ارزیابی تحمل خشکی ارقام برنج در مراحل رویشی و زایشی با استفاده از شاخص¬های مبتنی بر عملکرد دانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشگاه تهران

3 مرکز تحقیقات برنج کشور معاونت آمل

4 مرکز تحقیقات برنج کشور آمل

چکیده

           به منظور ارزیابی  تحمل به خشکی ارقام برنج در دو مرحله  رویشی و زایشی، آزمایشی به­صورت طرح کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج در سال  1387 انجام شد. سه سطح تنش خشکی شامل آبیاری متداول (شاهد)، تنش مرحله رویشی و تنش مرحله زایشی به عنوان عامل اصلی و  26 ژنوتیپ برنج به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. در این بررسی شاخص‌های حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، بهره وری متوسط (MP)، تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهره­وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM) و پاسخ به خشکی (DRI)  بر اساس عملکرد دانه در شرایط تنش و غیر تنش محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ‌ها در همه شاخص­ها در سطح احتمال 1درصد با هم اختلاف معنی داری داشتند که نشان دهنده تنوع بین ژنوتیپ‌ها از نظر   شاخص­های مورد بررسی بود. شاخصی که انتخاب ژنوتیپ‌ها بر اساس آن باعث افزایش عملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش شود، به عنوان بهترین شاخص در نظر گرفته شد.  بر این اساس شاخص­های STI و GMP به عنوان بهترین شاخص معرفی شده و مناسب­ترین ژنوتیپ­ها بر اساس این شاخص­ها در هر دو مرحله تنش، شامل کادوس، ساحل، نعمت، دانیال و لاین 8 بود. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه­های اصلی نشان داد که ژنوتیپ­های دانیال، نعمت و ساحل متحمل و ژنوتیپ­های دمسیاه و لاین 30 حساس به تنش در هر دو مرحله رشدی گیاه برنج بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Drought Tolerance in Rice Varieties using Yield-based Indices at Vegetative and Reproductive Stage

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Erfani 1
  • Majid Shokrpour 2
  • Ali Momeni 3
  • Abdorrahman Erfani 4
چکیده [English]

To evaluate drought tolerance of rice genotypes in vegetative and reproductive stages, an experiment was conducted in split plot design based on RCBD with two replications on research field of Rice Research Institute in 2008. Three levels of drought stress including normal irrigation (control), drought stress in vegetative and reproductive stages as main factor and 26 rice genotypes as sub-factor were applied. In this study, on the basis of yield performance in stressed and non-stressed environments, indices of mean productivity (MP), stress tolerance (TOL), geometric mean productivity (GMP), harmonic mean (HM), stress susceptibility index (SSI), tolerance index (STI) and drought response index (DRI) were calculated. Analysis of variance for all indices showed  significant difference among the genotypes at 0.01 probability level , which implies to exist genetic variation among genotypes. The index that select the genotypes which led to  yield elevation under both normal and stress conditions, was considered as the best index. Accordingly, indices of STI and GMP were found to be the best indices for drought resistance selection. Regarding these criteria, the entries of Kadous, Sahel, Nemat, Danial and Line 8 were considered as the most tolerant genotypes. Results of principle component analysis displayed that varieties of Danial, Nemat and Sahel were tolerant and Line 30 and Domsiah were sensitive at both growth stage of rice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought stress
  • Principle Component Analysis
  • Rice
  • Seed Yield
  • Vegetative and reproductive stage