant height and winter survival were measured. Analysis of variance revealed significant differences among the lines for all the studied traits except winter survival and transgressive segregation was observed for grain yield, number of grain per spike, number of spike per m2, plant height and spike length. In path analysis, 1000 grain yield, number of grain per spike and number of spike per m2 with positive direct effects on grain yield determined about 93.2 درصد of this trait variation. Considering high heritability of these characters compared with grain yield, they could be use as indices in selection of high yielding lines. Based on grain yield per m2, 14 lines were superior to Norstar (high yielding parent). Considering optimal characteristics of these lines, they could be evaluated at multi-environment experiments for selection of high yielding genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bread wheat
  • Grain Yield
  • Path analysis
  • Recombinant inbred lines

مراجع

حسین­پور ط، حسینی س­م، میرگوهر م، روستایی م، نارکی ف­ا، کلاته م، مختارپور ح و پورحسنی ح، 1381. گندم زاگرس مناسب برای کاشت در شرایط دیم مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر. معاونت ترویج و نظام بهره­برداری، دفتر برنامه­ریزی رسانه­های ترویجی.
سفالیان ا، 1386. شناسایی مارکرهای مولکولی مرتبط با مقاومت به سرما در گندم نان. رساله دکتری اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.  
کوچکی ار، یزدان سپاس ا و نیکخواه ح­ر. ۱۳۸۵. اثرتنش خشکی آخر فصل روی عملکرد دانه و برخی صفات مورفولوژیکی در ژنوتیپ­های گندم.  مجله علوم زراعی ایران، جلد هشتم، شماره29، صفحات 14-1.
وزرات جهاد کشاورزی. 1388. آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی (نتایج طرح آمارگیری نمونه­های گندم و جو سال زراعی). معاونت امور برنامه ریزی، اقتصادی و بین المللی دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی.
Ahmadi H and Baielan B, 2008. Heritability of drought tolerance in wheat. J. Agric. Environ. Sci. 3: 632-63.
Bist D and Gahalain SS, 2009. Interrelationships and path coefficient analysis in wheat germplasm of Kumaum Himalayas. Vegetos, 22: 135-142.
Chandra D, Islam MA and Barma NCD, 2004. Variability and interrelationship of nine quantitative characters in F5 bulks of five wheat crosses.  Pak. J. Biol. Sci., 6: 1040-1045.
Esmaeilzadeh Moghaddam M, Jalal Kamali, MR, Aghaee, M, Afshari F and Roustaii M, 2009. Status of Wheat and Wheat Rusts in Iran. In: R.A. McIntosh (ed.), Borlaug Global Rust Initiative 2009 Technical Workshop Proceedings. 17-20 March 2009. Cd. Obregon, Mexico: BGRI, pp. 155-158.
Ewert F and Honermeier B, 1999. Spikelet initiation of winter triticale and winter wheat in response to nitrogen fertilization. Europ. J. Agron., 11: 107-113.
FAO. 2009. FAOSTAT. http://Faostat.Fao.Org
Gurmani RUR, Khan SJ, Saqi ZA, Khan R, Shakeel A and Ullah M, 2007.Genetic evaluation of some yield and yield related traits in wheat. Pak. J. Agri. Sci. 44: 6-11.
Hassan SE and Khaliq I, 2008. Quantitative inheritance of some physiological traits for spring wheat under two different population densities. Pak. J. Bot., 40: 581-587.
Khan MH and Dar AN, 2010. Correlation and path analysis of some quantitative traits in wheat. African Crop Sci. J., 18: 9-14.
Khokhar MI, Hussain M, Zulkiffal M and Saberi W, 2010. Correlation and path analysis for yield and yield contributing characters in wheat (Triticum aestivum L.). Afr. J. Plant Sci., 4: 464-466.
Kobata TJ, Palta A and SaideMB, 1992. Rate of development of post-anthesis water deficit and grain filling of spring wheat. Crop Sci. 32: 1238-1242.
Kumar NP, Kulwal L, Balyan HS and Gupta PK, 2006. QTL mapping for yield and yield contributing traits in two mapping populations of bread wheat. Mol. Breed., 19: 163-177.
Limin AE and Fowler DB, 1983. Cold-Hardiness response of sequential winter wheat tissue segments to differing temperature regimes. Crop Sci., 32: 838-843.
Limin AE and Fowler DB, 1993. Inheritance of cold hardiness in Triticum aestivum x synthetic hexaploid wheat crosses. Plant Breed., 110: 103-108.
Maas, E.V., Leasch, S.M., Francois L.E. and Gtieve, C.M. 1996. Contribution of individual culms to yield of salt-stressed wheat. Crop Sci., 36: 142-149.
Mohammadi V, Zali AA and Bihamta MR, 2008. Mapping QTLs for heat tolerance in wheat. J. Agric. Sci. Technol., 10: 261-267.
Mohsin T, Khan N and Nasir Naqvi F, 2009. Heritability, phenotypic correlation and path coefficient studies for some agronomic characters in synthetic elite lines of wheat. J. Food Agric. Environ., 7: 278-282.
Moral LF, Rharrabti Y, Villegas D and Royo C, 2003. Evaluation of grain yield and its components in durum wheat under Mediterranean conditions: An ontogenic approach. Agron. J., 95: 266-274.
Munir M, Chowdhry MA and Malik TA, 2007.Correlation studies among yield and its components in bread wheat under drought conditions. Int. J. Agri. Biol. 2: 287-290.
Nouri-Ganbalani A, Nouri-Ganbalani G  and Hassanpanah D, 2009. Effects of drought stress condition on the yield and yield components of advanced wheat genotypes in Ardabil, Iran. J. Food. Agri. Environ. 7: 228-234.
Pierre CS, Crossa J, Manes Y and Reynolds MP, 2010. Gene action of canopy temperature in bread wheat under diverse environments. Theor. Appl. Genet., 120: 1107–1117.
Quarrie SA, Pekic Quarrie S, Radosevic R, Rancic D, Kaminska A, Barnes JD, Leverington M,  Ceoloni C and Dodig D, 2006. Dissecting a wheat QTL for yield present in a range of environments: From the QTL to candidate genes.  J. Exp. Bot. 26: 1-11.
Sami UA, KhanAS, Raza A and Sadique S, 2010. Gene action analysis of yield and yield related traits in spring wheat (Triticum aestivum L.). Int. J. Agric. Biol., 12: 125–128.
Young ND, 2000. Construction of plant genetic linkage map with DNA markers, In: R.L. Phyllips and J.K. Vasil, (eds), DNA-Based Markers in Plants. Kluwer Academic Publications. pp. 31-47.
Zečević V, Knežević D, Bošković J, Mićanović D and Dimitrijević B, 2009. Genetic and phenotypic variability of  number of spikelets per spike in winter wheat. Kragujevac J. Sci., 31: 85-90.
Zhang LY, Liu DC, Guo XL, Yang WL, Sun JZ, Wang D and  Zhang A, 2009. Distribution in genome of quantitative trait loci (QTL) for yield and yield-related traits in common wheat (Triticum aestivum L.). Theor. Appl. Genet. 119: 43-52.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار