دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522A Survey on Comparative Advantages of the Selected Farm Crops
in Kurdistan Provinceبررسی مزیت نسبی محصولات زراعی منتخب در استان کردستان1101397FAمحمودحاجی رحیمیاستادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستانگلباغاسدی شیرینکارشناس ارشد مدیریت اجرایی شرکت گاز استان کردستانJournal Article20080523Farm crops have a crucial role in the agriculture of Kurdistan province. Consequently, studying economic aspects of these crops is of special importance. This study aimed to determine economic potentials of Kurdistan province in farm crops (irrigated wheat, dry land wheat, irrigated barley, dry land barley, corn, beans, irrigated pea, dry land pea, potatos and tomatos) production and trade. For this purpose, the Social Cost Benefit (SCB) criterion was applied. Findings for 2001-2 and 2002-3 farming year indicated that irrigated wheat, irrigated barley, corn, irrigated pea, potatos, and tomatos had comparative advantages in both years by SCB criteria. Dry land pea had comparative advantages only in 2002-3 farming year. According to the comparative advantages ranking by SCB, potato is most profitable crop in the international trading point of views for Kurdistan province. After potatos, tomatos, corn, irrigated wheat and irrigated barley were also found important.محصولات زراعی در کشاورزی استان کردستان، سهم بزرگ و تعیین کنندهای دارند، از اینرو مطالعه جنبههای اقتصادی این محصولات بهویژه در ارتباط با توان تجاری و رقابتی آنها در بازارهای جهانی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف مطالعه حاضر بررسی و ارزیابی توانمندیهای استان کردستان در تولید و تجارت محصولات زراعی منتخب (شامل گندم آبی، گندم دیم، جوآبی، جو دیم، ذرت، لوبیا، نخود آبی، نخود دیم، سیبزمینی و گوجهفرنگی) با استفاده از معیار مزیت نسبی است. برای این منظور از شاخص نسبت هزینه به منفعت اجتماعی (SCB ) استفاده گردید. نتایج مطالعه نشان داد محصولات گندم آبی، جوآبی، ذرت، سیبزمینی و گوجهفرنگی در سالهای زراعی 81-1380 و 82-1381 در هردو سال و محصول نخود دیم تنها در سال زراعی 82-1381 دارای مزیت نسبی و بقیه محصولات فاقد مزیت نسبی بودهاند. در بین محصولات دارای مزیت نسبی، سیبزمینی دارای بالاترین میزان مزیت نسبی بود. به عبارت دیگر، از نظر قدرت رقابت در بازار جهانی، این محصول بیشترین توانمندی را دارد. بعد از سیبزمینی، گوجهفرنگی، ذرت، گندم آبی و جو آبی در ردههای بعدی توانمندی قرار گرفتند.دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Farm Planning by Fuzzy Multi Objective Programming Modelبرنامهریزی زراعی با استفاده ازمدل برنامهریزی چند هدفه فازی11221398FAمهریراعی جدیدیدانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زابلمحمودصبوحی صابونیاستادیارگروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابلJournal Article20080523In current study, Fuzzy Goal Programming (FGP) model by considering a set of social and economic goals, was applied to optimal land allocation in Koshksaray district, Marand city, East Azarbaijan province, Iran. Farmer goals including total cultivable area, factor of production, production levels of various crops and total expected profit were considered fuzzily in establishment of the model. The goals were considered by 16 scenarios in the form of single objective, compound and priority structures. Results showed that, cost minimization in single objective and compound scenario is the best as compared with current conditions. In priority structure, scenario 10 with priorities of profit maximization, cost minimization, satisfying of production goals considering cost minimization and production goals, and scenario 13 with priorities of profit maximization, satisfying factor of production goals, cost minimization and fulfilling production goals, had minimum Euclidean Distance and satisfied the fuzzy objectives. Moreover, dry barley, irrigated and dry wheat and irrigated barely had maximum and minimum cultivated area, respectively. According to the findings, by reallocation of resources, farmers can achieve their better goals and objectives.درمطالعه حاضر مدل برنامهریزی آرمانی فازی (FGP)جهت تخصیص بهینه زمینهای کشاورزی منطقه کشکسرای شهرستان مرند، استان آذربایجانشرقی مورد استفاده قرار گرفت. در مدلسازی، اهداف زارع شامل بهرهبرداری از کل زمین قابل کشت، منابع تولیدی، سطوح تولید محصولات مختلف و کل سود مورد انتظار بهصورت فازی بیان شد. آرمانهای مورد نظر در 16 سناریو در قالب تک هدفه، ترکیبی و الویتبندی تهیه و تدوین گردید. نتایج نشان داد که در مقایسه با وضع موجود، از بین سناریوهای تک هدفه و ترکیبی، سناریو حداقل کردن هزینهها (سناریو2)، بهترین سناریو است. در ساختار اولویتبندی، سناریوی 10 به ترتیب با اولویت حداکثرسازی سود، حداقلسازی هزینهها، اهداف تولیدی با توجه به حداقلسازی هزینهها و تحقق اهداف تولیدی و سناریوی 13 به ترتیب با اولویت حداکثرسازی سود، تحقق اهداف منابع تولیدی، حداقلسازی هزینهها و تحقق اهداف تولیدی، کمترین فاصله اقلیدسی را نشان داده و اهداف فازی مورد نظر را تامین کردند. افزون بر آن، در اکثر سناریوها گندم دیم وآبی و جو دیم بیشترین و جو آبی کمترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص دادند. با توجه به این یافتهها، کشاورزان میتوانند با تخصیص مجدد منابع، به اهداف مورد نظر خود بهتر دست یابند.دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Evaluation of Bitter Vetch Lines Under Irrigated and Rainfed Conditionsارزیابی لاینهای گاودانه (Vicia ervilia) در شرایط دیم و آبی23371399FAوحیدفتحیرضائیدانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاحنباتات، دانشگاه تبریزمصطفیولیزادهگروه زراعت و اصلاحنباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزخشنودعلیزادهمؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورسعیدزهتابسلماسیگروه زراعت و اصلاحنباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزJournal Article20080523In order to determine the most promising lines of bitter vetch regarding drought tolerance in rainfed areas, an experiment was conducted with 16 lines, under irrigated and rainfed conditions at Dryland Agriculture Research Institute, Maragheh. A randomized complete block design with three replications was used for each experiment. Analysis of variance for both rainfed and irrigated conditions showed that there were significant differences between lines for all studied traits. Combined analysis of variance indicated significant differences between two environments for all traits except plant height. Genotype × environment interaction was significant for all traits, except for plant height, pod number per plant and seed number per pod. Comparing means under irrigated and rainfed conditions showed that Sel 2518 had the lowest number of days to flowering and Sel 2515 and Sel 2516 had shorter period of grain filling. Local bitter vetch possessed the highest plant height, biomass, number of pods per plant and seed yield. Biomass, number of pods per plant and plant height had highest correlations with seed yield in both conditions. According to three drought tolerance indices (STI, GMO and MP), the local landrace was recognized as the most drought tolerant line with ability to produce highest yield in both rainfed and irrigated environments. This landrace was separated from other lines in the cluster analysis. In some cases, lines Sel 2644 and Sel 2647, originated from Bulgaria, were grouped with the local landrace. The results indicate that the local landrace was more productive than other lines under study and therefore, it is possible to identify suitable varieties for cultivation by evaluating different landraces of bitter vetchبه منظور شناسائی لاینهای برتر گاودانه از لحاظ مقاومت به خشکی در شرایط دیم و آبی، 15 لاین با منشاء خارجی و یک لاین بومی مراغه به عنوان شاهد، در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. این ارزیابی طی دو آزمایش دیم و آبی با طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اختلاف موجود بین لاینها در همه صفات مورد بررسی در هر دو آزمایش معنیدار بودند. در تجزیه مرکب دو محیط، از نظر همه صفات بهجز ارتفاع بوته، تفاوت معنیداری وجود داشت. اثر متقابل محیط × ژنوتیپ برای همه صفات بهجز ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته و تعداد دانه در نیام معنیدار شدند. مقایسه میانگین لاینها در آزمایش های دیم و آبی نشان داد که لاین Sel 2518 کمترین تعداد روز تا گلدهی و لاینهای Sel 2515 و Sel 2516 کوتاهترین دوره پرشدن دانه را دارند. لاین بومی دارای بیشترین ارتفاع بوته، وزن خشک هوایی، تعداد نیام در بوته و عملکرد بود و سه صفت مذکور بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط دیم و آبی داشتند. بر اساس شاخصهای مقاومت به خشکی MP، GMP و STI، لاین بومی بهترین ژنوتیپ از لحاظ تحمل به خشکی با توانائی تولید عملکرد بالا در هردو محیط دیم و آبی شناختهشد و در تجزیه خوشهای تحت شرایط دیم و آبی در بیشتر حالات از دیگر لاینها تفکیک گردید. در رتبههای بعدی لاینهای Sel 2644 و Sel 2647 با منشاء کشور بلغارستان قرار گرفتند. این یافته، بیانگر برتری لاین بومی نسبت به سایر لاینها بود و بنابراین با بررسی ارقام بومی میتوان واریتههای گاودانه مناسبی را برای کشت شناسایی کرددانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Evaluation of Water Use Efficiency and Grain Yield of Sesame Cultivars as a Second Crop Under Different Irrigation Regimesارزیابی کارآیی مصرف آب و عملکرد دانه ارقام کنجد در شرایط آبیاری متفاوت به عنوان کشت دوم39511400FAحمدالهاسکندریدانشجوی دورهی دکتری زراعت - فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزسعیدزهتاب سلماسیدانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزکاظمقاسمی گلعذانیاستاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزJournal Article20080523This 2-year research was carried out in Ramhormoz to evaluate the effect of different irrigation regimes on water use efficiency (WUE) and grain yield of sesame cultivars. The experiments were arranged as spilit plot based on RCB design in four replications with irrigation treatments (I<sub>1</sub>, I<sub>2</sub>, I<sub>3</sub> and I<sub>4</sub>: irrigation after 150, 200, 250 and 300 mm evaporation from class-A pan) in main plots and sesame cultivars (Yellow witte, TN<sub>238</sub>, TS<sub>3</sub>, Safiabadi and local cultivar of Ramhormoz) in subplots. Plant height, leaves per plant, biological yield and grain yield were decreased with increasing the severity of water deficit. All these traits were positively correlated with each other, suggesting that a decline in one of them could have a deleterious effect on sesame performance in the field. TS<sub>3</sub> was a superior cultivar in plant height, biological and grain yields under all irrigation treatments. The harvest index of all sesame cultivars was increased with decreasing water availability. Thus, water limitation reduces biological yield more than grain yield in sesame. TS<sub>3</sub> had the highest WUE in both years. The highest WUE was obtained under severe water deficit, indicating that sesame can produce acceptable yield with low water consumption.این پژوهش مزرعهای در دو سال متوالی در رامهرمز انجام شد تا اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر کارآیی مصرف آب و عملکرد دانه ارقام کنجد مورد ارزیابی قرار گیرد. آزمایشها بهصورت کرتهای خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار طراحی شد، بهطوری که سطوح آبیاری (I<sub>1</sub>، I<sub>2</sub>، I<sub>3</sub> و I<sub>4</sub> : آبیاری پس از 150، 200، 250 و 300 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر) در کرتهای اصلی و ارقام کنجد (Yellow witte، TN<sub>238</sub>، TS<sub>3</sub>، صفیآبادی و محلی رامهرمز) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. با افزایش شدت کمبود آب، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در واحد سطح کاهش یافتند. تمامی این صفات همبستگی مثبتی با همدیگر داشتند که نشان میدهد کاهش هر یک از این صفات میتواند اثر زیانباری بر عملکرد کنجد در مزرعه داشته باشد. رقم TS<sub>3</sub> از نظر ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در مقایسه با سایر ارقام برتر بود. شاخص برداشت همه ارقام کنجد با کاهش فراهمی آب، افزایش یافت. بنابراین، در گیاه زراعی کنجد اثر آبیاری محدود بر عملکرد بیولوژیک بیشتر از اثر آن بر عملکرد دانه می باشد. رقم TS<sub>3</sub> در هر دو سال بالاترین کارآیی مصرف آب را داشت. بیشترین کارآیی مصرف آب در شرایط کمبود شدید آب بهدست آمد که نشان میدهد گیاه زراعی کنجد با مصرف کمآب قادر به تولید عملکرد مناسب میباشد.دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Effect of Cadmium and Silicon on Growth and Some Physiological Aspects of Red Beetاثر کادمیم وسیلیسیم بر رشد و برخی ویژگیهای فیزیولوژیکی چغندر لبویی53671401FAفرهادبهتاشدانشجوی دکتری گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزسید جلالطباطباییاستاد گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزمحمدجعفرملکوتیاستاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرسمحمدحسینسرورالدیناستاد دانشکدهی شیمی، دانشگاه تبریزشاهیناوستاناستادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزJournal Article20080925Cadmium (Cd) as a heavy metal induces some disorders in normal metabolism in plants. Furthermore, Silicon (Si) is able to ameliorate the deleterious effects of some toxic elements like Cd. Keeping this in view, an experiment was conducted to find out the effects of Cd and Si on growth and some physiological aspects of <em>Beta vulgaris </em>L. cv. Dark Red. The experiment was arranged as a factorial scheme based on randomized complete block design with four replications. Three levels of Cd (0 , 2.5 and 5 mg L<sup>-1</sup>) from CdSO<sub>4</sub> and three levels of Si (0 , 28 and 56 mg L<sup>-1</sup>) from Na<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub> were added to nutrient solution. Perlite was used as growing media and the seeds of red beet were planted in the pots (14 L). The results showed that Cd addition significantly increased Cd concentration in leaves and roots. Application of Cd significantly decreased photosynthesis rate, chlorophyll content, leaf number, leaf area and total soluble solids (TSS) in the roots. Additionally, increased Cd concentration in the growing media led to increased malondialdehyde (MDA) and hydrogen peroxide (H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>) concentration in leaves. At 5 mg L<sup>-1 </sup>Cd, concentrations of H<sub>2</sub>O<sub>2</sub> and MDA in leaves were 2.4 mM/g Fwt and 84.5 nM/g Fwt, respectively. The rate of photosynthesis in 5 mg L<sup>-1</sup>Cd, control and 56 mg L<sup>-1 </sup>Si treatments were 7.9, 18.25 and 25.76μ mol CO<sub>2</sub> m<sup>-2</sup>s<sup>-1</sup>, respectively. Application of Si in nutrient solution significantly increased leaf number, leaf area, photosynthesis, chlorophyll content, total soluble solids (TSS) in roots and dry weight in plants. Increased Si in nutrient solution had no effect on the Cd concentration in leaves and roots of red beet. Nevertheles, malondialdehyde (MDA) and H<sub>2</sub>O<sub>2</sub> concentrations in leaves of red beet were reduced with Si addition to the nutrient solution. In general, it is recommendable to take into consideration the benefits of Si addition to red beet growth media, but more investigations are neededکادمیم (Cd) یکی از فلزات سنگین است که افزایش غلظت آن در محیط ریشه گیاه سبب بروز اختلالات متابولیسمی در گیاه میگردد. از طرف دیگر، سیلیسیم (Si) به عنوان عنصر کاهش دهنده اثرات سمی برخی عناصرسنگین شناخته شده است. به منظور بررسی اثر Cd و Si بر رشد و ویژگیهای چغندر لبویی (<em>Beta vulgaris</em> L. cv. DarK Red) آزمایش گلخانهای با سه سطح Cd ( صفر، 5/2 و 5 میلیگرم در لیتر) ازمنبع سولفات کادمیم و سه سطح Si (صفر، 28 و 56 میلیگرم در لیتر) از منبع متاسیلیکات سدیم به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1386 انجام گرفت. بذور چغندر لبویی در گلدانهای 14 لیتری در بستر پرلایت کاشته شدند. ویژگیهای رشدی و فیزیولوژیکی در طول زمان رشد اندازهگیری و پس از رشد غده، چغندر لبویی برداشت و ویژگیهای آنها اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که مصرف Cd موجب افزایش معنیدار غلظت Cd در برگها و ریشه چغندر لبویی شد. همچنین مصرف Cd باعث کاهش معنیدار وزن خشک، سطح برگ، تعداد برگ و درصد مواد جامد محلول (TSS) گردید. با مصرف Cd غلظت هیدروژن پراکساید (H<sub>2</sub>O<sub>2</sub> ) ومالون دی آلدئید (MDA) در برگهای گیاه چغندر لبویی افزایش معنیدار یافت. میانگین غلظت MDA و H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>در سطح 5 میلی گرم در لیتر Cd به ترتیب برابر μM /gFwt48/84 و mM/gFwt 35/2 بود. مصرف Si باعث افزایش معنیدار عملکرد گیاه، سطح برگ، تعداد برگ و TSS گردید. با مصرف Si غلظت H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>و MDA در برگهای چغندر لبویی نسبت به تیمار شاهد کاهش معنیدار نشان داد. میانگین شدت فتوسنتز در برگهای گیاهان تحت آزمایش در تیمار شاهد، 5 میلی گرم در لیتر Cd و 56 میلی گرم در لیتر Si به ترتیب برابر با 25/18، 9/7و 76/25 μmol CO2 m<sup>-2</sup>S<sup>-1</sup> بودند. اثرات متقابل بین Si و Cd فقط در میزان کلروفیل برگ وفتوسنتز معنیدار بود. مصرف Si تاثیری بر غلظت Cd در برگها و ریشه چغندر لبویی نداشت، ولی با توجه به اثرات مثبت Si در وزن خشک و برخی از ویژگیهای فیزیولوژیکی، مصرف آن در محلول غذایی قابل توصیه بوده ولی نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Effect of Drought Stress on Different Maize Genotypesاثر تنش خشکی بر ژنوتیپهای مختلف ذرت67841402FAمعروفخلیلیمربی دانشگاه پیام نور مهابادمحمدمقدماساتید گروه زراعت واصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزحمدالهکاظمی اربطاساتید گروه زراعت واصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزمحمدرضاشکیبااساتید گروه زراعت واصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزهمایونکانونیپژوهشگر مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کردستانرجبچوگانپژوهشگر مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرجJournal Article20090525In order to study the effects of drought stress on yield and yield components of 16 medium and late maturing maize hybrids a field trial was conducted under non-stress and different drought stress conditions (stress at vegetative, reproductive and grain filling stages) at Miyandoab Agricultural Research Station of Iran. The experiment was arranged in group balanced blocks as a split plot design with three replications. During the growing season some agronomic, morphological, physiological and phenological traits such as 300 kernel weight, number of kernels per row, number of kernel rows and anthesis-silking interval (ASI) were measured. Analysis of variance and mean comparisons showed that there was a significant diversity among the studied hybrids. The yield decreased under drought stress at reproductive stage was greater than the other stages. The estimation of phenotypic correlation coefficients, stepwise regression and path analysis were done under non-stress and different water stress conditions. Path analysis showed that selection of genotypes will be more effective based on 300 kernel weight, number of kernels per row, ear length and plant height under non-stress condition and shorter ASI and days to silking emergence, larger percentage of green cover and greater number of kernels per row under drought stress conditions.به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن در 16 هیبرید متوسطرس و دیررس ذرت، آزمایشی به صورت طرح بلوکهای متعادل گروهی و در قالب طرح کرتهای خردشده <sup> </sup>با سه تکرار در شرایط بدون تنش خشکی و واجد تنش (تنش در مراحل رشد رویشی، زایشی و پر شدن دانه) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب به مورد اجرا گذاشته شد. تعدادی از صفات زراعی، مورفولوژیک، فیزیولوژیک و فنولوژیک از جمله وزن 300 دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه وفاصله بین زمان ظهور کلاله و گردهافشانی اندازهگیری شدند. تجزیه واریانس و مقایسههای میانگین نشان داد که تنوع زیادی بین هیبریدهای مورد بررسی وجود دارد. کاهش میزان عملکرد در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد زایشی بیشتر از مراحل دیگر بود. محاسبه ضرایب همبستگی فنوتیپی، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت در شرایط بدون تنش و درشرایط مختلف تنش انجام شد. بر اساس ضرایب همبستگی حاصل و تجزیه علیت میتوان اظهار داشت که در شرایط بدون تنش، گزینش از طریق وزن 300 دانه، تعداد دانه در ردیف، طول بلال و ارتفاع بوته و در شرایط تنش خشکی، بر اساس ASI و روزهای تا ظهور رشتههای ابریشمی کوتاهتر، در صد پوشش سبز و تعداد دانه در ردیف بیشتر، در راستای اصلاح هیبریدهای مقاوم به خشکی ذرت توصیه میگردد.دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Study on Fungitoxicity and Fungistatic Properties of Seed Treating Insecticides toward Trichoderma harzianum and Efficacy of Biological Control of Cotton Damping-off Diseaseبررسی سمیت چند حشره کش ضد عفونی کننده بذر بر رشد و خصوصیت آنتاگونیستی Trichoderma harzianum و کارایی آن در کنترل بیولوژیک مرگ گیاهچه پنبه85941403FAمحمودهوشیار فردمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان- رشتتقیدرویش مجنیموسسه تحقیقات پنیه کشور، گرگانJournal Article20080524Fungistatic and toxicity of 3 insecticides including of Thiodicarb (Larvin<sup>®</sup> 80DF), Thiametoxam (Cruiser<sup>®</sup> 350DF) and Imidacloprid (Guacho<sup>®</sup> 70WS) were evaluated on mycelial growth of <em>Trichoderma harzianum</em> Rifai. The experiments were factorial based on a randomized complete design with 18 treatments and 5 replications that were made on M.A 2 % medium containing each of the insecticides at 4, 5, 6, 7, 8 (×10<sup>3</sup>) ppm (Controls were also prepared without any insecticides). Dose-response curves were drawn by plotting mycelial growth inhibition % against the insecticide concentration on log-probit scale and the concentration causing 50 % inhibition (ED<sub>50 </sub>value) was reported in log µg/ml. All three insecticides inhibited to some extent the growth of T. harzianum, this inhibition was a result of a particular insecticide-fungus combination. Sensitivity of <em>T. harzianum</em> against tested insecticides showed 30.6-77.6 % and 1-9.8 % inhibition of the growth of fungal antagonist with Thiodicarb and Imidacloprid, respectively. In addition, Thiodicarb had more toxicity effect (ED<sub>50= </sub>3.74) on fungus than Thiametoxam (ED<sub>50=</sub>3.89). In greenhouse, treated seeds with 1.5 % Trichodermin B (w/w), 3 recommended dosages of tested insecticides were sown in artificially infected soils with 5, 1 and 6 % (W/V) inoculum of <em>Fusarium moniliforme</em>, <em>Pythium ultimum</em> and <em>Rhizoctonia solani</em>. Experiments confirmed <em>in vitro</em> results so that, Trichodermin B + Imidacloprid (5 and 6 gr of commercial product. Kg<sup>-1</sup> cotton seed) provided excellent integrated control against pre- and post-emergence damping-off by 88.9 and 75 %, respectively. It is concluded that Imidacloprid had the least deleterious effects on <em>T. harzianum</em> and could have been used in IPM and sustainable production of cotton.خصوصیات قارچ ایستایی و سمیت سه حشره کش تیودیکارب (Larvin<sup>®</sup> 80DF)، تیامتوکسام (Cruiser<sup>®</sup> 350FS) و ایمیداکلوپراید (Guacho<sup>®</sup> 70WS) روی رشد میسیلیومی Rifai <em>Trichoderma harzianum</em> ارزیابی شد. آزمایشات درون شیشه ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 18 تیمار و 5 تکرار به روش اختلاط با محیط کشت مالت-آگار 2% حاوی هر حشره کش با غلظت 4، 5، 6، 7 و8×(10<sup>3</sup>) قسمت در میلیون اجراگردید. تیمار شاهد بدون حشره کش در نظر گرفته شد. مقادیر میانگین رشد قارچ اندازه گیری و منحنی دز- پاسخ با ترسیم پروبیت میانگین درصد بازداری از رشد نسبت به لگاریتم غلظت حشره کش به صورت خط راست تشکیل و شاخص سمیت (ED<sub>50</sub>) گزارش شد. آزمایشات گلخانه ای به روش مایه زنی خاک توسط مایه تلقیح قارچ های <em>ultimum</em> <em>Pythium</em>، <em>Rhizoctonia</em> <em>solani</em> و <em>Fusarium</em> <em>moniliforme</em>، به ترتیب در مقادیر 1، 6 و 5 درصد (وزن/حجم)، و ضد عفونی تلفیقی بذر توسط تریکودرمینB (5/1%، وزن/ وزن) و دزهای توصیه شده حشره کش (5، 6 و 7 گرم ترکیب تجارتی / کیلوگرم بذر) انجام شد. دو تیمار شاهد (بذر تیمار نشده، تیمار بذر با تریکودرمین ب) برای این آزمایش لحاظ گردید. نتایج بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که اختلاف معنی داری بین نوع حشره کش، غلظت حشره کش و اثرات متقابل آنها به لحاظ بازداری از رشد قارچ وجود دارد (01/0 ≤ <em>P</em>). ایمیداکلوپراید کمترین (8/9-1 درصد) و تیودیکارب بیشترین اثر را از نظر میزان بازداری از رشد (6/77-6/30 درصد) و نیز بیشترین اثر سمیت را نشان داد (89/3=ED<sub>50</sub>). آزمایشات گلخانه ای، نتایج آزمایشات درون شیشه ای را تایید کرد به طوری که ضدعفونی توام بذر توسط تریکودرمین ب و ایمیداکلوپراید (5و6 گرم ترکیب تجارتی/ کیلوگرم بذر) در مقایسه با تیمارشاهد (تریکودرمین ب) به ترتیب باعث کاهش 9/88 و 75 درصد مرگ گیاهچه پیش رویشی و پس رویشی پنبه گردید. نتیجه گیری کلی این که حشره کش ایمیداکلوپراید به صورت مصرف در خاک یا ضد عفونی بذر می تواند جایگاه ویژه ای را در برنامه مدیریت تلفیقی آفات و تولید پایدار پنبه داشته باشد. دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Evaluation of Wheat Energy Balance Under Rain fed Farming in Kermanshahارزیابی بیلان انرژی در مزارع گندم دیم استان کرمانشاه971061404FAشمسالهعبدالهپوراستادیار گروه مکانیک ماشینهای کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزسمیرازارعیدانشجوی دکترای گروه مکانیک ماشینهای کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزJournal Article20090525One way to evaluation of sustainable developing in agriculture is using of energy flow method. This method in an agricultural product system is the energy consuming in product operations and energy saving in produced crops. In this article, evaluation of wheat energy balance under rain fed farming in Kermanshah is investigated. By using of consumed data as inputs and total production as output, and their concern equivalent energy, energy efficiency is calculated. Energy value of used inputs of this type cultivation was 6130900 kcal/ha and output (production) energy of value of wheat grain yield and straw were 5018000 kcal/ha and 4316000 kcal/ha, respectively. Also, energy efficiency value was 1.521 and that of grain and straw separately was 0.818 and 0.703, respectively. Results showed that the highest input energy was due to machinery using, nitrogen fertilizer and fuel; and lowest ones were related to human muscle power and herbicide. Using of combination machines, doing timely required repairs and services for tractors and representing a fit crop rotation are suggested to decrease energy consuming for dry farming wheat in Kermanshahیکی از راههای ارزیابی توسعه پایدار در نواحی کشاورزی، استفاده از روش جریان انرژی است. جریان انرژی در یک سیستم تولیدی کشاورزی، به این صورت است که در عملیات تولید، مصرف انرژی و در محصولات تولیدی، ذخیره انرژی به وجود میآید. به همین منظور در تحقیق حاضر، مزارع گندم دیم در استان کرمانشاه در سال زراعی 86-1385، از نظر بیلان انرژی مورد بررسی قرار گرفتند. برای ارزیابی بیلان انرژی در این مزارع، کلیه دادههای مربوط به نهادهها و ستادهها به مقادیر معادل انرژیهای مصرفی و تولیدی تبدیل و سپس راندمان انرژی محاسبه گردید. میزان انرژی عوامل و نهادههای به کار برده شده در این مزارع 9/6130 هزار کیلوکالری در هکتار و میزان انرژی خروجی یا تولیدی محصول دانه گندم 5018 هزار کیلوکالری در هکتار و محصول کاه 4316 هزار کیلوکالری در هکتار برآورد شد. همچنین میزان کارآیی انرژی برای عملکرد کل (دانه+کاه)، 521/1 و میزان کارآیی انرژی به طور جداگانه برای محصول دانه و کاه به ترتیب 818/0 و 703/0 محاسبه گردید. دادهها نشان میدهند که بیشترین انرژی مصرفی در این مزارع، به ترتیب مربوط به ماشینآلات، کود ازته و سوخت گازوئیل بوده و کمترین انرژی مصرفی متعلق به نیروی انسانی و علفکش میباشد. کاربرد دستگاههای کمبینات، انجام به موقع تعمیرات و سرویسهای مورد نیاز تراکتور و تناوب زراعی مناسب میتواند راهکارهایی در جهت کاهش انرژی مصرفی در تولید گندم دیم در این استان باشد.دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Biological Control of Sclerotinia sclerotiorum the Causal Agent of Potato White Mold by Different Trichoderma spp. and Coniothyrium minitansکنترل بیولوژیک Sclerotinia sclerotiorum (عامل بیماری کپک سفید سیبزمینی) توسط گونه-های مختلف Trichoderma و Coniothyrium minitans1071191405FAسید محمدرضااجاقیاندانشجوی کارشناسی ارشد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همداندوستمرادظفریدانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدانغلامخداکرمیاندانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدانJournal Article20080624The identity of outbreak of stem drying and early death on potato in vast area of potato fields of Hamedan province was studied. As a result, the causal agent of the disease was isolated and identified as <em>Sclerotinia sclerotiorum</em>. Considering the serious damage of this pathogen that can not be easily controlled by cultural and chemical control methods, alternative approaches such as biocontrol method using five species of <em>Trichoderma</em> including <em>T. ceramicum</em>, <em>T</em>. <em>koningii,</em> <em>T. koningiopsis,</em> <em>T. virens, T. viridescens </em>and one isolate of <em>Coniothyrium minitans</em> were evaluated against this pathogen. All mentioned biocontrol agents caused some control on the pathogen <br /><em>in vitro</em>. In assessment of the effect of volatile metabolites on pathogen growth rate, the most inhibition percent was realized about <em>T. koningiopsis</em> with 56% and in case of extracellular compounds, the most inhibition percent in concentrations of 15 and 30% were showed <em>T. ceramicum</em> as 69% and 53%, respectively. In dual culture, <em>T. koningiopsis</em>, <em>T. viridescens</em> and <em>T. ceramicum</em> prevented sclerotia formation as such. They also grew and sporulated on the pathogen mycelia. In assessment of the affect of spore suspension of the biological agents on myceliogenic germination of sclerotia, the most inhibition was observed in <em>T. ceramicum</em> and <em>T. koningiopsis</em> and the less inhibition was in <em>T. virens</em> and <em>Coniothyrium minitans</em>. <em>T. ceramicum</em>, <em>T. koningiopsis</em> and <em>T. viridescens</em> are recently described <em>Trichoderma</em> spp. and this study is the first assessment of their biocontrol effect on plant diseases in Iran.با شیوع خشکیدگی ساقه و مرگ زودهنگام بوتههای سیبزمینی در سطح وسیعی از مزارع استان همدان، به جداسازی و شناسایی عامل این بیماری اقدام شد. در نتیجه، عامل بیماری به عنوان <em>Sclerotinia sclerotiorum</em> شناسایی گردید. با توجه به خسارت این بیماری و عدم کنترل آسان آن توسط روشهای زراعی و شیمیایی، اثر بیوکنترلی پنج گونه تریکودرما شامل <em>T. ceramicum</em>، <em>T</em>. <em>koningii</em>، <em>T. koningiopsis</em>، <em>T. virens</em> و <em>T. viridescens</em> و یک جدایه از گونه <em>Coniothyrium</em> <em>minitans</em> روی عامل بیماری بررسی شد. همه عوامل بیوکنترلی مذکور، با درجات مختلف باعث کنترل این بیمارگر در شرایط آزمایشگاه شدند، به طوری که در بررسی تاثیر ترکیبات فرار در رشد میسلیومی بیمارگر، بیشترین درصد بازدارندگی به میزان 56% مربوط به <em>T. koningiopsis </em>و در بررسی تاثیر ترکیبات خارج سلولی در غلظتهای 30 و 15 درصد، بیشترین درصد بازدارندگی بر رشد میسلیوم بیمارگر مربوط به <em>T. ceramicum</em> به ترتیب به میزان 69 و 53 درصد بود. <em>T</em>. <em>koningiopsis</em><em>، T. viridescens </em>و<em> T. ceramicum </em>در کشت متقابل به طور کامل از تشکیل سختینهها جلوگیری کردند و روی میسلیوم بیمارگر مستقر شده و تولید اسپور نمودند. همچنین در بررسی اثر سوسپانسیون اسپور عوامل بیوکنترل مذکور بر جوانهزنی میسلیوژنیک سختینهها، بیشترین درصد کاهش جوانهزنی در تیمار با <em>T. ceramicum</em> و <em>T</em>. <em>koningiopsis</em> و حداقل تاثیر در تیمار <em>T. virens</em> و <em>C. minitans</em> مشاهده گردید. <em>T</em>. <em>koningiopsis</em>، <em>T. ceramicum</em> و <em>T. viridescens </em>گونههایی از تریکودرما هستند که به تازگی معرفی شدهاند و این تحقیق اولین بررسی اثر بیوکنترلی آنها روی بیمارگرهای گیاهی در ایران میباشد.دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Determining Economic Value of Water in Wheat Production
(Case Study: Underground Water Resources in Damghan Regionبرآورد ارزش اقتصادی آب در تولید محصول گندم (مطالعه موردی: منابع زیرزمینی شهرستان دامغان)1211311407FAقادردشتی- استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز0000-0002-9292-3843فریدامینیاندانشجوی سابق کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزجوادحسینزاداستادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزبابالهحیاتیاستادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزJournal Article20090525The necessity of recognition and optimal exploitation of underground water sources results from the fact that these resources contribute to 99% of total useable soft water of the world. In our country the agricultural sector is the main user of water among different economic sectors. Therefore, applying scientific and appropriate management measures and approaches for desired utilization of this production factor is critical. Taking into account of real value of water in water management of agricultural sector can lead to development of motivation required for saving its usage and also helps its optimal allocation in production. Generally, water has two types of real prices. One is supplier (producer) point of view and the second includes demander perspective. In this study, real price of water from producer and demander point of views was determined by the use of production function approach for wheat production at underground water sources (wells) of Damghan. The required data were collected from 184 farmers of Damghan in agricultural year 2007-08. According to superior production function(Generalized Quadratic), economic value of water in wheat production is 403.2 Iranian rials and this is more than the usual value in the areaلزوم شناخت و بهرهبرداری بهینه از منابع آب زیرزمینی از آنجا ناشی میگردد که این منابع 99% از کل آبهای شیرین قابلاستفاده جهان را تشکیل میدهند. در حال حاضر بخش کشاورزی عمده ترین مصرف کننده آب در بین بخشهای مختلف اقتصادی کشور محسوب میگردد. بنابراین لازم است که در راستای بهرهگیری مطلوب از نهاده آب راهکارهای علمی و مدیریتی مناسب در نظر گرفته شوند. یکی از راهکارهای تأثیرگذار و مهم، تعیین قیمت واقعی برای آب کشاورزی میباشد، چرا که وجود آن به تخصیص مطلوبتر این نهاده بین محصولات مختلف کمک مینماید. به طور کلی آب دارای دو نوع قیمت واقعی میباشد. یکی جنبۀ قیمت واقعی آب از دیدگاه عرضه کننده (تولید کننده) است و جنبۀ دیگر آن دیدگاه تقاضا کننده را شامل میشود. این مطالعۀ با هدف برآورد ارزش اقتصادی آب از دیدگاه تقاضاکننده (ارزش تولید نهایی) با استفاده از برآورد تابع تولید در محصول گندم انجام گردید. اطلاعات لازم برای نیل به هدف تحقیق از تعداد 184 کشاورز گندمکار شهرستان دامغان در سال زراعی 87-1386 جمع آوری شد. با توجه به معیارها و آزمونهای اقتصاد سنجی تابع تولید درجه دوم تعمیم یافته به عنوان تابع برتر شناخته شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان میدهد که ارزش اقتصادی هر متر مکعب آب در گندم معادل 2/403 ریال میباشد که این مقدار از ارزش رایج آب در منطقه زیادتر هستدانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Evaluation of Vicia dasycarpa Genotypes Under Drought Stress Conditionsارزیابی ژنوتیپهای ماشک کرکدار در شرایط تنش خشکی1331411408FAنادرمیر فخراییپژوهشگران مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقیمحمدمقدماستاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزسعیداهریزاددانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزاحمدرزبان حقیقیپژوهشگران مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقیJournal Article20090726This study was carried out to evaluate the effects of drought stress on 12 genotypes of vetch (<em>Vicia dasycarpa</em>) at the experimental field of Agriculture and Natural Resources Center of East Azarbaijan Province during 2003. Field trial was conducted as a spilt plot design based on randomized complete blocks with three replications. Drought treatments (normal, medium and severe stress conditions) were included in main plots and the genotypes were allocated in subplots. During the growing season, plant height, pod length, pod width, number of grains per pod, 1000 grain weight, number of pods per plant, number of grains per plant, number of axillary branches, harvest index, biomass and grain yield were measured. Drought stress effected all traits (except number of grains per pod) significantly. Greatest amount of reduction in value due to water stress belonged to grain yield and biomass. Number of pods per plant and number of grains per plant were affected by drought more than other yield components. However, the adverse effect of water stress was not similar for all genotypes and there were significant genotype by environment interaction for important characters such as biomass, grain yield, number of pods per plant, number of grains per plant and plant height. Evaluation of the genotypes based on drought tolerance indices (STI and TOL) indicated that under medium water stress environment the genotypes 9 (from Italy) and 7 (from Turkey) showed better drought tolerance performance in terms of grain yield. Regarding biomass, the genotypes 3 (from Italy) and 6 (from Australia) were recognized as the most appropriate genotypes for hoth medium and severe drought stress conditions.تعداد 12 ژنوتیپ ماشک کرکدار از نظر واکنش نسبت به تنش خشکی در قالب طرح کرتهای خردشده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی باغ گیاهشناسی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان آذربایجانشرقی در سال 1382 مورد آزمایش قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری (بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید) در کرتهای اصلی و ژنوتیپها در کرتهای فرعی منظور شدند. در این بررسی صفاتی مانند ارتفاع بوته، طول نیام، عرض نیام، تعداد دانه در نیام، وزن هزاردانه، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد شاخه جانبی، شاخص برداشت، بیوماس و عملکرد دانه در طول فصل زراعی اندازهگیری گردید. تنش خشکی کلیه صفات (به جز تعداد دانه در نیام) را به طور معنیدار تحت تاثیر قرار داد. عملکرد دانه و بیوماس بیشترین مقدار کاهش را در اثر تنش خشکی نشان دادند. تعداد نیام در بوته و تعداد دانه در بوته نیز بیشتر از سایر اجزای عملکرد دانه از تنش خشکی متاثر شدند. در عین حال کاهش ارزش صفات برای کلیه ژنوتیپها یکسان نبود و اثر متقابل معنیداری بین ژنوتیپ و شرایط تنش برای صفات مهمی مانند بیوماس، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته و ارتفاع بوته مشاهده گردید. ارزیابی ژنوتیپهای ماشک کرکدار بر اساس شاخصهای STI و TOL نشان داد که در شرایط تنش خشکی متوسط ژنوتیپ شماره 9 (از ایتالیا) و شماره 7 (از ترکیه) بیشترین میزان تحمل به خشکی را از نظر عملکرد دانه دارا هستند. از نظر بیوماس نیز ژنوتیپهای شماره 3 و 6 در زمره ژنوتیپهای مطلوب در برابر تنشهای متوسط و شدید شناسایی شدند. دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Evaluation of Seed Yield and Related Components of Rapeseed Winter Cultivars Under Different Sowing dates in Karaj areaبررسی عملکرد دانه و اجزای عملکرد ارقام زمستانه کلزا طی تاریخ کاشتهای مختلف در کرج1431511410FAداوودرودیمربی پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر- کرجحسنامیری اوغاناستادیار پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر- کرجبهرامعلیزادهاستادیار پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر- کرجJournal Article20080524Sowing date is the most important factor on yield and it's components of rapeseed. Suitable sowing dates make the environmental conditions during the days of emergence and seedling establishment favorable for plant. This experiment was conducted in split plot layout with randomized complete block design with four replications at seed and plant Improvement Institute (SPII) during 2000–2002 years. Main plots were sowing date with four level of: 6/20, 6/30, 7/9 and 7/19. Sup-plots were rapeseed varieties including SLM046, Zarfam, Colvert and Orient. The traits evaluated were: Plant height, number of branches, number of pods per plant, number of seeds per pod, 1000 seed weight, seed yield, oil contain and oil yield. Combined analysis of variance showed that sowing date had very significant effect on seed yield, oil yield, number of pods per plant, number of branches and 1000 seed weight. The highest yield (3295 and 2877 kg/ha) was in the first planting time (6/20) and the second planting time (6/30) respectively. Variety effect was highly significant only for number of seeds per pod and 1000 seed weight. The highest number of seeds per pod was related to SLM046 and Orient varieties (24.3 and 24.2 respectively). Interaction between sowing date and variety was significant only for number of branches and number of seeds per pod (p<0.05). The results of this experiment showed that the most suitable sowing date at Karaj is from 20 to 30 Shahrivar and decrease in seed yield occurs due to significant decrease in yield components, when planting time is delayed o-hans�kn-@GH�Gimes New Roman";mso-ansi-language: EN-US;mso-fareast-language:EN-US;mso-bidi-language:AR-SA'>های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال زراعی 81-1379 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. کرتهای اصلی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح 20 و 30 شهریورماه و 9 و 19 مهرماه و کرتهای فرعی شامل ارقام SLM046، Zarfam، Colvert و Orient بود. در طول فصل زراعی، صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخههای فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، میزان روغن و عملکرد روغن یادداشتبرداری و اندازهگیری شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، عملکرد روغن، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخههای فرعی و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. بیشترین عملکرد دانه (3295و 2877 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت 20 و 30 شهریور بود. عامل رقم تنها برای تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد و بیشترین تعداد دانه در خورجین 3/24 و 2/ 24 عدد به ترتیب مربوط به ارقام SLM046 و Orient بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم تنها برای تعداد شاخههای فرعی و تعداد دانه در خورجین در سطح احتمال 5 درصد معنیدار شد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین تاریخ کاشت در منطقه کرج 20 تا 30 شهریور ماه است و با تاخیر در کاشت، عملکرد ارقام کلزا به دلیل کاهش معنیدار در اکثر اجزای عملکرد کاهش مییابدتاریخ کاشت عامل مهمی است که عملکرد و صفات وابسته به آن را تحت تاثیر قرار میدهد و سبب میشود که شرایط محیطی حادث در زمان سبزشدن، استقرار و بقای گیاهچه مناسب گیاه باشد. در این راستا، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال زراعی 81-1379 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. کرتهای اصلی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح 20 و 30 شهریورماه و 9 و 19 مهرماه و کرتهای فرعی شامل ارقام SLM046، Zarfam، Colvert و Orient بود. در طول فصل زراعی، صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخههای فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، میزان روغن و عملکرد روغن یادداشتبرداری و اندازهگیری شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، عملکرد روغن، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخههای فرعی و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. بیشترین عملکرد دانه (3295و 2877 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت 20 و 30 شهریور بود. عامل رقم تنها برای تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد و بیشترین تعداد دانه در خورجین 3/24 و 2/ 24 عدد به ترتیب مربوط به ارقام SLM046 و Orient بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم تنها برای تعداد شاخههای فرعی و تعداد دانه در خورجین در سطح احتمال 5 درصد معنیدار شد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین تاریخ کاشت در منطقه کرج 20 تا 30 شهریور ماه است و با تاخیر در کاشت، عملکرد ارقام کلزا به دلیل کاهش معنیدار در اکثر اجزای عملکرد کاهش مییابددانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Allelopathic Effects of Field Binweed (Convolvulus arvensis L.) Extract and Residuals on Wheat (Triticum aestivum L.)اثر آللوپاتی علف هرز پیچک صحرایی ( Convolvulus arvensis L.) بر گندم Triticum aestivum L.) )1531671415FAمهردادیارنیااستادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریزالنازفرجزاده معماری تبریزیمربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملکانوحیداحمدزادهدانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزنیمانوبریکارشناس ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریزJournal Article20090324With regards to importance and frequency of bindweedin wheat fields, an experiment was conducted to evaluate allelopathy effect of different parts of bindweedin different extract concentration on wheat germination and yield as factorial experiment in randomized complete block design with three replicates in 2007 and 2008. Four levels of organ extracts including leaf, shoot, root and intact plant extract of bindweedin four concentrations composing 1:5, 1:10, 1:15, and 1:20 v/v were used. Distilled water was used as control. All extracts decreased germination and its components in wheat. Greatest decreasing effect was belonged to root extract. Root and intact plant extracts as 1:5 concentration inhibited wheat germination. Anova of glasshouse results showed that there were significant differences among direct and interaction effects on wheat attributes. Low leaf extract concentration and high root extract concentration indicated more inhibition effect. Increasing extract concentration from 1:20 to 1:5 decreased all attributes, significantly. Decreasing in seed number per plant, 100 kernel weight and yield in 1:5 were 76.17, 94.66 and 99.1% compared to control, respectively. Field trial confirmed glasshouse results. Generally, root and intact plant extract or powder had more growth restriction than shoot and leaf powder or extract on wheat attributes. In field condition, applying bindweedextract and residual decreased wheat yield 74.84% and 88%, respectively. It may be related to gradual leaching of allelochemicals from residuals of bindweedin growth season that affect growth and yield of wheat.با توجه به فراوانی و اهمیت علفهرز پیچک صحرایی در مزارع گندم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی این علفهرز بر جوانهزنی، رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار در سالهای 1386 و1387 در شرایط آزمایشگاهی، گلخانهای و مزرعهای اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل عصارهی حاصل از اندامهای مختلف پیچک صحرایی در پنج سطح: عصارهی عاری از علف هرز(شاهد)، عصارهی برگ، ساقه، ریشه و کل گیاه، و غلظتهای مختلف عصارهی حاصل از اندامهای این علف هرز در چهار سطح: عصاره با غلظت 1 به5، 1 به10، 1 به15 و 1 به20 بودند. تیمارهای عصاره منجر به کاهش جوانهزنی و مولفههای آن نسبت به شاهد شد. عصارهی ریشه بیشترین اثر کاهشی را بر مولفههای جوانهزنی داشت. عصارهی ریشه و کل اندامها با غلظت 1 به 5 کاملاً از جوانهزنی بذور ممانعت کردند. در بررسی گلخانهای در غلظتهای پایین، عصارهی برگ و در غلظتهای بالا عصارهی ریشه بیشترین اثر را بر صفات بررسی شده نشان دادند. افزایش غلظت عصاره از 1 به 20 تا 1 به 5 کاهش معنیداری را در کلیه صفات باعث شد. میزان کاهش تعداد دانه در بوته، وزن صددانه و عملکرد دانه نسبت به شرایط شاهد در تیمار با غلظت 5 به1 بهترتیب 17/76، 66/94 و01/99 درصد بود. در شرایط مزرعهای اضافه شدن بقایای این علف هرز چه به صورت عصاره و چه به صورت بقایای پودر شده، نتایج حاصل از بررسی گلخانهای را تایید کرد. عصاره یا پودر حاصل از ریشه و کل اندامهای گیاهی بیشترین اثرات منفی و عصاره یا پودر ساقه و برگ کمترین اثرات منفی را بر گندم گذاشتند. در شرایط مزرعهای تیمار عصارهی پیچک صحرایی 84/74% و اضافه کردن پودر حاصل از بقایای این علف هرز عملکرد گندم را 88% کاهش داد. دلیل اثر بیشتر بقایا نسبت به اضافه شدن عصاره، آزاد سازی تدریجی مواد دگرآسیب در طول دورهی رشد و لذا اثرات درازمدت آنها بر فرآیند رشد و تولید میتواند باشد. دانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Influence of Removal Time and Plant Density Canarygrass (Phalaris minor) on Wheat Seed Yieldتاثیر زمان حذف و تراکم علف قناری (Phalaris minor) بر عملکرد دانه گندم1691791416FAحمیدصالحیاناستادیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهرسعیدسلطانیدانشجوی دوره دکترای تخصصی و مربی گروه زیستشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهرحسیننوشادیاندانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت واحد علوم و تحقیقات تهرانJournal Article20080524Canarygrass is one of the most important weeds at wheat fields in north of Iran. Considering the effect time of removal on weed- crop interference is critical for the development of accurate crop yield loss models and weed density thresholds. Therefore, field experiments conducted at Mazandaran province, Iran, in 2005 and 2006 to determine the effect of canarygrass density and time of removal on wheat yield. Canarygrass was removed in 4 weeks intervals (mean 170 degree days) from wheat emergence until 24 weeks after that (mean 1097 degree days). Canarygrass density ranged from 0 to 320 plants m. High densities of late removal canarygrass greatly reduced wheat yield (44%). The difference in wheat yield loss between early and late removal of canarygrass was significant (mean 33%). The yield loss caused by individual canarygrass plants at low densities (parameter I) ranged from 0.30 to 0.32%. The effect of canarygrass time of removal (parameter C) varied significantly between years. The results of this study emphasize both the need for early removal of canarygrass, as well as the importance of weed emergence time in crop yield loss predictionعلف قناری یکی از علفهای هرز مهم مزارع گندم در شمال ایران میباشد. فاکتور زمان حذف علف هرز نیز در تداخل با گیاه زراعی به منظور توسعه مدلهای دقیق برآورد افت عملکرد از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بدین منظور آزمایشات مزرعه در دو سال زراعی 1384 و 1385 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد قائمشهر جهت تعیین اثر تراکم و زمان حذف علف قناری بر عملکرد گندم به اجرا گذاشته شد. علف قناری در فواصل زمانی چهار هفتهای (به طور متوسط 170 درجه روز) از زمان سبز شدن بذور گندم تا بیست و چهار هفته (به طور متوسط 1097 درجه روز) پس از آن، در کرتهای آزمایشی وجین شدند. دامنه تراکم علف قناری بین 0 تا 320 بوته در متر مربع قرار داشت. تراکمهای زیاد علف قناری و حذف دیر هنگام آن موجب بیشترین افت عملکرد (44 درصد) گردید. اختلاف عملکرد حاصل از حذف دیر هنگام علف قناری با حذف در مراحل ابتدایی رشد قابل توجه بود (به طور متوسط 33 درصد). اثر زمان حذف علف قناری (پارامتر C) در سالهای مختلف تفاوت معنیداری داشت. در این مطالعه مشاهده شد که زمان حذف علف قناری در کنار فاکتور زمان سبز شدن، از اهمیت زیادی در برآورد افت عملکرد گیاه زراعی، برخوردار بوده و اتفاده از علفکشهای عمومی قبل از کاشت جهت پیش گرفتن سرعت سبز شدن گندم توصیه میشوددانشگاه تبریزدانش کشاورزی وتولید پایدار2476-431020120100522Allelopatic Effects of Capparis spinosa, Herttia angustifolia and Peganum harmala on Germination and Seedling Growth of Wheat and Alfalfaاثر آللوپاتی گیاهان مرتعی کور، اسفند و کرقیچ بر روی جوانهزنی و رشد گیاهچههای گندم و یونجه1811891417FAحمیدسودائیزاده- استادیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزدمحمدحسینحکیمی میبدیاستادیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزدJournal Article20090525An experiment was conducted to investigate the allelopathic effect of three range species, <em>C. spinosa, P. harmala </em>and <em>H. angustifolia</em> on germination and seedling growth of alfalfa and wheat. The experiment was performed at the Faculty of Natural Resources, Yazd University, in 2002. A completely randomized design with three replications was carried out in a factorial combination of three plant extracts (<em>C. spinosa, P. harmala </em>and <em>H. angustifolia) </em>and distilled water as control<em>,</em> two extract concentrations (50% and 100%) and two target species (alfalfa and wheat). Results indicated that the <em>C. spinosa</em> extract caused the greatest inhibitory effect on test plants. Reductions in seed germination, shoot length and weight were 86, 98 and 99%, respectively compared to control. Results of this experiment also showed that<em> C. spinosa</em> extract had a highly significant inhibitory effect on root length and weight when compared to control. Between two concentrations, 100% concentration has more inhibitory effect on the average of germination and shoot weight as well as shoot length. But, there was no significant difference between root weight and root length. The results of this experiment also showed that the inhibitory effects of both concentrations were higher on alfalfa than wheat.این مطالعه به منظور بررسی اثر آللوپاتی سه گونه مرتعی کور، اسفند و کرقیچ بر روی جوانهزنی و رشد اولیه دو گیاه گندم و یونجه صورت گرفت. آزمایش مذکور در سال 2002 در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد اجرا گردید. در این بررسی نوع عصاره در چهار سطح شامل عصاره گیاهان کور، اسفند و کرقیچ و آب مقطر (شاهد) به عنوان فاکتور اول، غلظت عصاره در دو سطح 50 و 100 درصد به عنوان فاکتور دوم و گونههای زراعی گندم و یونجه به عنوان فاکتور سوم به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بین عصارههای گیاهی، عصاره گیاه کور بیشترین تأثیر را بر روی تعداد بذرهای جوانهزده ، طول ساقه چه و وزن ساقهچه داشت ومقدار این صفات را نسبت به شاهد به ترتیب حدود 86، 98 و 99 درصد کاهش داد. همچنین عصاره این گیاه در مقایسه با تیمار شاهد بر روی طول و وزن ریشه چه نیز اثر بازدارندگی شدیدی داشت. در بین دو غلظت مورد بررسی، غلظت 100 بر روی تعداد بذرجوانه زده، طول ساقه چه و وزن ساقه چه نسبت به غلظت 50 درصد از اثر بازدارندگی بیشتری برخوردار بود، ولی در مورد طول ریشه چه و وزن آن تفاوت معنیداری مشاهده نشد. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده عصارههای به کار رفته در این آزمایش در هر دو غلظت بر روی یونجه بیش از گندم موثر بوده است.