عملکرد علوفه‌ای سورگوم تحت شرایط کم‌آبی و محلول‌پاشی اسید سالسیلیک و سولفات روی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زراعت، دانشگاه ارومیه

چکیده

به­منظور بررسی اثر محلول­پاشی اسید سالسیلیک و سولفات روی بر عملکرد علوفه و برخی خصوصیات کیفی و فیزیولوژیک سورگوم تحت شرایط کم­آبی، آزمایشی به­صورت اسپلت­پلات در قالب بلوک­های کامل تصادفی در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه انجام شد. عامل­ها شامل تنش کم­آبی به­عنوان کرت اصلی در سه سطح شاهد، متوسط و شدید (آبیاری پس از رسیدن رطوبت خاک به 90، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی) و محلول­پاشی به­عنوان کرت فرعی در پنج سطح بدون محلول­پاشی، محلول­پاشی اسید سالسیلیک در دو سطح نیم و یک میلی­مولار و سولفات روی در دوسطح 300 و 3000 میلی­گرم در لیتر بود که در مرحله 5 تا 6 برگی انجام گرفت. بالاترین میزان قابلیت هضم علوفه با تیمار محلول­پاشی سولفات روی 3000 میلی­گرم در لیتر (76/64 درصد) در تمام سطوح حاصل شد. بیشترین میزان پروتئین خام (35/13 درصد) و خاکستر (32/8 درصد) با محلول‏پاشی سولفات روی 3000 میلی­گرم در لیتر در آبیاری شاهد و کم­آبی متوسط به­دست آمد. عملکرد علوفه خشک درشرایط کم­آبی شدید نسبت به آبیاری شاهد 11/21 درصد کاهش داشت. محلول­پاشی سولفات روی 3000 میلی­گرم در لیتر و اسید سالسیلیک نیم میلی­مولار با میانگین 53/1571 گرم در متر مربع بالاترین عملکرد علوفه خشک را تولید نمودند. بنابراین این تیمارها به عنوان بهترین تیمارهای تولید عملکرد کمی و کیفی توصیه می­شوند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Forage Yield of Sorghum under Water Deficit and Foliar Application of Zinc Sulphate and Salicylic Acid

نویسندگان [English]

  • Roya Karimi
  • Hashem Hadi
  • Mehdi Tajbakhsh
چکیده [English]

The effect of foliar application of zinc sulphate and salicylic acid on forage yield and some qualitative and physiological characteristics of sorghum bicolor Var. Speedfeed, under water deficit conditions, was studied as split-plot experiment based on randomized complete block design with three replications at University of Urmia Research Farm in 2013. Water deficit stress as main plot consisted of three levels (irrigation at the 90%, 70% and 50% of soil field capacity) and foliar applications as sub plot with five levels including: no foliar application (control), foliar application of salicylic acid (0.5 and 1mM) and zinc sulphate (300 and 3000 mg.l-1) Which were applied in the 5 to 6 leaf stage. The highest digestibility (64.76 %) was obtained from the foliar application of zinc sulphate 3000 mg.l-1 at all levels of water deficit. Maximum crude protein and ash contents (13.35% and 8.32%) were achieved with foliar application of zinc sulphate 3000 mg.l-1 in control and moderate water deficit. Severe water deficit decreased hay yield by 21.11% in comparison with control. Both foliar application of zinc sulphate 3000 mg/l and salicylic acid 0.5 mM with average of 1571.53 g.m-2 produced the highest hay yield. Therefore, these treatments that led to significant improvements in the hay yield quality and quantity are recommended as the best treatments of this research for farmers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foliar Application
  • Salicylic acid
  • Sorghum
  • Water Deficit
  • Zinc Sulphate
آقاعلیخانی م، اسحق احمدی م و مدرس ثانوی ع م، 1386. تأثیر تراکم کاشت و مقادیر نیتروژن بر عملکرد و کیفیت علوفه ارزن مرواریدی. مجله پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، 77: 27-18.
احتشامی س م ر، ابراهیمی پ، زند ب، 1391. بررسی ویژگی­های کمی و کیفی ژنوتیپ­های ذرت سیلویی در منطقه ورامین. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، 4(5): 33-19. 
احمدی آغ تپه ا، قنبری ا، سیروس­مهر ع ر، سیاه­سر ب و اصغری پور م ر، 1391. اثر پساب تصفیه شده همراه با محلول­پاشی کود کامل بر برخی خصوصیات کمی و کیفی علوفه ارزن دم روباهی (Setaria italica)، نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 3(26): 671-660. 
اسحقی ن، نصراله­زاده ص و باقری پیروز ا، 1393. تأثیر کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی بر برخی صفات کمی و کیفی سورگوم علوفه­ای. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 1(24): 56-45.
اسکندری ح و جوانمرد ع، 1392. ارزیابی عملکرد و کیفیت علوفه در الگوهای کشت مخلوط ذرت (Zea mays) و  لوبیا چشم بلبلی (Vigna sinensis). نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 4(23): 110-101.
افشانی س، 1389. بررسی اثر محلول­پاشی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزای پائیزه (Brassica napus L) تحت شرایط تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیک. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه.
امام ی و ثقه­الاسلامی م ج، 1384. عملکرد گیاهان زراعی (فیزیولوژی و فرآیندها). انتشارات دانشگاه شیراز.
بالجانی ر و شکاری ف، 1391. تأثیر پیش تیمار با اسیدسالیسیلیک بر روابط شاخص های رشد و عملکرد در گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 1(22): 103-88.
پایگذار ی، قنبری ا، حیدری م و توسلی ا، 1388. اثر محلول­پاشی عناصر کم مصرف بر خصوصیات کمی و کیفی ارزن مرواریدی رقم نوتریفید (Pennisetum glaucum) تحت تنش خشکی. مجله علمی ـ پژوهشی علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، 10(3): 79-67.
پیراسته انوشه ه و امام ی، 1391. دست­ورزی صفات مورفوفیزیولوژیکی گندم نان و گندم ماکارونی با استفاده از تنظیم‌کننده‌های رشد در شرایط متفاوت آبیاری. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی، 5(2): 45-29.
جامسوم م، گالشی س، پهلوانی م ه و زینلی ا، 1388. بررسی اثر محلول­پاشی روی بر عملکرد و خواص کیفی دانه دو رقم سویا در کشت تابستانه. مجله پژوهش­های تولید گیاهی، 1(16): 28-17.
جلیلی ف، ملکوتی م ج و کسرایی ر، 1378. نقش تغذیه متعادل در بهبود کیفیت کلزا در کشت­های پائیزه و بهاره. مجله خاک و آب ویژه­نامه کلزاموسسه تحقیقات خاک و آب، 12(12): 143-140.
حیدر قلی‏نژاد کتاری م، قدیم‏­زاده م و فیاض­مقدم ا، 1382. تأثیر تراکم گیاهی روی کیفیت علوفه ارقام هیبرید ذرت بر اساس خصوصیات زراعی. مجله علوم کشاورزی ایران، 24(2): 425-417.
خلیلی­محله ج، تاجبخش م، فیاض مقدم ا و سیادت ع. 1380. بررسی اثرات محلول پاشی عناصر ریز مغذی بر عملکرد و کیفی سورگوم علوفه­ای. مجله علمی تخصصی گیاه و زیست بوم، 31: 44-35.
راعی ی، جورئت م، مقدم ح، چایی­چی م ر و ویسانی و، 1392. تأثیر تراکم بر عملکرد کمی و کیفی دو رقم سورگوم علوفه ای در شرایط محدودیت آب. دانش کشاورزی وتولید پایدار، 401(23): 65-51.
رنجبری ا ر، 1374. تعیین عناصر معدنی گیاهان مرتعی غالب چهار منطقه عمده اسـتان اصـفهان. پایـان نامـه کارشناسـی ارشـد، دانشـکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران.     
شیخ­بگلو ن، حسن­زاده قورت تپه ع، باغستانی م ع و زند ب، 1388. بررسی تأثیر محلول­پاشی عنصر روی بر عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه­ای تحت شرایط تنش آب. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، 2(2): 74-59.
عزیزی خ، نوروزیان ع، حیدری س و یعقوبی م، 1390. بررسی تأثیر محلول­پاشی عناصر روی و بور بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، برخی شاخص­های رشد، میزان روغن و پروتئین بذر کلزا  (Brassica napus L)در شرایط اقلیمی خرم­آباد. مجله دانش زراعت، 5(3): 6-1.
فاتح ا، 1388. اثر سیستم­های مختلف باروری خاک (آلی، تلفیقی و شیمیایی) بر عملکرد علوفه و خصوصیات دارویی کنگر. پایان نامه دکتری، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
قاصدی س، 1392. تأثیر غلظت­های مختلف محلول­پاشی اسید سالسیلیک بر روی ماش (Vigna radiata) تحت تنش کم­آبی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه.
