اثر تنش کم آبی بر ویژگی‌های مورفولوژیک و کارآیی مصرف آب دو رقم سویا (Glycine max L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

به منظور بررسی اثر محدودیت آب بر ویژگی های مورفولوژیک و کارآیی مصرف آب دو رقم سویا، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. تیمار­های آبیاری (I1، I2، I3  وI4) به ترتیب  آبیاری پس از  3±60، 3±80 ، 3 ±100 و 3±120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) در کرتهای اصلی و دو رقم سویا ( هاک و زان) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که رقم هاک برای تکمیل مراحل رشد و نمو خود به GDD (درجه روزهای رشد) کمتری در مقایسه با رقم زان نیاز دارد. گلدهی و رسیدگی برای رقم هاک حدود سه روز زودتر از رقم زان اتفاق افتاد. میانگین ­تعداد شاخه های فرعی در بوته، ارتفاع گیاه، عملکرد­های زیستی و دانه در شرایط آبیاری مطلوب (I1 ) بیشتر از آبیاری های محدود (I2، I3  وI4)  بود. با تشدید تنش کم آبی همه این صفات کاهش نشان دادند. بالاترین شاخص برداشت در تیمار آبیاری مطلوب (I1 ) به دست آمد، اما این برتری در مقایسه با سایر سطوح آبیاری از نظر آماری معنی­دار نبود. بنابراین، کاهش آبیاری موجب بهبود کارآیی مصرف آب می­شود. با وجود این، با تشدید تنش کم آبی، حجم آب مصرفی در هر بار آبیاری افزایش و عملکرد دانه کاهش یافت. بر همین اساس به نظر می رسد که آبیاری با حجم کمتر و زمانهای نزدیک به هم برای تولید سویا مناسب­تر است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Water Deficit on Morphological Traits and Water Use Efficiency of Two Soybean (Glycine max L.) Cultivars

نویسندگان [English]

  • B Behtari
  • K Ghassemi-Golezani
  • A Dabbagh Mohammadi Nasab
  • S Zehtab Salmasi
  • M Toorchi
چکیده [English]

In order to investigate the effect of water limitation on morphological traits and water use efficiency in two soybean cultivars, a split-plot experiment was conducted in 2004 at the Research Farm of the Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Iran. Irrigation treatments ( I1, I2, I3 and I4: irrigation after 60±3, 80±3, 100±3 and 120±3 mm evaporation from class A pan, respectively) were assigned to main plots, and two soybean cultivars (Zane and Huck) were allocated to the subplots. The results indicated that the Huck required less GDD (growing-degree days) to complete the growth and developmental stages, compared with Zane. Flowering and maturity for Huck occurred about 3 days earlier than those for Zane. The mean number of branches, plant height, biological and grain yields under well watering (I1) were higher than those under limited irrigations (I2, I3 and I4). All these traits were decreased with increasing water deficit. The highest harvest index was obtained from I1 treatment, however, this superiority was not significant statistically, when compared with other irrigation treatments. Therefore, it was concluded that water use efficiency (WUE) could be improved, with decreasing irrigation. However, the volume of water at each irrigation increased and grain yield decreased, as water deficit severed. Consequently, it seems that irrigation with low volume and short intervals might be more suitable for soybean production.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grain Yield
  • Soybean
  • Water Deficit
  • Water use

