ارزیابی کارآیی مصرف آب و عملکرد دانه ارقام کنجد در شرایط آبیاری متفاوت به عنوان کشت دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره‌ی دکتری زراعت - فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

این پژوهش مزرعه­ای در دو سال متوالی در رامهرمز انجام شد تا اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر                                                      کارآیی مصرف آب و عملکرد دانه ارقام کنجد مورد ارزیابی قرار گیرد. آزمایش­ها به­صورت کرت­های خردشده بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار طراحی شد، به­طوری که سطوح آبیاری (I1، I2، I3 و I4 : آبیاری پس از 150، 200، 250 و 300 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر) در کرت­های اصلی و ارقام کنجد (Yellow witte، TN238، TS3، صفی­آبادی و محلی رامهرمز) در کرت­های فرعی قرار گرفتند. با افزایش شدت کمبود آب، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در واحد سطح کاهش یافتند. تمامی این صفات همبستگی مثبتی با همدیگر داشتند که نشان می­دهد کاهش هر یک از  این صفات می­تواند اثر زیان­باری بر عملکرد کنجد در مزرعه داشته باشد. رقم TS3 از نظر ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در مقایسه با سایر ارقام برتر بود. شاخص برداشت همه ارقام کنجد با کاهش فراهمی آب، افزایش یافت. بنابراین، در گیاه زراعی کنجد اثر آبیاری محدود بر عملکرد بیولوژیک بیش­تر از اثر آن بر عملکرد دانه می باشد. رقم TS3 در هر دو سال بالاترین کارآیی مصرف آب را داشت. بیش­ترین کارآیی مصرف آب در شرایط کمبود شدید آب به­دست آمد که نشان می­دهد گیاه زراعی کنجد با مصرف کم­آب قادر به تولید عملکرد مناسب می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Water Use Efficiency and Grain Yield of Sesame Cultivars as a Second Crop Under Different Irrigation Regimes

نویسندگان [English]

  • H Eskandari 1
  • s Zehtab Salmasi 2
  • k Ghasemi-Golezani 3
چکیده [English]

This 2-year research was carried out in Ramhormoz to evaluate the effect of different irrigation regimes on water use efficiency (WUE) and grain yield of sesame cultivars. The experiments were arranged as spilit plot based on RCB design in four replications with irrigation treatments (I1, I2, I3 and I4: irrigation after 150, 200, 250 and 300 mm evaporation from class-A pan) in main plots and sesame cultivars (Yellow witte, TN238, TS3, Safiabadi and local cultivar of Ramhormoz) in subplots. Plant height, leaves per plant, biological yield and grain yield were decreased with increasing the severity of water deficit. All these traits were positively correlated with each other, suggesting that a decline in one of them could have a deleterious effect on sesame performance in the field. TS3 was a superior cultivar in plant height, biological and grain yields under all irrigation treatments. The harvest index of all sesame cultivars was increased with decreasing water availability. Thus, water limitation reduces biological yield more than grain yield in sesame. TS3 had the highest WUE in both years. The highest WUE was obtained under severe water deficit, indicating that sesame can produce acceptable yield with low water consumption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Harvest Index
  • Sesame
  • Water Limitation
  • Water Use Efficiency
  • Yield

