گروه بندی ژنوتیپ‌های مختلف برنج با استفاده از تجزیه عاملی و تجزیه خوشه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه گیلان

2 مؤسسه تحقیقات برنج کشور رشت

چکیده

      شناخت کافی از تنوع ژنتیکی و طبقه­بندی ژرم پلاسم­ها جهت انتخاب والدین مناسب برای اهداف به­نژادی لازم و ضروری است. در این تحقیق از داده­های حاصل از اندازه گیری صفات مهم زراعی برای طبقه بندی تعدادی از ارقام برنج ایرانی و خارجی و تلاقی­های میان آن­ها استفاده شد. به همین منظور چهار رقم بومی با پنج لاین خالص با منشأ ایری، در سال 1386 تلاقی داده شدند. در سال بعد، بیست نتاج F1 بدست آمده به همراه نه والد (در مجموع بیست و نه تیمار) در قالب طرح بلوک­ کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور کشت شدند و عملکرد دانه و اجزای آن و خصوصیات مورفولوژیک بوته و دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس داده­ها نشان داد که ژنوتیپ­های مورد مطالعه از نظر صفات بررسی شده دارای اختلاف معنی داری بودند. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها نشان داد که 3 عامل اصلی و مستقل، 72/77 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه می‌نمایند. این سه عامل تحت عنوان عامل مربوط به خصوصیات مورفولوژیک، عامل عملکرد و اجزای عملکرد و عامل فنولوژیک نامگذاری شدند. در عامل عملکرد و اجزای آن صفات مهمی مثل عملکرد دانه، تعداد دانه پر در خوشه، تعداد دانه پوک در خوشه و وزن هزار دانه قرار گرفتند که همبستگی بین این خصوصیات با عملکرد دانه معنی‌دار بود. تجزیه خوشه­ای به روش UPGMA، ژنوتیپ­های مورد مطالعه را در نه گروه قرار داد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Grouping Different Rice Genotypes Using Factor and Cluster Analyses

نویسندگان [English]

  • HR Ghorbani 1
  • HA Samizadeh Lahiji 1
  • B Rabiei 1
  • M Allahgholipour 2
چکیده [English]

Enough knowledge of genetic variation and germplasm classification is necessary to select suitable parents for breeding purposes. In this study, the data derived from measurements of important agronomic traits was used to classify several Iranian and foreign rice varieties and their crosses. Here, four local cultivars were crossed with five pure lines with IRRI source in a line × tester approach. In the next year, parents and their progenies arranged in randomized block design with three replications and planted at the research field of rice research institute of Iran. Some agronomical and morphological traits such as yield and its components were recorded. Analysis of variance showed significant differences between genotypes for all traits. The result of factor analysis based on principle component showed that three factors accounted %77.72 of total variance. These three factors were named as morphological characteristics, yield and its components and phenological factor. In yield and its components were some important traits such as grain yield, number of filled seed, number of empty seed and seed weight that correlation among these characteristics with grain yield was significant. Cluster analysis by UPGMA method divided genotypes to nine groups.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster analysis
  • Factor analysis
  • Rice
  • Yield

مراجع

اله­قلی پور م و محمدصالحی م­ص، 1382. تجزیه به عامل‌ها و علیت در ژنوتیپ‌های مختلف برنج، مجله نهال و بذر،  خرداد، جلد 19،  شماره 1. صفحه­های 76 تا 86.
ابوذری گزاف­رودی ا، هنرنژاد ر و فتوکیان م­ح، 1387. بررسی تنوع ژنتیکی ارقام برنج با استفاده از داده­های صفات مورفولوژیکی، مجله پژوهش و سازندگی، جلد 21، شماره 1 (پی آیند 78 در زراعت و باغبانی). صفحه­های 110 تا 117.  
حیدری ب، سعیدی ق و سیدطباطبایی ب­ا، 1386. تجزیه به عامل­ها برای صفات کمی و بررسی ضرایب مسیر برای عملکرد دانه در گندم، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 11، شماره 42 (الف). صفحه­های 135 تا 143.
رحیم سروش ح، مصباح م، حسین زاده ع و بزرگی پور ر، 1383. بررسی تنوع ژنتیکی و فنوتیپی و تجزیه خوشه­ای برای صفات کمی و کیفی برنج، مجله نهال و بذر، شماره 20، جلد 2. صفحه­های 167تا 182.
رشیدی و، مجیدی ا، محمدی س­ا و مقدم واحد م، 1386. تعیین روابط ژنتیکی لاین های گندم دوروم با استفاده از تجزیه کلاستر و شناسایی صفات مهم مرفولوژیک هر گروه، مجله علوم کشاورزی. جلد 13، شماره 2. صفحه های 439 تا 450.
رمضانی م، سمیع­زاده لاهیجی ح، ابراهیمی کولایی ح، و کافی قاسمی ع، 1387. مطالعه صفات زراعی و مورفولوژیک هیبریدهای ذرت از طریق تجزیه به عامل ها در همدان، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 12، شماره 45 (الف). صفحه­های 99 تا 108.
طوسی مجرد م و بی همتا م، 1386. بررسی عملکرد دانه و سایر صفات کمی گندم از طریق تجزیه به عامل­ها، مجله دانش کشاورزی، جلد 17،  شماره 2. صفحه های 97 تا 107.
مظهری م، 1383. بررسی تنوع ژنتیکی ارقام مختلف برنج بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان.
Czuba R, 1994. The results of foliar nutrition of field crop, I. responses of plants to foliar nitrogen application, Field Crop Abst 49: 1303.
Hanamaratti NG and Patile SJ, 1998. Genetic divergence in upland rice (Oryza sativa L.) genotypes under low land and up land conditions, Karnataka Journal of Agricultural Sciences 11:1 220-222.
Kandhola SS and Panwar DVS, 1999. Genetic divergence in rice, Annals of biology Ludhiana 15:1 35-39.
Liping D and Jianfei W, 1999. Analysis of main agronomic characters for japonica rice from taiho lake region, Journal of Nanjing Agricultural University 22:3 1-4.
MokataAS and Mehetre SS, 1998. Genetic divergence in rice, Advances in Plant Sciences 11:2 189-192.
SarawgiAK and Rastogi NK, 1998. Genetic diversity for grain quality parameters in traditional rice (Oryza sativa L.). Accessions from Madhya Pradesh India. Tropical Agricultural Research and Extension, 1: 2 103-106.
Singh SP and JoshiAB, 1966. Line × tester analysis in relation to breeding for yield in linseed, Indian J. Genet. Plant Breed 26: 177-194.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار