%0 Journal Article %T تحلیل تغییرکاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی با استفاده از تئوری داده بنیاد %J دانش کشاورزی وتولید پایدار %I دانشگاه تبریز %Z 2476-4310 %A قاسمی, نادره %A راحلی, حسین %A کوهستانی, حسین %A کاظمیه, فاطمه %D 2021 %\ 06/22/2021 %V 31 %N 2 %P 317-338 %! تحلیل تغییرکاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی با استفاده از تئوری داده بنیاد %K واژه­هایکلیدی: اراضی کشاورزی %K استان آذربایجان شرقی %K پایداری کشاورزی %K تغییرکاربری غیر­مجاز %K تئوری داده بنیاد %R 10.22034/saps.2021.13113 %X چکیده هدف: این تحقیق به منظور بررسی پدیده تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی (خارج از محدوده شهر، شهرکها و روستاهای دارای طرح هادی) در استان آذربایجان شرقی انجام گردید.   مواد و روش­ها: برای رسیدن به این هدف از روش تئوری داده­بنیاد استفاده شد. مشارکت­کنندگان پژوهش حاضر، خبرگان و صاحب­نظران پدیده تغییر کاربری اراضی کشاورزی استان، شامل فعالان بخش کشاورزی و مسئولین و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان­ها، بودند. با استفاده از روش نمونه­گیری هدفمند و گلوله­برفی، افراد برای مصاحبه انتخاب شده و با 20 نفر از آنها، تا زمان رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه انجام گردید.   یافته­ها:داده­های بدست­آمده در قالب 120 کد اولیه و 30 مقوله کدگذاری و تحلیل شدند. براساس هدف تحقیق، پدیده تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی به عنوان پدیده محوری انتخاب شد. در مدل استخراج شده، شرایط علی شامل مقوله­های «تفاوت زیاد قیمت زمین کشاورزی با قیمت انواع کاربری­های دیگر»، «حرص و طمع دلالان و افراد سودجوء»، «مشکلات بخش کشاورزی»وغیره، شرایط زمینه­ای شامل «ایرادات و نقاط ­ضعف سیستم سیاستگذاری و برنامه­ریزی»، «مشکلات و ایرادات سیستم کنترل و نظارت»، «ایرادات و نقاط ضعف سیستم  قانون­گذاری»، «کمبود­ها و نقاط ضعف سازمان جهاد کشاورزی و دستگاههای ذیربط» و غیره، شرایط مداخله­گر شامل«خرید و فروش اراضی کشاورزی با قولنامه»، «خرد شدن و پراکنده بودن قطعات اراضی کشاورزی»، «تغییر فرهنگ و وجود مشکلات و نیاز­های اجتماعی» وغیره، راهبرد­ها شامل «عدم وجود آمایش سرزمین و برنامه جامع حفظ کاربری اراضی کشاورزی»، «تخلف از قوانین و مقررات»، «عدم وجود قوانین و مقررات جامع حفظ کاربری»، «عملکرد ضعیف دستگاهها و نهاد­های متولی امر و نظارتی»، «مدیریت و برنامه­ریزی ضعیف و نادرست» و «مشکلات استفاده از شهرک­های صنعتی» و پیامد­های منفی شامل «کاهش تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی»، «ایجاد مشکلات اقتصادی، اجتماعی در روستاها، مناطق کشاورزی و مکان­های احداث ویلا»، «افزایش مشکلات و هزینه جامعه و دولت» و«تخریب و از بین رفتن خاک، اراضی کشاورزی و محیط زیست» و پیامد­های مثبت شامل«احداث و نگهداری باغ در اطراف خانه باغ و ویلاها» و «افزایش ارزش مادی زمین» می­باشد.   نتیجه­گیری: عوامل اصلی و مستقیم تحت عنوان شرایط علی و عوامل غیر مستقیم تحت عنوان شرایط زمینه­ای و مداخله­گر، شرایط لازم را برای ایجاد پدیده تغییرکاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی، فراهم می­آورند اما شرایط کافی نیستند و اگر راهبرد­ها در این فرایند حضور نداشته و نقش خود را ایفا نکنند، این عوامل قادر به بروز این پدیده منفی نخواهند بود. در اثراین پدیده، پیامدهای منفی غیر قابل جبران دربخش کشاورزی و روستاها، ایجاد شده است. پس ضروری­ترین و اولین اقدام برای حفظ کاربری اراضی کشاورزی، این است که بر اساس آمایش سرزمین جامع، قوانین و برنامه­های جامع مورد­نیاز تدوین و اجرا گردد.     %U https://sustainagriculture.tabrizu.ac.ir/article_13113_995b33b55e7c9e84ae073e2a3ae579ef.pdf