مراجع

خواجوئی نژاد غ، 1383. واکنش سه گروه رسیدگی سویا به تراکم و سطوح مختلف آبیاری در کشت دوم. پایان نامه دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
 خواجوئی نژاد غ، رضائی ع و موسوی س­ف، 1373. اثرات مختلف آبیاری و تراکم کاشت بر عملکرد و سایر خصوصیات لوبیا سفید(لاین آزمایشی 11805). مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 25، شماره 3، صفحه­های  1 تا 15.
خواجه پور م و کریمی م، 1366. کاربرد آمار درجه حرارت هوا در تصمیم گیری های زراعی. مجموعه مقالات درباره آب و خاک، کشاورزی و منابع طبیعی، کتاب یکم. دانشگاه تهران.
 علیزاده اَ، 1378. رابطه آب و خاک و گیاه. چاپ اول. انتشارات آستان قدس رضوی. دانشگاه امام رضا.
 قاسمی گلعذانی ک، موحدی م، رحیمزاده خوئی ف و مقدم م، 1374. اثرات کمبود آب بر رشد و عملکرد دو رقم نخود در تراکم های مختلف، مجله دانش کشاورزی، جلد 7، شماره های 3و4، صفحه­های 17 تا 39.
 کوچکی ع و سرمدنیا غ، 1368. فیزیولوژی گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
 محلوجی م، موسوی س ف و کریمی م، 1379. اثر تنش رطوبتی و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه لوبیا چیتی. نشریه علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 4، شماره 1، صفحه­های 57 تا 67.
 مظاهری د و مجنون حسینی ن، 1380. مبانی زراعت عمومی. انتشارات دانشگاه تهران.
هاشمی دزفولی اَ، کوچکی ع و بنایان اول م، 1374. افزایش عملکرد گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
Boyer JS, and McPherson HG, 1975. Physiology of water deficit in cereal crops. Adv Agron
27: 1-23.
Cox WJ and Julliof GD, 1986. Growth and yield of sunflower and soybean under soil water deficits.  Agron J 78: 226-230.
Dasberg S and Bakker JW, 1970. Characterizing soil aeration under changing soil moisture conditions for bean growth. Agron J 62: 689-692.
Desclax D, Huynh TT and Roumet P, 2000. Identification of soybean plant characteristics that indicate the timing of drought stress. Crop Sci 40: 716-722.
Desouza PI, Egli DB and Bruening WP, 1997. Water stress during seed filling and leaf senescence in soybean. Agron J 89: 807-812.
Doss BD and Thurlow DL, 1974. Irrigation, row width, and plant population in relation to growth characteristics of two soybean varieties. Agron J 66: 620-623.
Egli DB, Meckel L, Phillips RE, Radeli D and Legett JE, 1983. Moisture stress and N redistribution in soybean. Agron J 75: 1027-1031.
Frederick JR, CampCR and Bauer PJ, 2001. Drought stress effects on branch and main stem seed yield and yield components of determinate soybean. Crop Sci 41: 759-763.
Hansen WR and Shibles RM, 1978. Seasonal lag if the flowering and podding activity of yield grown soybean. Agron J 70: 47-50.
Kadhem FA, Specht JE and Williams JH, 1985. Soybean irrigation serially timed during stage R1 to R6. I. Agronomic responses. Agron J 77: 291-298.
Karimi MM and Siddigue KHM, 1991. Crop growth and relative growth rates of old and modern wheat cultivars. Aust J Agric Res 42: 13-20.
Korte LL, Williams JH, Specht JE and Sorensen RC, 1963. Irrigation of soybean genotypes during reproductive ontogeny. I. Agronomic responses. Crop Sci 23: 521-529.
Rubel A, Rinne RW and Canvia  DT, 1972. Protein, oil and fatty acid in developing soybean seeds. Crop Sci 12: 739-741.
Rudy IR, Tarumingkeng C and Zahir Coto IR, 2003. Effects of drought stress on growth and yield soybean. Sci Philosophy. Pp 702.
Shouse P, Dasberg S, JuryWA and Stolzy LH, 1981. Water deficit effects on water potential, yield and water use of cowpea. Agron J 73: 333-336.
Vieira RD, Tekrony DM and Egli DB, 1992. Effect of drought and defoliation stress in the field on soybean seed germination and vigor. Crop Sci 32: 471-475.
Weiss EA, 2000. Oil seed crops. Black Well Science. Pp 165-203.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار