پهنه‌بندی اراضی مستعد کشاورزی با استفاده از ترکیب روش تحلیل سلسه‌مراتبی در مناطق شمالی شهرستان خلخال ( مطالعه موردی: حوضه آبخیز میکائیل آباد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

بهره­برداری مستمر از منابع طبیعی تجدیدشونده، متضمن شناسایی توان اکولوژیک سرزمین در هر محیطی است و این شناسایی با به‌کارگیری بهینه و برنامه‌ریزی‌شده امکان بهره­برداری صحیح از منابع را فراهم و از تخریب محیط جلوگیری می‌کند. این تحقیق با هدف شناسایی مناطق مستعد کشاورزی حوضه میکائیل‌آباد شهرستان خلخال در استان اردبیل با روش تحلیل سلسله مراتبی- فازی انجام شد. ارزیابی توان منطقه با استفاده از 13 معیار بارش، تراکم پوشش، میزان تولیدگیاهی، شیب، عمق خاک، بافت خاک، کاربری فعلی زمین، نفوذپذیری خاک، تیپ پوشش، گروه هیدرولوژیک خاک، زمین‌شناسی، فاصله از منابع آب سطحی و فرسایش خاک و با استفاده از قابلیت­های نرم­افزار Arc GIS 10 انجام شد. در ارزیابی چند معیاره برای تعیین وزن هر معیار از روش تحلیل سلسله مراتبی و از توابع فازی‌سازی استفاده شد و در محیط نرم‌افزار Arc GIS10  با استفاده از عملگر ترکیب خطی وزنی کلیه­ی لایه­های اطلاعاتی با همدیگر تلفیق شدند و نقشه­ی رستری توان کشاورزی تهیه شد. بعد از تهیه نقشه پتانسیل نهایی با روش شکست طبیعی در چهار کلاس طبقه‌بندی شد. کلاس­های یک تا دو به فعالیت کشاورزی (حدود 65%  منطقه) و کلاس طبقه سه و چهار (35% منطقه) به فعالیت غیر کشاورزی تقسیم‌بندی شد. نتایج انطباق کاربری فعلی اراضی با نقشه پتانسیل نیز نشان داد که در8/61 درصد از منطقه کاربری فعلی اراضی با نقشه پتانسیل انطباق دارد. پیشنهاد می‌گردد که  در اختصاص کاربری‌ها و فعالیت‌های کشاورزی به نقشه طبقات پتانسیل که بر اساس ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه مورد مطالعه می‌باشد توجه گردد.  در این راستا بهتر است که در مناطق با توان طبقه یک فعالیت کشاورزی به صورت زراعت آبی و باغداری و در مناطق با توان طبقه دو زراعت دیم انجام گیرد و در مناطق طبقه سه و چهار هیچ‌گونه فعالیت کشاورزی صورت نگیرد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Land Suitability Assessment for Agriculture Using Analytical Hierarchy Process in Northern Parts of Khalkhal County (Case Study: Mikaeel Abad catchment)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Nazari Viand
  • Hossein Koohestani
  • Shapoor Zarifian
  • Fatemeh Kazemieh
چکیده [English]

Continuous exploitation of renewable natural resources needs to identify the land ecological capability and this identification permit to exploit of the natural resources correctly by programed and optimum management. The purpose of this research is to land suitability assessment for agriculture activity using FUZZY-AHP method in Mikaeel abad catchment located in northern part of Khalkhal county, Ardabil. 13 factors including precipitation, Vegetation density, Vegetation production, slope, soil erosion, distance from water, vegetation type, soil hydrologic group, Geology, Soil depth, soil texture, soil penetrating and current land use utilized to land capability assessment in ArcGIS10 surrounding. To weigh the criteria AHP and to apply same scale to criteria Fuzzy method was used and using Weighted Linear Combination method all criteria were overlaid and potential map was prepared. Final potential map classified in 4 potential classes using natural break classification method. Classes with potential category from 1 to 2 (65% of area) were allocated to agriculture class and category from 3 to 4(35% of area) were allocated to non-agricultural activities. Also conformity map between current land use map and potential map showed that in 61.8% of area there is conformity between current land use map and potential categories map for agriculture activity. It is suggested that consideration be given to mapping of potential classes based on the ecological capability of the study area in assigning agricultural uses and activities. In this regard, it is advisable to carry out agricultural activities in areas with class I capacity in the form of irrigated farming or Gardening, And in areas with the capacity of the second potential class dry farming, and in the third and fourth potential class no agricultural activity will be carried out.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • FUZZY AHP
  • Land Capability
  • GIS
  • Weighted Linear Combination
  • Zoning

مراجع

Al-Shalabi MA, Mansor SB, Ahmed NB, Shiriff R. 2006. GIS based multi criteria approaches to housing site suitability assessment. XXIII FIG Congress, October 8–13, Germany.
Amiri H, Mansouri GhR, Mansouri MR, Darwishi H. 2016. Evaluating the power of ecotourism in Lorestan province using AHP-fuzzy in GIS environment. Journal of Recent Research in Humanities, 14:175-190.
Bandyopadhyay S, Jaiswal RK, Hegde VS, Jayaraman V. 2009. Assessment of land suitability potentials for agriculture using a remote sensing and GIS based approach. International Journal of Remote Sensing, 30(4): 879–895.
Department of natural resources and watershed management, 2016, Watershed study in Mikaeel Abad watershed (Khalkhal town), 2016. Watershed office, soil and climatology study reports.
Duc TT. 2006. Using GIS and AHP technique for land-use suitability analysis", In: International Symposium on Geo informatics for Spatial Infrastructure Development in Earth and Allied Sciences (GIS-IDEAS 2006). 9–11 November, Ho Chi Minh City, Vietnam.
Ghodsipur H. 2012. Analytical Hierarchy Process of AHP, Amir Kabir University of Technology Publishing, 5: 4.
Hossein S, Das N.2010. GIS based multi criteria evaluation to land suitability modelling for giant grown (Macrobrachium rosenbergii) farming companigongs upazila of Bangladesh. Computers and electronics in agriculture, 70: 172-186.
karam A. 2005. Analysis of Land Suitability for Physical Development in the Northwest Shiraz Axis Using the MCE Multidisciplinary Approach in the Geographic Information System Environment, Journal of Geographic Research, 54: 94-106.
Karami A, Hosseini Nasr SM, Jalilvand H, Mir Yaghobzadeh MH. 2013. Estimation of Ecological Capacity of Babolrood Area for Agricultural Use Using Analytical Hierarchy Process (AHP), Journal of the Iranian Natural Ecosystem, 5(48): 38-48.
Kazemi Posht Masari H, Tahmasebi Sarvestani Z, Kamkar B, Shatay Sh and Sadeghi S. 2011. Agronomy-ecological zoning of agricultural lands of Golestan province for cultivating rapeseed using GIS and Analytical Hierarchy Process (AHP), Journal of Electronic Production of Agricultural Plants, 5(1): 123-139.
Mendas A, Delli A. 2012. Integration of multicriteria decision analysis in GIS to develop land suitability for agriculture:application to durum wheat cultivation in the region of melta in Algeria, Computers and Electronics in Agriculture, 83: 117-126.
Moteiy Langroudi H, Nasiri H, Azizi A, Mostafaei A. 2012. Modeling the ecological potential of the land from the perspective of agricultural and rangeland applications using the Fuzzy AHP method in the GIS environment. Land Exposure, Year 4, 6:101-124.
Nuri SH, S.A. Seyedaei S, Kiani Z, Soltani & A nurouzi-Avergani. 2010. Evaluation of environment ecological capability to determine suitable areas for agriculture using GIS (central zone of Kiar township). Journal of Geography and Environmental Planning, 37: 33-46.
Parakash TN, 2003. Land Suitability Analysis for Agricultural Crops: A Fuzzy Multi criteria Decision Making Approach. MSc Thesis. The International Institute for Geo-information Science and Earth Observation (ITC), Enschede, The Netherlands.
Perveen MF, Nagasawa R, Uddin MI, Delowar HKM. 2007. Crop-land suitability analysis using a multi criteria evaluation & GIS approach. 5th International Symposium on Digital Earth (ISDE5), June 5–9, University of California, Berkeley, USA.
Rezapur N. 2015. Evaluation of Ecological Capacity of Tahayar Dam Basin for Recreational Activities Using Analytical Hierarchy Process (AHP). MS thesis, Payame Noor University of Tehran, Tehran Shargh Center.
Saaty TL. 1986. The analytic hierarchy process—what it is and how it is used, Mathematical Modelling. Volume 9(3–5): 161-176.
Salman Mahini A and Gholamalifard M, 2006. Siting MSW landfills with a weighted linear combination methodology in a GIS environment. International Journal of Environmental Science and Technology, 3: 435-445.
Sui DZ. 1999. A Fuzzy GIS Modeling Approach for Urban land Evaluation. Computer, Environment, and Urban systems.
Wang F, 1994. The use of artificial neural networks in a geographical information system for agricultural land-suitability assessment. Environment and Planning, 26: 265–284.
دانش کشاورزی وتولید پایدار
دوره 30، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 225-239

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار