نقش کشت مخلوط سه گانه در کنترل علف­های هرز و عملکرد کدوی تخمه کاغذی (Cucurbita pepo L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان

چکیده

 چکیده
 
به منظور بررسی نقش کشت مخلوط سه­گانه ذرت، لوبیا چیتی و کدوی­تخمه­کاغذی بر فرونشانی علف­های هرز و عملکرد کدوی­تخمه­کاغذی، آزمایشی در دو مکان (رشت و رودسر) در سال زراعی 1392 اجرا شد. این آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: کشت خالص کدوی تخمه­کاغذی (60 و 90 سانتی­متر روی ردیف)، کشت مخلوط ذرت – کدوی تخمه­کاغذی (30-60 و 40-90 سانتی­متر روی ردیف) و ذرت – لوبیاچیتی – کدوی­تخمه­کاغذی (30-20-60 و 40-30-90 سانتی­متر روی ردیف) و دو تیمار دو بار وجین و  عدم وجین بودند. بر اساس نتایج آزمایش، اثر مکان بر عملکرد و اجزای عملکرد کدوی تخمه­کاغذی معنی­دار بود و بهترین نتایج در رودسر بدست آمد. در رودسر، اثر سیستم­های کشت و تیمار وجین بر صفات کدوی تخمه­کاغذی معنی­دار شد. بیشترین تعداد دانه در میوه، وزن هزار دانه، وزن تک میوه، عملکرد دانه و میوه در کشت خالص در تیمار وجین و کمترین آن­ها در مخلوط­های سه­گانه در تیمارهای عدم وجین حاصل شد. در رشت، تیمارهای وجین تأثیر معنی­داری بر صفات کدوی تخمه­کاغذی نداشتند و تنها اثر سیستم­های کاشت معنی­دار بود. بالاترین عملکرد و اجزای عملکرد کدوی تخمه­کاغذی در کشت خالص مشاهده شد. نتایج نشان داد که مخلوط­های سه­گانه، علف­های هرز (پهن برگ و باریک برگ) را بهتر از مخلوط دوگانه و خالص کنترل کردند. در مخلوط­های سه­گانه و دوگانه در تیمارهای عدم وجین درصد افت عملکرد نسبت به کشت خالص کمتر بود که نشان­دهنده کنترل بهتر علف­های هرز در مخلوط است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Triple Intercropping System in Weeds Control and Naked-Pumpkin (Cucurbita pepo L.) Yield

نویسندگان [English]

  • Parasto Moradi
  • Jafar Asghari
  • Gholamreza Mohsen Abadi
  • Habib Allah Samiezadeh
چکیده [English]

Abstract
In order to study of maize, pinto bean and naked-pumpkin triple intercropping system effects on weeds suppression and optimal yield of naked pumpkin, an experiment was conducted as factorial based on randomized complete block design with three replications in both sites (Rasht and Roudsar) in Guilan at 2013. Treatments consisted of naked pumpkin sole crops (60 and 90 cm on row), maize – naked pumpkin double crops (30-60 cm and 40-90 cm on row) and maize-pinto bean-naked pumpkin triple crops (30-20-60 cm and 60-30-90 cm on row) and hand-weeding and no-weeding. The result showed that place had significant effect on yield and yield component of pumpkin and the best results observed in Roudsar. Interaction between cropping systems and weeding treatment was significant in Rasht. The highest and lowest seeds per fruit number, mean weight of fresh fruit, weight of 1000 seeds and fruit and seed yield were obtained in sole cropping (hand-weeding) and triple cropping (no-weeding), respectively. But, in Rasht, weeding treatments hadn’t significant effect on measured traits and the maximum of them observed in sole cropping systems. Based on results, triple cropping systems suppressed weeds (broadleaf and grassy leaf) more than double and sole cropping systems. The reduction of yield in triple and double cropping in no-weeding was lower than sole cropping that showed better control of weeds in intercropping systems.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fruit Yield
  • Intercropping
  • Weeding
  • Weed Control

مقدمه

یکی از عوامل اصلی کاهش عملکرد در گیاهان زراعی وجود علف­های هرز در کنار این محصولات است. علف­های هرز بر اساس اصل تولید رقابتی در جذب مواد غذایی و نهاده­ها باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصولات می­شوند (ورشام 1991). درصد بالایی از کاهش تولیدات کشاورزی جهان علیرغم کنترل شدید علف­های هرز در اکثر سیستم­های کشاورزی به رقابت علف­هرز با گیاه زراعی نسبت داده شده­ و کاهش عملکردی بین 10 تا 100 درصد در سیستم­های بدون کنترل علف­های ­هرز مشاهده شده است (رحیمیان و شریعتی 1378).

در کشاورزی مدرن کنترل شیمیایی یک روش متداول برای کنترل علف­های هرز محسوب می­شود، اما استفاده از علف­کش­ها علاوه بر اینکه موجب مقاوم شدن بسیاری از علف­های هرز نسبت به آن­ها می­شود، باعث ایجاد خطرات زیست محیطی و خسارت­های شدید جانبی به اکوسیستم­های زراعی و طبیعی شده و موجب افزایش هزینه­های تولید می­شود (مولدر و دول 1994). این امر ما را مجبور به بهبود و توسعه سیاست­های مدیریت­ علف­های هرز بر مبنای روش­های جایگزین برای استفاده معقول از علف­کش­ها می­نماید. از اینرو مدیریت تلفیقی علف­های هرز می­تواند یکی از عناصر کلیدی در بیشتر سیستم­های زراعی به­شمار رود. یکی از تمهیدات مهم در این زمینه از دیدگاه کشاورزی پایدار استفاده از کشت مخلوط گیاهان زراعی است. در کشت مخلوط به دلایل مختلفی از جمله افزایش پوشش گیاهی، افزایش رقابت و سرعت رشد اولیه بیشتر، میزان و هجوم علف­های هرز به نحو بارزی کاهش می­یابد (اسکیپرز و کراف 2001). کشت مخلوط از طریق سایه­اندازی و خفه­کردن علف­های هرز و در برخی از موارد از طریق خواص دگرآسیبی از رشد و گسترش علف­های هرز جلوگیری می­کند و استفاده از این روش زراعی کوچکترین آسیبی را متوجه محیط زیست نمی­نماید (لیبمن و دیک 1993). از اینرو کشت مخلوط می­تواند به عنوان یک روش موثر به­طور قابل توجهی از میزان کاربرد علف­کش­ها بکاهد و این امر علاوه بر ارزش اقتصادی از اهمیت زیست محیطی زیادی برخوردار است. علاوه بر این کشت مخلوط با افزایش تعداد گونه در واحد سطح به عنوان یک راه حل برای افزایش تولید در کشاورزی پیشنهاد شده است (بارمر 1998). شرط موفقیت در این کشت این است که گونه­های موجود در مخلوط به شکل متفاوتی از منابع استفاده و به عبارت دیگر آشیان­های بوم شناختی متفاوتی داشته باشند، به­طوری­که این رشد واگرا موجب می­شود گونه­ها به شکل مکمل عمل کرده و حداکثر استفاده را از منابع محیطی بنمایند. بنابراین، در طراحی کشت مخلوط نظام­های پایدار، انتخاب گونه­های گیاهی با خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی متفاوت بسیار موثر خواهد بود (توفینگا و همکاران 1993 و جانا و همکاران 1995).در این راستا، کشت مخلوط سه­گانه ذرت، لوبیا و کدو در نظر گرفته شد. این مخلوط در آمریکای مرکزی، جنوبی و مکزیک بسیار رایج است و عنوان شده که کشت توام این سه گیاه کارایی استفاده از منابع را به حداکثر می رساند زیرا که سایه­انداز ذرت بالای این دو گیاه قرار می­گیرد و نور رسیده به سطح سایه انداز را دریافت می­کند؛ لوبیا از ساقه ذرت بالا می­رود، کدو نیز روی زمین می­خزد و نوری را که از سایه انداز بالایی عبور کرده جذب و روی زمین سایه­اندازی می­کند که این سایه­اندازی مانع رشد علف­های هرز می­شود(ریچ و هانسن 1982).رونالد و چارلز (2012) نیز عنوان کردند که در کشت مخلوط ذرت و کدو، با اضافه شدن بوته­های کدو زیست توده علف­های هرز کاهش یافت و  سایه­اندازی کدو بر علف­های هرز را دلیل اصلی کنترل آن­ها دانستند. در بررسی کشت مخلوط ذرت و کدو، فوجی یوشی و همکاران (2007) بیان کردند که کدو باعث کاهش زیست­توده علف­های هرز تاج­خروس[1] و پیچک[2] و کنترل بهتر علف­های هرز در تیمارهای بدون وجین شد، علیرغم اینکه عملکرد میوه کدو در تیمارهای وجین و بدون وجین در مخلوط با این گیاه تحت تأثیر قرار نگرفت، آن­ها عامل اصلی کنترل علف­های هرز را به سایه­اندازی و اثر آللوپاتی در کدو نسبت دادند.قنبری و همکاران (1389) در پژوهش خود به برتری عملکرد میوه کدو در مخلوط با ذرت اشاره کردند؛ همچنین ایشان گزارش کردند که تیمارهای وجین و عدم وجین بر عملکرد میوه کدو اثر معنی­داری نداشته و دلیل آن­را کنترل موفق علف­های هرز به­وسیله این گیاه و استفاده بهتر از منابع دانستند. شارما و بانیک (2013) افزایش عملکرد و فرونشانی علف­های هرز در مخلوط­ها در مقایسه با کشت­های خالص اشاره کردند و دلیل آن­را اثر سینرژیک بین گیاهان در مخلوط­ها ذکر کردند.بنابراین، آزمایشی با هدف بررسی تأثیر کشت مخلوط سه­گانه ذرت، لوبیاچیتی و کدوی­تخمه­کاغذی بر فرونشانی جمعیت علف­های هرز و تولید عملکرد بهینه در کدوی­تخمه­کاغذی اجرا شد.

 

مواد و روش­ها

            به­منظور مطالعه مخلوط سه­گانه ذرت- لوبیاچیتی و کدوی تخمه کاغذی، آزمایشی در دو مکان رشت و رودسر در سال زراعی 1392 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار  اجرا شد. تیمارهای آزمایشی در جدول 1 آورده شده است. در این آزمایش از سه گیاه ذرت هیبرید (Zea mays L. cv. AS66) لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) (کلاس تجاری Cranberry، فرم بوته رونده، رشد نامحدود و
تیپ 3) و کدوی تخمه کاغذی  (Cucurbita pepo L.  var. Styriaca) استفاده شد.

 

 

جدول 1- تیمارهای مورد بررسی در کشت خالص و مخلوط ذرت، لوبیاچیتی و کدوی تخمه کاغذی.

توضیحات

فاصله روی ردیف

(سانتی­متر)

تراکم (بوته در هکتار)

کاشت

(درصد)

تیمار

کشت خالص

عدم وجین

60

27000

100

P1

وجین دستی

عدم وجین

90

18000

75

P2

وجین دستی

 

دوکشتی

عدم وجین

30 +60

55000+27000

100+ 100

M1+P1

وجین دستی

عدم وجین

45 +90

37000+18000

75 + 75

M2+P2

وجین دستی

 

سه کشتی

عدم وجین

30+20+60

55000+111000 +27000

100+100+100

M1+B1+P1

وجین دستی

عدم وجین

45+30+90

37000+ 83000+18000

75+75+75

M2+B2+P2

وجین دستی

P: کدوی­تخمه­کاغذی، M: ذرت، B: لوبیا چیتی

 

 

      شهرستان رودسر با موقعیت جغرافیایی 37 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 28 دقیقه طول شرقی و با ارتفاع 24 متر پایین­تر از سطح آب­های آزاد قرار دارد. میانگین کمینه و بیشینه دما در طول دوره آزمایش به ترتیب 18 و 33 درجه سانتی­گراد و مجموع بارش آن 142 میلیمتر بود. این آزمایش در زمینی با بافت خاک شنی– لومی و 6/7=pH، ماده آلی 08/0 فسفر و نیتروژن قابل جذب به ترتیب 7/35 میلی­گرم بر کیلوگرم و 096/0 درصد انجام شد.

     شهرستان رشت با موقعیت جغرافیایی 37 درجه و 20 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 64 دقیقه طول شرقی و ارتفاع 7 متر بالاتر از سطح آب­های آزاد در زمینی با بافت رسی- سیلتی و 7/6=pH  و ماده آلی 63/1 درصد انجام شد. میزان نیتروژن کل و فسفر قابل جذب خاک به ترتیب 193/0 و 206/0 درصد بودند. بارندگی در طول دوره آزمایش 2/139 میلیمتر و میانگین دمای کمینه و بیشینه به ترتیب 4/17 و 6/28 درجه سلسیوس ثبت شده است.

در هر دو مکان (رشت و رودسر)، دو آزمایش جداگانه (با تیمارهای عدم وجین و دو بار وجین) انجام شد. در آزمایش عدم وجین، اجازه رشد به علف­های هرز از زمان کاشت تا برداشت گیاهان زراعی داده شد. در آزمایش دو بار وجین، علف­های هرز دو بار در کل طول دوره رشد (دو و چهار هفته پس از کاشت گیاهان زراعی) به­طور دستی انجام شد. زمین محل آزمایش در رشت، فروردین ماه شخم نیمه عمیق زده شد و پس از آن دوبار دیسک زده شد. پس از اولین دیسک، کودهای فسفر، پتاس و نیتروژن هر یک به میزان 100، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار به صورت دستپاش در زمین پخش و مجددا عملیات دیسک انجام شد. پس از انجام شخم و تسطیح زمین، کرت­بندی انجام شد. ابعاد هر کرت 5 × 6 متر مربع و فاصله بین تیمارهای کمتر و بین تکرار 5/1 متر در نظر گرفته شد. کشت هر سه گیاه به صورت دستی وهمزمان در 23 اردیبهشت در رشت و 6 اردیبهشت در رودسر انجام شد. فاصله بین ردیف­های ذرت، لوبیاچیتی و کدوی تخمه­کاغذی در تمامی تیمارها ثابت و 60 سانتی­متر در نظر گرفته­شد و در دو کشتی بین ردیف­های ذرت و کدوی تخمه­کاغذی 30 سانتی­متر و در سه کشتی بین هر یک از ردیف­ها 20 سانتی­متر فاصله بود. برای تغییر در تراکم گیاهان، فاصله روی ردیف­ها تغییر داده شد (جدول 1). آبیاری در رشت هر هفته و در رودسر به علت بارش مناسب و به­موقع، فقط در زمان کاشت انجام شد.

نمونه برداری از علف­های هرز در پایان مرحله رشد به­طور تصادفی از 8 نقطه هر کرت با استفاده از کوادرات (5/0 × 5/0 مترمربع) انجام شد و علف­های هرز موجود کف­بر شده و پس از انتقال به آزمایشگاه شناسایی، شمارش و تفکیک شدند و سپس برای اندازه­گیری وزن خشک هر یک از آن­ها به مدت 48 ساعت در آون 72 درجه سلسیوس قرار داده­شدند. در پایان فصل رشد با در نظرگرفتن اثر حاشیه نمونه­برداری از 2 × 2 مترمربع برای برداشت عملکرد در نظر گرفته شد. میوه­های کدو جمع­آوری شده و به آزمایشگاه منتقل شدند، پس از شمارش و توزین آن­ها، دانه­های آن جدا شده شمارش شدند و سپس وزن هزار دانه آن­ها بدست آمد.

 

نتایج

ارزیابی علف­های هرز

      تعداد گونه­های علف­های هرز در رشت بیشتر از رودسر بود، در رشت نُه گونه و در رودسر شش گونه علف­هرز مشاهده شد (جدول 2). گونه­های غالب علف­های هرز در هر دو مکان متفاوت بودند. از بین پهن­برگان علف­هرز تاج­خروس ریشه قرمز (Amaranthus retroflexus L.) علف­ هرز غالب در رودسر بود.

     در رشت در تیمارهای وجین و رقابت، مرغ (Cynodon dactylon L.)، پنجه مرغی و سلمه تره (Chenopodium album L.) غالب بودند و غلبه با علف­های هرز باریک برگ به­ویژه پنجه­مرغی بود (جدول 2). از لحاظ نوع گونه­های موجود در رشت، علف­های هرز باریک برگ بر پهن برگ غالب بودند. مقایسه درصد کنترل علف­های هرز در سیستم های مختلف کشت در مکان آزمایشی رودسر نشان داد که نه تنها تنوع گیاه زراعی (یک، دو و یا سه گیاه) در کاهش علف­های هرز نقش دارد بلکه میزان این کاهش در تیمارهای وجین با رقابت متفاوت است (جدول 3). درصد کنترل علف­های هرز پهن برگ هم نسبت به باریک برگ در تیمارهای وجین و رقابت بیشتر بود. تیمارهای وجین کنترل بهتری را نسبت به تیمارهای رقابت در کشت خالص و مخلوط دوگانه و سه گانه فراهم کردند. بیشترین درصد فرونشانی کل علف­های هرز در مخلوط سه­گانه نسبت به خالص حاصل شد و کشت سه­گانه نسبت به دوگانه در کنترل علف­های هرز موفق­تر عمل کرد (جدول 3).

 

 

جدول 2- حضور (+) و عدم حضور (-) علف­های هرز در هر دو مکان آزمایشی رشت و رودسر در تیمارهای وجین و رقابت

علف­های هرز

نام علمی

مرفولوژی

رشت

رودسر

وجین

رقابت

وجین

رقابت

پنجه مرغی

Digitaria sanguinalis L.

باریک برگ

+

+

+

+

مرغ

Cynodon dactylon L.

باریک برگ

+

+

+

+

تاج خروس ریشه قرمز

Amaranthus retroflexus L.

پهن برگ

+

+

اویارسلام زرد

Cyperus esculantus L.

پهن برگ

+

+

+

+

سلمه تره

Chenopodium album L.

پهن برگ

+

+

توق

Xanthium  strumarium L.

پهن برگ

+

+

شیر تیغی

Sonchus arvensis L.

پهن برگ

+

+

گزنه وحشی

Urtica dioica

پهن برگ

+

+

دم روباهیکشیده

Alopecurus myosuroides L.

باریک برگ

+

+

+

+

تاج ریزی

Solanum nigrum L.

پهن برگ

+

+

سوروف

Echinochola crus-galli L.

باریک برگ

+

+

 

 

 

 

در مکان آزمایشی رشت تفاوت معنی داری بین تیمارهای وجین و رقابت در کنترل کل علف­های هرز مشاهده نشد. در اینجا هم همانند مکان آزمایشی رودسر تیمارهای وجین در مقایسه با رقابت در مخلوط­های دوگانه و سه­گانه نسبت به کشت خالص علف­های هرز پهن برگ را بهتر کنترل کردند. اما درصد کنترل علف­های هرز باریک برگ در تیمارهای وجین و رقابت مشابه بود و میزان کنترل علف­های هرز مخلوط سه­گانه در مقایسه با کشت خالص بیشترین بود (جدول 4). مخلوط­های سه­گانه (5/16 و 9/13 درصد) در مقایسه با دوگانه (2/9 و 25/6 درصد) در کنترل کل علف­های هرز (در وجین و رقابت) نسبت به کشت خالص بهتر عمل کرده و بیشترین درصد کنترل را به خود اختصاص دادند. به­طورکلی، درصد کنترل علف­های هرز باریک برگ، پهن برگ و کل در مکان آزمایش رودسر در هر دو دسته تیمارهای وجین و رقابت بالاتر از مکان آزمایشی رشت بود (جدول 3و 4).

 

ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد کدوی تخمه­کاغذی

     نتایج تجزیه مرکب داده­های آزمایشی نشان داد که مکان، سیستم­های کشت، تیمارهای وجین و برهمکنش آن­ها  اثر معنی­داری بر تعداد دانه در میوه، وزن هزار دانه و عملکرد میوه و دانه داشتند(جدول 5). بیشترین میزان هر یک از این صفات در مکان رودسر بدست آمد که مؤید کنترل بهتر علف­های هرز در رودسر بود.

 

 

 

 

جدول 3- درصد کنترل علف­های هرز (بر اساس وزن خشک) در کشت خالص و مخلوط­های دوگانه و سه­گانه در رودسر

دوکشتی در مقابل کشت خالص

تیمار

درصد کنترل

پهن برگ

باریک برگ

کل

ذرت – کدوی تخمه کاغذی

کدوی تخمه کاغذی

وجین

19 c

1/15c

 05/17b

رقابت

8/11d

-

4/5c

سه کشتی در مقابل کشت خالص

 

 

 

ذرت – لوبیاچیتی - کدوی تخمه کاغذی

کدوی تخمه کاغذی

وجین

9/31a

20b

95/25a

رقابت

03/24b

8/13c

9/18b

سه کشتی در مقابل دوکشتی

 

 

 

 

ذرت – لوبیاچیتی - کدوی تخمه کاغذی

ذرت – کدوی تخمه کاغذی

وجین

5/25b

7/27a

6/26a

رقابت

8/13d

1/21b

45/17b

 

 

جدول 4- درصد کنترل علف­های هرز در تک کشتی و مخلوط­های دوگانه  و سه­گانه در رشت

دوکشتی در مقابل کشت خالص

تیمار

درصد کنترل

پهن برگ

باریک برگ

کل

ذرت – کدوی تخمه کاغذی

کدوی تخمه کاغذی

وجین

b 7/10

b 7/7

c 2/9

رقابت

c 4/3

b 1/9

b 25/6

سه کشتی در مقابل کشت خالص

 

 

 

ذرت – لوبیاچیتی - کدوی تخمه کاغذی

کدوی تخمه کاغذی

وجین

a 4/19

a 6/13

a 5/16

رقابت

b 9/12

a 9/14

b9/13

سه کشتی در مقابل دوکشتی

 

 

 

 

ذرت – لوبیاچیتی - کدوی تخمه کاغذی

ذرت – کدوی تخمه کاغذی

وجین

b 9/9

b 1/7

c 5/8

رقابت

b8/9

b 3/6

cd 05/8

 

 

برهمکنش سیستم­های مختلف کشت × وجین بر تعداد دانه در میوه، وزن هزار دانه و عملکرد میوه و دانه معنی­دار  بود. در آزمایش رودسر بیشترین تعداد دانه در میوه در کشت­های خالص (P1 و P2) مشاهده شد که تفاوت معنی­داری با سایر تیمارها داشتند (جدول 6). تعداد دانه در میوه در کشت­های خالص در تیمارهای رقابت مشابه مخلوط­های دوگانه در تیمار وجین است. این امر به قدرت رقابتی علف­هرز با کدو اشاره دارد که عملاً عملکرد آن را به اندازه مخلوط این گیاه با ذرت کاهش داده است. کمترین تعداد دانه در میوه در مخلوط سه­گانه در تیمار رقابت مشاهده شد که 20 درصد نسبت به کشت خالص در تیمار رقابت و 31 درصد نسبت به کشت خالص در تیمار وجین کاهش نشان داد (جدول 6). وزن هزار دانه در کشت­های خالص در تیمار وجین بیشتر از سایر تیمارها بود و پس از آن کشت­های دوگانه در تیمار وجین قرار داشتند (جدول 6). مخلوط­های سه­گانه در تیمارهای وجین و رقابت کمترین وزن هزار دانه را به خود اختصاص دادند.وزن هزار دانه در مخلوط­های دوگانه و سه­گانه در تیمار رقابت تفاوت معنی­داری با یکدیگر نداشتند، اما با کشت خالص تفاوت معنی داری نشان دادند (جدول 6). وزن تک میوه کدوی تخم کاغذی در کشت خالص در تیمارهای وجین بیشتر از سایر تیمارها بود و پس از آن مخلوط­های دوگانه قرار داشتند که تفاوت معنی­داری با کشت خالص در تیمار رقابت نداشتند. کمترین وزن تک میوه در مخلوط­های سه­گانه در هر دو تیماروجین و رقابت مشاهده شد. بالاترین عملکرد میوه و دانه در کشت خالص در تیمار وجین و در تراکم بیشتر (P1) بدست آمد و کمترین آن در مخلوط سه­گانه در تیمار رقابت و تراکم کمتر (M2/B2/P2) دیده شد. عملکرد میوه و دانه در تمامی تیمارهای وجین و رقابت در تراکم بیشتر، بالاتر بود (جدول 6).

 

 

 

 

جدول 5- تأثیر مکان، سیستم­های کاشت و تیمارهای وجین بر عملکرد و اجزای عملکرد کدوی تخمه­کاغذی

منابع تغییر

درجه آزادی

F-value

تعداد دانه در میوه

وزن هزار دانه

وزن تک میوه

عملکرد میوه

عملکرد دانه

مکان (p)

1

**54/86

**03/29

**72/259

**19/313

**24/62

r(p)

4

12/45

8/7

88/128

38/243

58/33

وجین (w)

1

**83/17

**99/44

**06/146

*77/5

**78/17

سیستم کشت (cs)

5

**27/54

**87/6

**16/60

**06/76

**67/19

w*cs

5

**85/21

*57/4

*18/6

**34/19

*74/2

p*w

1

*64/5

**15/20

ns18/0

*27/14

**06/32

p*cs

5

**21

ns05/1

**92/14

*4/6

**74/7

P*w*cs

5

**62/14

*19/5

*63/5

*84/4

*57/10

ضریب تغییرات (درصد)

 

32/17

4/14

16/17

09/15

01/14

**، * و ns به ترتیب معنی­دار در سطح احتمال 1 و 5 درصد و غیر معنی دار می­باشد.

 

 

جدول 6- برهمکنش اثر سیستم­های مختلف کشت × تیمار وجین بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه کدوی تخمه­کاغذی در مخلوط سه­گانه ذرت، لوبیاچیتی و کدوی تخمه­کاغذی در رودسر

تیمار

عملکرد دانه

(کیلوگرم در هکتار)

 

عملکرد میوه

(کیلوگرم در هکتار)

وزن تک میوه

(گرم)

وزن هزار دانه

(گرم)

 

تعداد دانه در میوه

رقابت

وجین

 

رقابت

وجین

 

رقابت

وجین

 

رقابت

وجین

 

رقابت

وجین

P1

3/218c

3/309a

 

12745c

18787a

 

6/1019c

1503a

 

9/92b

2/116a

 

188ab

213a

P2

1/176df

9/272b

 

12014cd

15401b

 

6/1213b

1413a

 

2/95b

4/115a

 

185b

215a

M1/P1

3/181d

2/201cd

 

10940df

11689cd

 

3/882d

 1124bc

 

4/83c

106ab

 

174c

182b

M2/P2

9/152fg

5/187cd

 

10070dg

10481df

 

6/938cd

1048c

 

6/81c

107ab

 

163d

198 ab

M1/B1/P1

6/154fg

8/168df

 

9281fg

11170cd

 

6/754d

6/844d

 

9/80c

7/79c

 

154e

163bc

M2/B2/P2

8/138g

6/154fg

 

8605g

9839fg

 

3/840d

1/787d

 

2/84c

9/89b

 

 158  e

167cd

P1 و P2= کدوی تخمه­کاغذی با فاصله روی ردیف 60 و 90 سانتی­متر؛ M1 و M2= ذرت بافاصله روی ردیف 30 و 40 سانتی­متر؛ B1 و B2 لوبیاچیتی با فاصله روی ردیف 20 و 30 سانتی­متر

 

 

 

 

 

در رشت، بیشترین تعداد دانه در میوه در کشت خالص (P1 و P2) حاصل شد که تفاوتی بین دو تراکم وجود نداشت، اما با سایر تیمارها اختلاف معنی­داری داشتند (جدول 7). کمترین تعداد دانه در مخلوط سه­گانه با تراکم بیشتر (3/138 عدد در M1/B1/P1) مشاهده شد که کاهش 18 درصدی را نسبت به کشت خالص نشان داد. بیشترین وزن هزار دانه در کشت خالص و در تراکم­های کمتر (P2) بدست آمد که با تیمار دوکشتی با تراکم کمتر (M2/P2) اختلاف معنی­داری نداشت (جدول 7). کمترین وزن هزار دانه در کشت­های مخلوط سه­گانه حاصل شد که بین دو تراکم آن اختلاف معنی­داری دیده نشد. وزن تک میوه در تیمار وجین 21 درصد بیشتر از تیمار رقابت بود. بالاترین وزن تک میوه متعلق به کشت خالص و تراکم کمتر (880 گرم در P2) بود که تفاوت معنی­داری با تراکم بیشتر (P1) و سایر مخلوط­های دوگانه و سه­گانه نشان داد (جدول 7). وزن تک میوه در هر سه سیستم کشت در تراکم کمتر، بالاتر بود. کمترین وزن تک میوه در مخلوط سه­گانه و در تراکم بیشتر (1/681 گرم در M1/B1/P1) مشاهده شد (جدول 7).وزن تک میوه در کشت خالص نسبت به کشت مخلوط دوگانه، 11 درصد و نسبت به کشت سه­گانه 22 درصد افزایش نشان داد. بالاترین عملکرد میوه در هکتار در کشت خالص و تراکم بیشتر (P1) به میزان 15098 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که تفاوت معنی­داری با سایر تیمارها داشت (جدول 7). بین دو تراکم در هر سه سیستم کشت اختلاف معنی­داری وجود داشت و بیشترین میزان عملکرد در هکتار در تراکم بیشتر حاصل شد. عملکرد میوه در مخلوط سه­گانه با تراکم کمتر نسبت به دیگر تیمارها کمتر بود. تیمارهای رقابت نسبت به وجین باعث کاهش 20 درصدی در عملکرد میوه شد.

 

 

            جدول 7- تاثیر سیستم­های مختلف کشت و تیمار وجین بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه کدوی تخمه­کاغذی در مخلوط سه­گانه ذرت، لوبیاچیتی و کدوی تخمه­کاغذی در رشت

تیمار

عملکرد دانه

(کیلوگرم در هکتار)

عملکرد میوه

(کیلوگرم در هکتار)

وزن تک میوه

(گرم)

وزن هزار دانه

(گرم)

تعداد دانه در میوه

وجین

4/189a

12306 a

8/879a

9/81 a

4/156a

رقابت

4/172a

9632b

2/688b

4/75a

1/151 a

P1

 1/256a

15098a

3/847b

6/81ab

1/164 ab

P2

 7/210b

11440c

880a

1/89a

6/170a

M1/P1

6/194b

13304b

6/782c

5/75b

3/148cd

M2/P2

 5/145c

9074 e

796c

6/82ab

1/154bc

M1/B1/P1

3/143c

9535d

1/681e

72b

3/138d

M2/B2/P2

8/113d

7951f

1/717d

2/71b

147 cd

P1 و P2= کدوی تخمه­کاغذی با فاصله روی ردیف 60 و 90 سانتی­متر؛ M1 و M2= ذرت با فاصله روی ردیف 30 و 40 سانتی­متر؛ B1 و B2 لوبیاچیتی با فاصله روی ردیف 20 و 30 سانتی­متر

 

 

کشت خالص با تراکم بیشتر (P1)، بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد و با تراکم کمتر P2 نیز تفاوت معنی­داری داشت. در مخلوط­های دوگانه و سه­گانه تفاوت معنی­داری بین هر دو تراکم وجود نداشت و مخلوط سه­گانه با تراکم بیشتر (M1/B1/P1) عملکردی مشابه مخلوط دوگانه با تراکم کمترداشت (جدول 7). کمترین عملکرد دانه متعلق به مخلوط سه­گانه و تراکم کمتر بود که کاهشی 40 درصدی را نسبت به کشت خالص در همین تراکم نشان داد.

 

بحث

        گونه­های علف­های هرز در سیستم­های کشت خالص، مخلوط دوگانه و سه­گانه و در تیمارهای وجین و رقابت یکسان بودند (جدول 3). سانتیگو (2005) نیز در ارتباط با تغییر در ساختار جوامع علف­های هرز گزارش کرد که تنوع گونه­ای علف­های هرز در کشت مخلوط جو و نخود در مقایسه با تک کشتی جو تغییر نکرده است.

         اما گونه­های علف­های هرز در دو منطقه مورد مطالعه (به­ویژه علف­های هرز غالب) متفاوت بودند. علف­هرز غالب در رشت پنجه­مرغی بود که در زمره خطرناکترین گیاهان هرز خانواده گندمیان به شمار می­آید و چهارمین علف­هرزی است که بیشترین ترکیبات آللوپاتی را با تنوع فراوان دارد (زینلی 1381). توانایی زیاد این گیاه برای ازدیاد رویشی علاوه بر ازدیاد زایشی، گسترش سریع آن­را در مدت کوتاهی پس از استقرار تضمین می­کند (زینلی 1381). تاج­خروس نیز علف­هرز غالب در منطقه رودسر بود که یکی از علف­های هرزی شایع در اکثر مناطق دنیا است و موجب ایجاد مشکلاتی در رشد محصولات زراعی می­شود و از آنجایی­که دارای طبیعت رشد نامحدود است، در دمای بالا، رطوبت پایین و نور شدید از قدرت رقابتی بالایی برخوردار است (لیگر و شریبر 1989). تفاوت در گونه­های غالب علف­هرز در دو منطقه ممکن است ناشی  از تاریخچه متفاوت کشت، عملیات زراعی، نوع گیاهان کشت شده پیشین و بانک بذر خاک می­باشد.

کشت­های مخلوط نسبت به کشت خالص (در تیمارهای وجین و رقابت)، علف­های هرز (باریک برگ و پهن برگ) را در هر دو مکان بهتر کنترل کردند و درصد کنترل در رودسر بیشتر از رشت بود (جدول 3). زیرا کدو با برگ­های پهن، گسترده و ضخیم خود سایه اندازی خوبی را در سطح زمین ایجاد کرده و مانع از رسیدن نور به سطح خاک شده و از جوانه زنی علف­های هرز و رشد آنها به شدت کاسته است. علاوه بر برتری فیزیکی برگهای کدو در غلبه بر علف­های هرز، پتانسیل دگرآسیبی خوبی نیز برای کنترل علف­های هرز فراهم می­کند. به­طوری­که فوجی یوشی و همکاران (2007) در مطالعه مخلوط ذرت – کدو به نقش مهارکننده کدو در کنترل تاج خروس تاکید کرده است. هولاندر و همکاران (2007) اظهار داشتند که در کشت­های مخلوط ایجاد پوشش گیاهی مناسب در سطح زمین می­تواند به وسیله اشغال سریع فضاهای باز بین ردیف­های گیاه اصلی از جوانه­زنی و رشد و نمو گیاهچه­های علف­هرز جلوگیری کند. نتایج برخی دیگر از محققین  نیز نشان داد که کشت مخلوط اثر محدودکننده روی تعداد و زیست توده علف­های هرز دارد (سیلوا و همکاران، 2009 و قرینه و موسوی 2010).

         مقایسه تیمارهای رقابت نسبت به وجین در رودسر نشان داد که درصد کاهش تعداد دانه در میوه کدوی تخمه کاغذی، عملکرد دانه و میوه، در کشت های مخلوط سه­گانه نسبت به کشت خالص کمتر بود. به­طوری­که تعداد دانه و عملکرد میوه در کشت خالص در تیمار رقابت نسبت به وجین 13 و 15درصد کاهش نشان داد در صورتی­که در مخلوط­های سه­گانه این مقدار 5 و 9 درصد بود. افت کمتر عملکرد در مخلوط­های سه­گانه در تیمار رقابت نسبت به خالص برای آن است که کشت­های مخلوط بهتر از کشت­های خالص بر علف­های هرز غالب شده و بهتر از فضا­های رشدی به نفع خود بهره مند شده­اند که در بالا نیز به آن اشاره شد. قنبری و همکاران (1389) در پژوهش خود روی مخلوط ذرت –کدو عنوان کردند که تیمارهای دو بار وجین علف­های هرز نسبت به عدم وجین، وزن خشک علف­های هرز را 94 درصد کاهش داد و نیز کشت مخلوط نسبت به کشت خالص 32 درصد علف­های هرز را کاهش داده­است.در بررسی دیگری نیز روی مخلوط ذرت – کدو، رونالد و چارلز (2012) گزارش کردند که وزن خشک علف­هایهرزدردوبارعملیاتوجین (3 و 8 هفته پس از کاشت) در مقایسه با یکبار وجین (3 هفته پس از کاشت)  تقریباً 7 برابر کاهش نشان داد و از 3/131 به 12/22 رسید.

         پایین بودن عملکرد در رشت را می­توان به رشد سریع علف هرز غالب مزرعه (به­ویژه مرغ) به­دلیل مصادف شدن زمان کشت با وقوع بارندگی نسبت داد. واکنش علف­های هرز به بارندگی و افزایش در رشد و تکثیر آن­ها به­وسیله فونتی و همکاران (2014) و پوگیو و همکاران (2013) گزارش شده ­است. به­همین دلیل مرغ همزمان با جوانه­زنی گیاه زراعی رشد خود را آغاز کرد و به­دلیل قدرت تهاجمی بالا و تکثیر رویشی سریع (زینلی 1381) باعث اختلال در جوانه­زنی و ایجاد شرایط نامطلوب برای رشد گیاهان زراعی در مراحل اولیه استقرار آن­هاشد. زیرا جوانه­زنی و استقرار گیاهچه از مهمترین مراحل بحرانی در چرخه زندگی گیاه به­شمار می­روند و از عوامل تعیین کننده عملکرد و زمان رسیدگی در گیاهان می­باشند (ویندر و همکاران 2007). به­علاوه، زمان سبز شدن علف­های هرز در روابط رقابتی دارای اهمیت بسیار زیادی بوده و در کاهش عملکرد دانه و بیولوژیک نقش به­سزایی خواهد داشت (راشد محصل و همکاران 1385).سبزشدن همزمان یک گیاه عامل مؤثری در رقابت است که موجب می­شود تا گیاهی که زودتر سبز می­شود، توانایی تسخیر و استفاده از منابع را به نحو مناسبی داشته باشد و با توسعه سطح سایه­انداز از رشد و نمو گونه مجاور خود جلوگیری نماید (سرابی و همکاران 1389) امری که در پژوهش حاضر در رشت قابل مشاهده بود.

بیشتر بودن تعداد دانه، وزن هزار دانه و تک میوه و عملکرد دانه و میوه در تیمارهای وجین در سیستم­های کشت خالص و مخلوط­های دوگانه و سه­گانه در مقایسه با تیمارهای بدون وجین در رودسر، به دلیل رقابت علف­هرز با گیاه زراعی است که در سیستم­های  کشت خالص علاوه بر رقابت درون­گونه­ای وجود علف­هرز باعث ایجاد فشار و رقابت بین­گونه­ای  با گیاهان زراعی نیز شده­است. علف­هرز تاج خروس در رودسر به دلیل ارتفاع بیشتربر کدو غلبه کرده و باعث رقابت در جذب نور و سایه­اندازی بر کدو شده و همچنین در سایر منابع محیطی (مواد غذایی، آب و ...) با کدو به رقابت پرداخته است. علف­هرز غالب دیگر در مزرعه پنجه­مرغی بود که این علف­هرز باریک برگ روی سطح زمین گسترش یافته و در زیر سایه­انداز کدو قرار می­گیرد و می­تواند بر سر مواد غذایی و آب موجود در خاک با کدو رقابت کند. این دو علف­هرز از عوامل اصلی کاهش عملکرد کدو در تیمارهای رقابت هستند و تأثیر آن­ها در کشت­های خالص بیشتر از مخلوط­های دوگانه و به­ویژه سه­گانه  بود. در مقابل، فوجی یوشی و همکاران (2007) گزارش کردند با وجود این­که کدو باعث کاهش زیست­توده علف­های هرز تاج­خروس و پیچک و کنترل بهتر علف­های هرز در تیمارهای بدون وجین شد، اما عملکرد میوه کدو در مخلوط با ذرت در تیمارهای وجین و بدون وجین تحت تأثیر قرار نگرفت.آن­ها عامل اصلی کنترل علف­های هرز را به سایه­اندازی و سپس اثر آللوپاتی در این گیاه نسبت دادند. قنبری و همکاران (1389) نیز، به نقش بارز کشت مخلوط بر کنترل بهتر علف­های هرز اشاره کردند و بیان داشتند که عملکرد میوه کدو در تیمارهای وجین و بدون وجین تحت تأثیر قرار نگرفت که با نتایج آزمایش حاضر مغایرت داشت. دلیل این تفاوت را باید علاوه بر خصوصیات و شرایط مکان کشت در بانک بذر علف­های هرز و خصوصیات واریته و رقم کدوی کشت شده جستجو نمود.

         سیستم­های کشت اثر معنی­داری بر تعداد دانه، وزن دانه، وزن تک میوه، عملکرد دانه و میوه در هر دو مکان نشان دادند (جدول 4)، بالاترین صفات مذکور در کشت خالص کدوی تخمه­کاغذی حاصل شد و به تدریج در تیمارهای دو کشتی کاهش یافت و در سه ­کشتی به کمترین میزان خود رسید. در سیستم تک کشتی فقط رقابت درون­گونه­ای بین گیاهان وجود دارد، اما در دو کشتی و سه­کشتی علاوه بر رقابت درون­گونه­ای، رقابت برون­گونه­ای نیز تعیین کننده است. همین امر سبب  تغییر شرایط نوری و فتوسنتزی سایه انداز گیاهان از یکسو و محدود شدن فضای رشدی و منابع غذایی از سوی دیگر می گردد که می­تواند بر رشد رویشی و زایشی کدو تأثیرگذار باشد. قنبری و همکاران (1389) گزارش کردند میزان نور در مخلوط ذرت- کدو در مراحل انتهایی رشد به دلیل ارتفاع زیاد و توسعه کانوپی ذرت، بیشتر توسط سایه­انداز ذرت جذب شده و میزان نور عبوری کاهش می­یابد و از طرفی پیری و ریزش برگ­های کدو باعث کاهش استفاده بهینه از نور عبوری خواهد شد که بر عملکرد اثر خواهد داشت، آن­ها عنوان داشتند که بیشترین عملکرد میوه (38 تن در هکتار) در تک کشتی بدست آمد. اما فوجی یوشی و همکاران (2007) بیان کرد که عملکرد میوه کدو در مخلوط با ذرت در تراکم­های مختلف تحت تأثیر قرار نگرفت و در محدوده 21 تا 24 تن بود.

        بیشترین عملکرد دانه و میوه در بالاترین تراکم در هر سه سیستم کشت در هر دو مکان حاصل شدند که می­تواند به دلیل بیشتر بودن تراکم کدو در این تیمارها باشد. اما بیشترین وزن هزار دانه، وزن تک میوه و تعداد دانه در میوه در تراکم­های کمتر مشاهده شد. باز بودن فضای بین بوته­ها باعث رشد بهتر و دریافت نور بیشتر توسط کانوپی کدو شده که این امر منجر به افزایش در فتوسنتز و تولید دانه و وزن هزار شد. فاصله مناسب بین ردیف­ها و بوته­ها تعیین کننده فضای رشدی قابل استفاده برای هر بوته بوده و تولید عملکرد حداکثر را تحت تأثیر قرار می­دهد. مؤذنوهمکاران (1385) نقش تراکم را در تولید و عملکرد کدوی تخمه­کاغذی مؤثر دانستند و عنوان کردند که تراکم گیاهی مطلوب باعث می­شود تا گیاهان از منابع موجود به­ویژه نور استفاده موثرتری نموده که این موضوع سبب افزایش عملکردمی­شود؛ همچنین آن­ها با بررسی سه تراکم کاشت 10000، 13000 و 16000 بوته در هکتار عنوان کردند که در تراکم کمتر بوته بیشترین عملکرد میوه، دانه و وزن هزار دانه حاصل شد. گزارشات متفاوتی در مورد تأثیر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد کدو وجود دارد. برای مثال، ملیسا و همکاران (2008) در بررسی­های خود گزارش کردند که افزایش تراکم کدوی پوست کاغذی به دلیل افزایش رقابت باعث کاهش عملکرد میوه شده است. اما شباهنگوهمکاران (1389) چنین بیان کردند که کاهش فاصله روی ردیف به دلیل افزایش رقابت بین بوته­ها سبب کاهش رشد رویشی کدو و افزایش رشد زایشی شده که این امر منجر به تولید میوه بیشتر شد و با بالارفتن تراکم، عملکرد دانه، میوه و تعداد دانه افزایش یافت. این مطلب نشان می­دهد که در صورت مهیا بودن سایر شرایط برای رشد، این گیاه در تراکم­های بالاتر و یا به­عبارت دیگر، فاصله روی ردیف کمتر ظرفیت بالایی برای تولید میوه دارد. نرسون (2005) گزارش کرد که افزایش تراکم بوته از 5/0 به 8 بوته در مترمربع باعث افزایش تعداد میوه این گیاه شد. فوجی یوشی (1998) نیز در کشت مخلوط ذرت و کدو به این نتیجه رسید که در تراکم­های بالا اختلاف معنی­داری بین عملکرد کدو در کلیه تیمارهای آزمایشی وجود نداشته است، اما کاهش تراکم سبب کاهش عملکرد شده که با نتایج این آزمایش مطابقت دارد.

 

نتیجه­گیری کلی

نتایج بدست آمده از دو آزمایش گویای نقش برجسته مکان (به دلیل بافت متفاوت خاک)، سیستم­های کشت مختلف (خالص، مخلوط­های دوگانه و سه­گانه)، عملیات وجین و تراکم گونه­های زراعی در کنترل علف­های هرز و تولید عملکرد دانه و میوه بیشتر در هکتار بود. با وجود عملکرد بیشتر کدوی تخمه­کاغذی در کشت خالص در تیمارهای وجین، درصد افت عملکرد در تیمار مشابه آن در رقابت بیشتر از مخلوط دوگانه و به­ویژه سه­گانه بود که این امر نشان­دهنده نقش موفقتر مخلوط­های دوگانه و سه­گانه در کنترل علف­های هرز و استفاده از فضاهای خالی موجود به نفع گونه­های زراعی و تولید عملکرد بهتر است. البته، عملکرد نسبی کل بیش از یک (داده­ها نشان داده­نشده) در مخلوط­های دوگانه و سه­گانه (در هر دو تیمار رقابت و وجین) گویای برتری کشت­های مخلوط در کارایی استفاده بهتر از منابع بود.



[1]-Amaranthus  retroflexus

[2]-Convolvulus arvensis

 

 
راشد محصل م ح، راستگو م، موسوی س ک، ولی الله­پور و حقیقی ع، 1385. مبانی علم علف­های هرز (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
رحیمیان ح و شریعتی ش، 1378. مدل­سازی رقابت علفهای هرز و گیاهان زراعی (ترجمه). نشر آموزش کشاورزی.
زینلی ا، 1381. شناخت و کنترل پنجه مرغی(Cyndon dactylon (L.) Pers.). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 9(1): 70-59.
سرابی و، نصیری محلاتی م، نظامی ا و راشدمحصل مح، 1389. اثر زمان نسبی سبز شدن و تراکم علف هرز سلمه تره (Chenopodium album L.) بر عملکرد دانه و بیولوژیک ذرت دانه‌ ای.(Zea mays L.) پژوهش­های زراعی ایران،  8(5): 870-862.
شباهنگ ج، خرمدل س، اسدی ق، میرابی ا و نعمتی ح، 1389. اثر فاصله روی ردیف و بین ردیف و آرایش کاشت بر اجزای عملکرد، عملکرد دانه و روغن کدو پوست کاغذی (Cucurbita pepoL.). نشریه بوم شناسی کشاورزی، 2(9): 427-417.
قنبری ا، غدیری ح، غفاری مقدم م و صفری م، 1389. بررسی کشت مخلوط ذرت (Zea mays L.) و کدو (Cucurbita sp.) و اثر آن بر کنترل علف­های هرز. مجله علوم گیاهان زراعی ایران، 41(1): 55-43.
مؤذن ش، دانشیان ج، ولدآبادی س ع و بغدادی ح، 1385. بررسی تراکم بوته و سطوح مختلف کود فسفر بر صفات زراعی و عملکرد میوه و دانه گیاه دارویی کدوی تخمه­کاغذی Cucurbita pepo L.)). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 22(4): 409-397.
Brummer EC, 1998. Diversity, stability, and sustainable American agriculture, Agronomy Journal, 90: 1-2.
Fuentea EBDL, Suarezb SA, Lenardisa AE and Poggio SL, 2014.Intercropping sunflower and soybean in intensive farming systems: Evaluating yield advantage and effect on weed and insect assemblages.NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences.In press.
Fujiyoshi PT, 1998. Mechanisms of weed suppression by squash intercropped in corn. Ph. D. dissertation.Univsrsity of Calfornia, USA.
Fujiyoshi PT, Gliessman SR and Langenheim JH, 2007. Factors in the suppression of weeds by squash interplanted in corn. Weed Biology and Management, 7:105–114
Gharineh MH and Moosavi SA, 2010.Effects of intercropping (canola-fababean) on density and diversity of weeds.Notulae Scientia Biologicae, 2(4):109-112.
Hollander NG, Bastiaans L and Kropff MJ, 2007. Clover as a cover crop for weed suppression in an intercropping design. I. Characteristics of several clover species. European Journal of Agronomy, 26(2): 92-103.
Jana PK, Mandal BK, Prakash O and Chakraborty D, 1995.Growth, water-use and yield of Indian mustard (Brassica juncea), gram (Cicer arietinum) and lentil (Lens culinaris) grown as sole crops and intercrops with 3 moisture regimes. Indian Journal of Agricultural Science, 65: 387-397.
Leger A and Schreiber MM, 1989. Competition and company architecture as affected by soybean (Glycine max L.) row width and density on redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L.). Weed Science, 37:84-92.
Liebman M and Dyck E, 1993. Crop rotation and intercropping strategies for weed management. Journal of Applied Ecology, 3: 92-122.
Melissa WAL, Allison R, Kenneth RJ and Barbara ZA, 2008.The effects of repeated planting, planting density, and specific transfer pathways on PCB uptake by Cucurbita pepo grown in field conditions. Science of the Total Environment, 405(1-3): 14-25.
Mulder TA and Doll JD, 1994. Reduced input corn weed control: The effects of planting date, early season weed control and row-crop cultivator selection. Journal of Production Agriculture,
 7: 256-260.
Nerson H, 2005. Effect of fruit shape and plant density on seed yield and quality of squash. Science Horticulturae, 105: 293-304
Poggio SL, Chaneton EJ and Ghersa CM, 2013. The arable plant diversity of intensively managed farmland: effects of field position and crop type at local and landscape scales. Agriculture, Ecosystem and Environment, 166 (2013): 55–64.
Risch SJ and Hansen MK, 1982.Plant growth, flowering phenologies, and yields of corn, beans and squash grown in pure stands and mixtures in Costa Rica. Journal of Applied Ecology, 19 (3): 901-916.
Ronald M and Charles K, 2012. Weed suppression and component crops response in maize/pumpkin intercropping systems in Zimbabwe. Journal of Agricultural Science, 4 (7): 231-236.
Santiago LP, 2005.Structure of weed communities occurring in monoculture and intercropping of field pea and barley. Agriculture Ecosystem Environment, 109: 48–58.
Schippers P and Kropff MJ, 2001. Competition for light and nitrogen among grassland species: a simulation analysis. Functional Ecology, 15: 155-164.
Sharma RC and Banik P, 2013.Baby corn-legumes intercropping system: II Weed dynamics and community structure.NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 67 (2013) 11– 18.
Silva PSL, Cunha TMS, Oliveira RC, Silva KMB and Oliveira OF, 2009. Weed control via intercropping with gliricidia II. Corn Crop.Planta Daninha, 27 (1): 105-112.
Tofinga MP, Paolini R and Snaydon RW, 1993. A study of root and shoot interactions between cereals and peas in mixtures. Journal of Agricultural Science, 120: 13-24.
Windauer L, Altuna A and Benech-Arnold R, 2007.Hydrotime analysis of  Lesqueralla fendleri seed germination response to priming treatments. Industrial Cops and Products, 25: 70-74.
Worsham AD, 1991. Role of cover crops in weed management and water quality. In: Hargrove, W. L. (Ed.), Cover crops for clean water. Jackson, TN: Proceedings of 1991 International Conference Soil and Water Conservation. West Tennessee Experiment Station, pp: 141-145.