کوچکی ع و سرمدنیا غ م، 1382. فیزیولوژی گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
کشاورز ح، مدرس ثانوی س ع م، زرین­کمر ف، دولت­آبادیان آ، پناهی م و اسیلان م س، 1390. بررسی اثر محلول­پاشی سالسیلیک اسید بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی دو رقم کلزا (Brassica napus L) تحت شرایط تنش سرما. مجله علوم گیاهان زراعی ایران (علوم کشاورزی ایران)، 4(42): 734- 723.
مدیرشانه­چی م، 1383. تولید و مدیریت گیاهان علوفه­ای (ترجمه). انتشارات آستان قدس رضوی مشهد.
ملکوتی م ج و لطف­اللهی م، 1378. نقش روی در افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی و بهبود سلامت جامعه. نشر آموزش کشاورزی وزارت کشاورزی کرج ایران.
ملکوتی، م ج و تهرانی، م م 1378. نقش ریزمغذی­ها در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی (عناصر خرد با تأثیر کلان). انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
مهرابیان مقدم ن، آروین م ج، خواجویی­نژاد غ ر و مقصودی ک، 1390. اثر اسیدسالیسیلیک بر رشد و عملکرد علوفه و دانه ذرت در شرایط تنش خشکی در مزرعه. مجله به‌زراعی نهال و بذر، جلد 1(2-27): 55-41.
ناخدا ب، هاشمی دزفولی ا و  بنی صدر ن، 1379. بررسی تنش کم آبی بر عملکرد علوفه و خصوصیات کیفی ارزن علوفه­ای نوتریفید. مجله علوم کشاورزی ایران، 4(31): 712-701.
نصیری ی، زهتاب سلماسی س، نصراله­زاده ص، قاسمی گلعذانی ک و نجفی ن، 1392. ارزیابی اثر محلول­پاشی سولفات آهن و روی بر عملکرد گل و غلظت عناصر غذایی در بخش هوایی بابونه آلمانی. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 3(23): 115-105.
نوری اظهر ج و احسان زاده پ، 1386.  بررسی روابط برخی شاخص های رشد و عملکرد پنج هیبرید ذرت در دو رژیم آبیاری در منطقه اصفهان.‎ علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 41: 272-261.
واثقی س ح، شریعتمداری م، افیونی م و مبلی م ، 1382.  اثر لجن فاضلاب بر غلظت تعدادی از عناصر غذایی و ویژگیهای شیمیایی خاک. فصلنامه علمی پژوهشی آب و فاضلاب، 1(16): 22-15.
Amaducci S, Amaducci MT, Enati R and Venture G, 2000. Crop yield and quality parameters of four annual fiber crops (Hemp, Kenaf, Maize and Sorghum) in the north of Italy. Indian Crops Production, 11: 179–186.
Arberg B, 1981. Plant growth regulators. Monosubstituted benzoic acid. Swedish Agricultural Research, 11: 93-105.
Bani P, Minuti A, Obonyo Luraschi A, Ligabue M and Ruozzi F, 2007. Genetic and environmental influences on in vitro digestibility of alfalfa. Asian Journal of Animal Sciences, 6: 251-253.
Brown JC, Holmes RS, Shapir RE and Specht AW, 1955. Effect of phosphorus and copper salts on iron chlorosis of rice in flooded, non-flooded soils the associated anzymatic activity. Soil Science, 19: 363-372.
De Herralde F, Biel C, Save R, Morales M A, Torreciallas A, Alarcon JJ and Sanchez-Blanco MJ, 1998. Effect of water and stress on the growth, gas exchange and water relations in Agrynthemum coronopifolium plants. Plant Science, 139: 9-17.
Ebrahimzadeh L, Farahbakhsh H, and Arvin SMJ, 2009. Response of safflower (Carthamus tinctorius L.) growth and development to exogenous application of plant growth regulators. Plant Ecophysiology, 2: 57-61.
El-Tayeb MA, 2005.  Response of barley grain to the interactive effect of salinity and salicylic acid. Plant Growth Regulation, 45: 215-225.
Fang Y, Wang L, Xin Z, Zhao L, An X and Hu Q, 2008. Effect of foliar application of zinc, selenium, and iron fertilizers on nutrients concentration and yield of rice grain in China. Journal of Agriculture and Food Chemistry, 56: 2079–2084.
Farooq M, Wahid A, Kobayashi N, Fujita D and Basra S, 2008. Plant drought stress: effects, mechanisms and management. Agronomy for Sustainable Development, 29:185-212.
Ghorbani M, Ebrahimzadeh H and Sharifi M. 2004. Effect of NaCl mycorrhizal fungi on antioxidative enzymes in soybean. Biologyof Plants, 48:575-581.
Gutierrez-Coronado M, Trejo CL and Larque-Saavedra A, 1998. Effects of salicylic acid on the growth of roots and shoots in soybean. Plant Physiology and Biochemistry, 36: 563-565.
Heuer B and Nadler A, 1998. Physiological responses of potato plants to soil salinity and water deficit. Plant Science, 137:43-51
Iturbe-Ormaexte I, Escordeo P, Arrese-Igor C and Becana M, 1998. Oxidative damage in pea plants exposed to water deficit or paraquat. Plant Physiology, 116: 173-181.
Jafari AV, Frolich AC and Walsh EK, 2003. A note on estimation of quality in perennial rye grass by near in frared spectroscopy. Irish Journal of Agriculture and Food Research, 42: 293-299.
Jaleel CA, Manivannan P, Wahid A, Farooq M, Al-Juburi HJ, Somasundaram R and Panneerselvam R, 2009. Drought stress in plants: A review on morphological characteristics and pigments composition.   International Journal of Agricultural Biology, 11: 100-105.
Keramer PJ, 1983. Water relation of plant. Academic Press, New York.
Kerepesi I and Galiba G, 2000. Osmotic and salt stress induced alternation in solute carbohydrate content in wheat seedlings. Crop Science, 40: 482-487.
 Krishma S, 1995. Effect of sulphur and zinc application on yield, sulphur and zinc uptake and protein content of mungbean (green gram). Legume Research, 18(2): 89-92.
Lewis DC and Mc Farlane JD, 1986. Effect of foliar applied manganese on the growth of safflower and the diagnosis of manganese deficiency by plant issue and seed analysis. AustralianJournal Agriculture Research, 37: 567-572.
Marshner H, 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd ed, Academic Press. Ltd. London.
Marshner H, Romheld V and Kissel M, 1986. Different strategies in higher plants in mobilization and uptake of iron. Journal Plant Nutrition, 9: 695-713.
Mortvedth J, 2003. Efficient fertilizer use micronutrient. Florida university published, 166: 125-139.
Pessarakli M, 2001. Handbook of Plant and Crop Physiology, 2nd ed, Marcel Dekker Inc, New York.
Poor P, Gemes K, Horvath F, Szepesi Simon L and Tari I, 2010. Salicylic acid treatment via the rooting medium interference with stomatal response, CO2 fixation rate and carbohydrate metabolism in tomato, and decreases harmful effects of subsequent salt stress. Plant Biology, 13: 105-114.
Reddy AR, Chaitanya KV and Vivekanandan M, 2004. Drought induced responses of photosynthesis and antioxidant metabolism in higher plants. Journal of Plant Physiology, 11(161): 1189-1202.
Relling EA, Van Niekerk WA, Coertze RJ and Rethman NFG, 2001. An evaluation of Panicum maximum cv. Gatton: 3. The partial digestion by sheep of organic matter, nitrogen and neutral detergent fiber of herbage at three stages of maturity during summer, autumn or winter. South Africa Journal of Animal Science, 31: 93-99.
Sadegipour O, 2009. The influence of water stress on biomass and harvest index in three mungbean (V. radiata (L.) Wilczek) cultivars. Asian Journal of Plant Sciences, 8: 245-249.
Saraker AM, Rahman MS and Paul NK, 1999. Effect of soil moisture on relative leaf water content, chlorophyll, proline and sugar accumulation in wheat. Journal of Agronomy and Crop Science, 183: 225-229.
Schubert S, Serray R, Plies-Balzer E and Mengel K, 1995. Effect of drought stress on growth sugar concentration and amino acid accumulation in N2 Fixing alfalfa Medicago sativa. Journal of Plant Physiology, 146: 541-546.
Shahba Z, Baghizadeh A, Vakili SM, Yazdanpanah A and Yosefi M, 2010. The salicylic acid effect on the tomato (Lycopersicum esculentum Mill.) sugar, protein and proline contents under salinity stress (NaCl). Journal of Biophysics and Structural Biology, 2: 35-41.
Ward JD, Redfearn DD, McCormick ME and Cuomo GJ, 2001. Chemical composition, ensiling characteristics, and apparent digestibility of summer annual forages in a subtropical double-cropping system with annual ryegrass. Dairy Science Journal, 84: 177-182.
Wilson JR, 1983. Effect of water stress on in vitro dry matter digestibility and chemical composition of herbage of tropical pasture species. Australian Journal Agriculture Research, 34: 377-390.
Zerbini E and Thomas D, 2003. Opportunities for improvement of nutritive value in sorghum and pearl millet residues in south Asia through genetic enhancement.  Field Crop Research, 84: 3–15.