مراجع

بای بوردی م، 1379. اصول مهندسی آبیاری، جلد اول روابط آب و خاک. انتشارات دانشگاه تهران.
بی نام، 1387. آمارنامه اداره کل هواشناسی استان خوزستان. ایستگاه سینوپتیک رامهرمز.
بی نام، 1381. دستورالعمل کشت کنجد. واحد زراعت، اداره جهاد کشاورزی استان خوزستان.
خیرابی ج، 1377. مبانی و روش ها اندازه گیری آب. مرکز نشر دانشگاهی تهران.
رستگار م، 1384. زراعت گیاهان صنعتی. انتشارات برهمند.
شیرانی راد الف، 1379. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات دیباگران تهران.
قاسمی گلعذانی ک، موحدی م، رحیم زاده خویی ف و مقدم م، 1376. اثرات کمبود آب بر رشد و عملکرد دو رقم نخود در تراکم­های مختلف. مجله دانش کشاورزی، جلد هفتم، شماره­های 3 و 4، صفحه­های 17 تا 42.
نادری الف، نورمحمدی ق، مجیدی الف، درویش ف، شیرانی راد الف ح و مدنی ح. 1384. بررسی عکس العمل گلرنگ تابستانه به شدت های مختلف تنش خشکی در منطقه اصفهان. مجله علوم زراعی ایران. جلد هفتم. شماره 3، صفحه­های 221 تا 225.
ناصری ف، 1370. دانه­های روغنی (ترجمه). انتشارات معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
نوابی ف، 1375. بررسی و تعیین میزان آب مصرفی کنجد داراب 14. گزارش تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی. سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی.
Ball RA, Purcell LC and Vories ED, 2000. Short-season soybean yield compensation in response to population and water regime. Crop Science 40: 1071-1078.
Caliskan S, Arslan M, Arioglu H and Isler N, 2004. Effect of planting method and plant population on growth and yield of sesame in a Mediterranean type of environment. Asian Journal of Plant Science 3: 610-613.
Calvache M, Reichard K, Bacchi O and Dorado-Neto D. 1997. Deficit irrigation of different growth stages of the common bean. Journal of Science of Agriculture 54: 1-16.
El-Wakil A and Gaafar S, 1988. Effect of water stress on sesame. Journal of Agricultural Science 9: 363-374.
Ghassemi-Golezani K, Dalil B, Muhammadi-Nasab A and Zehtab-Salmasi S, 2008. Response of chickpea cultivars to water deficit in the field. Notulae Botanicae Horti Agrobotanica Cluj-Napoca 36: 25-28.
Gunasekara C, Martin LD, French RJ, Siddique KH and Walton GH, 2003. Effect of water stress on water relations and yield of Indian mustard and canola. pp. 313-312. Proceeding of the 11th Australian Agronomy conference, Geelong, Australia.
Hibasami H, Fujikawa T, Takeda H, Nishibe S, Satoh T, Tujisawa T and Nakashima K, 2000. Induction of apoptosis by Acanthopanax senticosus harms and its components, sesamin in human stomach cancer. International Journal of Medicine 7: 1213-1216.
Hong Y, Yu J and Chai K, 1985. Effect of drought stress on major upland crops. Agronomy Journal 27: 148-155.
Kassab O, Noemani E and El-Zeiny AH, 2005. Influence of some irrigation system and water regimes on growth and yield of sesame plants. Journal of Agronomy 4: 220-224.
Kenan, U, Kill F, Gencoglan C and Merdan H, 2007. Effect of irrigation frequency and amount on water use efficiency and yield of sesame under field condition. Field Crops Research 101: 249-254.
Loomis R and Williams WA.1969. Productivity and the morphology of crop stands: Pattern with leaves. Pp. 112-119. In: JD Easian (ed). Physiological aspects of crop yield. ASA and CSSA, Madison.
Mensah JK, Obasami B, Eruotor P and Onomerieguna F, 2006. Simulated flooding and drought effects on germination, growth and yield parameters of sesame (Sesamum indicum). African Journal of Biotechnology 5: 1249-1253.
Miyahara Y, Hibasami H, Katsuzaki H, Imai K and Komiya Y, 2001. Sesamolin from sesame seed inhibits proliferation by inducing apoptosis in human lymphoid leukemia. International Journal of Medicine 7: 369-371.
Rahman L, Sakuratoni E and Uddiu T, 2000. Ecological adoption of chickpea to water stress. Legume Research 23: 145-200.
Riccardo F, Gazzeu P and Zivy M, 1998. Protein change in response to progressive water deficit in maize. Journal of Plant Physiology 117: 1253-1263.
Sianaki MJ, Majidi E, Shirani-Rad AH, 2007. The effect of water deficit during growth stages of canola. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Science 2: 417-422.
Stanhill GS, 2002. Is the class-A evaporation pas still the most practical and accurate meteorological method for determining irrigation water requirement?. Meteorology for Agriculture 112: 233-236.
Toker C and Cagirgan MI, 1998. Assessment of response to drought stress of chickpea lines under rainfed conditions. Journal of Agriculture and Forestry 22: 615-621.
Wright PR, Morgan JM, Jossop RS and Cass A, 1995. Comparative adaptation of canola and Indian mustard to soil water deficit. Field Crops Research 42: 1-13.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار