ارزیابی ژنوتیپ‌های ماشک کرکدار در شرایط تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهش‌گران مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

تعداد 12 ژنوتیپ‌ ماشک کرکدار از نظر واکنش نسبت به تنش خشکی در قالب طرح کرت‌های خردشده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی باغ گیاه­شناسی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان آذربایجان‌شرقی در سال 1382 مورد آزمایش قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری (بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید) در کرت­های اصلی و ژنوتیپ­ها در کرت­های فرعی منظور شدند. در این بررسی صفاتی مانند ارتفاع بوته، طول نیام، عرض نیام، تعداد دانه در نیام، وزن هزاردانه، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد شاخه جانبی، شاخص برداشت، بیوماس و عملکرد دانه در طول فصل زراعی اندازه‌گیری گردید. تنش خشکی کلیه صفات (به جز تعداد دانه در نیام) را به طور معنی­دار تحت تاثیر قرار داد. عملکرد دانه و بیوماس بیش­ترین مقدار کاهش را در اثر تنش خشکی نشان دادند. تعداد نیام در بوته و تعداد دانه در بوته نیز بیش­تر از سایر اجزای عملکرد دانه از تنش خشکی متاثر شدند. در عین حال کاهش ارزش صفات برای کلیه ژنوتیپ­ها یکسان نبود و اثر متقابل معنی­داری بین ژنوتیپ و شرایط تنش برای صفات مهمی مانند بیوماس، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته و ارتفاع بوته مشاهده گردید.  ارزیابی ژنوتیپ‌های ماشک کرکدار بر اساس شاخص‌های STI و TOL نشان داد که در شرایط تنش خشکی متوسط ژنوتیپ شماره 9 (از ایتالیا) و شماره 7 (از ترکیه) بیشترین میزان تحمل به خشکی را از نظر عملکرد دانه دارا هستند. از نظر بیوماس نیز ژنوتیپ­های شماره 3 و 6 در زمره ژنوتیپ­های مطلوب در برابر تنش­های متوسط و شدید شناسایی شدند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Vicia dasycarpa Genotypes Under Drought Stress Conditions

نویسندگان [English]

  • N Mirfakhraee 1
  • M Moghaddam 2
  • S Aharizad 3
  • A Razban Haghighi 1
چکیده [English]

This study was carried out to evaluate the effects of drought stress on 12 genotypes of vetch (Vicia dasycarpa) at the experimental field of Agriculture and Natural Resources Center of East Azarbaijan Province during 2003. Field trial was conducted as a spilt plot design based on randomized complete blocks with three replications. Drought treatments (normal, medium and severe stress conditions) were included in main plots and the genotypes were allocated in subplots. During the growing season, plant height, pod length, pod width, number of grains per pod, 1000 grain weight, number of pods per plant, number of grains per plant, number of axillary branches,  harvest index, biomass and grain yield were measured. Drought stress effected all traits (except number of grains per pod) significantly. Greatest amount of reduction in value due to water stress belonged to grain yield and biomass. Number of pods per plant and number of grains per plant were affected by drought more than other yield components. However, the adverse effect of water stress was not similar for all genotypes and there were significant genotype by environment interaction for important characters such as biomass, grain yield, number of pods per plant, number of grains per plant and plant height. Evaluation of the genotypes based on drought tolerance indices (STI and TOL) indicated that under medium water stress environment the genotypes 9 (from Italy) and 7 (from Turkey) showed better drought tolerance performance in terms of grain yield. Regarding biomass, the genotypes 3 (from Italy) and 6 (from Australia) were recognized as the most appropriate genotypes for hoth medium and severe drought stress conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biomass
  • Drought Stress
  • Drought tolerance indices
  • Grain Yield
  • Vetch

مراجع

سرمدنیا غ ح و کوچکی ع، 1371. جنبه‌های فیزیولوژیکی زراعت دیم. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
سمیع­زاده ح ا، طالعی غ و پوردوایی ح ا، 1377. بررسی و تعیین مناسبترین شاخص حساسیت به خشکی در ارقام نخود. پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، 6 تا 7 شهریور ماه، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج. 
کوچکی ع، 1368. زراعت در مناطق خشک. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
نورمند مؤید ف، 1380. ارزیابی شاخص‌های مقاومت به خشکی در گندم نان. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 32، شماره 4، صفحه‌های 785 تا 794.
Ahmadi A, Mohammadi N, Siosehmardeh A and Poustini K, 2006. Evaluation of wheat yield and rought resistance indices across water regimes. Fied Crops Res 98: 222-229.
Anonymous, 2004. Vicia villosa, Roth. http://www. F. A. O. database.
 Bertlan FJ, Beck D, Banziger M and Edmeades GO,  2003. Genetic analysis of inbred hybrid grain yield under stress and nonstress environments in tropical maize. Crop Sci 43: 807-817.
 Byrne PF, Bolanos J, Edmeades GO and Eaton DC, 1995. Gain from selection under drought versus multilocation testing in related tropical maize populations. Crop Sci 35: 63-69.
Fernadez GCJ, 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Pp. 257-270. Proceeding of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food Crops in Temperature and Water Stress, Taiwan. 
Levitt J, 1980. Responses of Plant to Environmental Stresses, Water, Radiation, Salt and Other Stresses. 2nd ed. Vol. II. Academic Press, New York.
Magrokosho C and Pixley K, 1995. Drought tolerance at flowering and cross-over interaction for yield of three maize of Zimbabwe. CIMMYT, Mount Pleasant, Harare, Zimbabwe.
Pourdad SS, 2008. Study on drought resistance indices in spring safflower. Acta Agr 56: 203-212.
Rathjen AJ, 1994. The biological basis of genotype environment interaction: Its definition and management. Pp. 13-17. In Paull J et al. (eds). Proceedings of the Seventh Assembly of the Wheat Breeding Society of Australia, Wheat Breeding- Into the Second Century. 25-30 Sept, University of Adelaide, Adelaide, Australia.
Rosielle AA and Hamblin J, 1981. Theoretical aspect of selection for yield in stress and non-stress environment. Crop Sci 21: 943-946.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار