بررسی عملکرد دانه و اجزای عملکرد ارقام زمستانه کلزا طی تاریخ کاشت‌های مختلف در کرج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر- کرج

2 استادیار پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر- کرج

چکیده

تاریخ کاشت عامل مهمی است که عملکرد و صفات وابسته به آن را تحت تاثیر قرار می­دهد و سبب می­شود که شرایط محیطی حادث در زمان سبزشدن، استقرار و بقای گیاهچه مناسب گیاه باشد. در این راستا، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال زراعی 81-1379 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. کرت‌های اصلی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح 20 و 30 شهریورماه و 9 و 19 مهرماه و کرت‌های فرعی شامل ارقام SLM046، Zarfam، Colvert و Orient بود. در طول فصل زراعی، صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه­های فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، میزان روغن و عملکرد روغن یادداشت­برداری و اندازه­گیری شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، عملکرد روغن، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخه‌های فرعی و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود. بیش­ترین عملکرد دانه (3295و 2877 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت 20 و 30 شهریور بود. عامل رقم تنها برای تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد و بیش­ترین تعداد دانه در خورجین 3/24 و      2/ 24 عدد به ترتیب مربوط به ارقام SLM046 و Orient بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم تنها برای تعداد شاخه‌های فرعی و تعداد دانه در خورجین در سطح احتمال 5 درصد معنی­دار شد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین تاریخ کاشت در منطقه کرج 20 تا 30 شهریور ماه است و با تاخیر در کاشت، عملکرد ارقام کلزا به دلیل کاهش معنی­دار در اکثر اجزای عملکرد کاهش می­یابد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Seed Yield and Related Components of Rapeseed Winter Cultivars Under Different Sowing dates in Karaj area

نویسندگان [English]

  • D Roodi 1
  • H Amiri-Oghan 2
  • B Alizadeh 2
چکیده [English]

Sowing date is the most important factor on yield and it's components of rapeseed. Suitable sowing dates make the environmental conditions during the days of emergence and seedling establishment favorable for plant. This experiment was conducted in split plot layout with randomized complete block design with four replications at seed and plant Improvement Institute (SPII) during 2000–2002 years. Main plots were sowing date with four level of: 6/20, 6/30, 7/9 and 7/19. Sup-plots were rapeseed varieties including SLM046, Zarfam, Colvert and Orient. The traits evaluated were: Plant height, number of branches, number of pods per plant, number of seeds per pod, 1000 seed weight, seed yield, oil contain and oil yield. Combined analysis of variance showed that sowing date had very significant effect on seed yield, oil yield, number of pods per plant, number of branches and 1000 seed weight. The highest yield (3295 and 2877 kg/ha) was in the first planting time (6/20) and the second planting time (6/30) respectively. Variety effect was highly significant only for number of seeds per pod and 1000 seed weight. The highest number of seeds per pod was related to SLM046 and Orient varieties (24.3 and 24.2 respectively). Interaction between sowing date and variety was significant only for number of branches and number of seeds per pod (p<0.05). The results of this experiment showed that the most suitable sowing date at Karaj is from 20 to 30 Shahrivar and decrease in seed yield occurs due to significant decrease in yield components, when planting time is delayed o-hans�k n-@GH �G imes New Roman";mso-ansi-language: EN-US;mso-fareast-language:EN-US;mso-bidi-language:AR-SA'>های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال زراعی 81-1379 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. کرت‌های اصلی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح 20 و 30 شهریورماه و 9 و 19 مهرماه و کرت‌های فرعی شامل ارقام SLM046، Zarfam، Colvert و Orient بود. در طول فصل زراعی، صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه­های فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، میزان روغن و عملکرد روغن یادداشت­برداری و اندازه­گیری شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، عملکرد روغن، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخه‌های فرعی و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود. بیش­ترین عملکرد دانه (3295و 2877 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت 20 و 30 شهریور بود. عامل رقم تنها برای تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد و بیش­ترین تعداد دانه در خورجین 3/24 و      2/ 24 عدد به ترتیب مربوط به ارقام SLM046 و Orient بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم تنها برای تعداد شاخه‌های فرعی و تعداد دانه در خورجین در سطح احتمال 5 درصد معنی­دار شد. نتایج این آزمایش نشان داد که بهترین تاریخ کاشت در منطقه کرج 20 تا 30 شهریور ماه است و با تاخیر در کاشت، عملکرد ارقام کلزا به دلیل کاهش معنی­دار در اکثر اجزای عملکرد کاهش می­یابد

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultivars
  • Rapeseed
  • Sowing Date
  • Seed Yield
  • Yield Components
آینه بند ا، 1372. تعیین منحنی رشد و بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام کلزا. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، 161.صفحه.
رودی د، س رحمانپور و ف جاویدفر، 1382. زراعت کلزا. انتشارات دفتر برنامه ریزی رسانه‌های ترویجی. چاپ دوم. 53 صفحه.
شیرانی راد اح و د رودی، 1381. بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و خصوصیات زراعی ارقام کلزا در مناطق سرد. نشریه به زراعی کلزا، بخش تحقیقات دانه‌های روغنی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. 72 صفحه.
شیرانی راد اح، 1373. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر روند رشد و صفات زراعی دو رقم کلزا. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس. 161 صفحه.
عزیزی م، ا سلطانی و س خاوری خراسانی، 1378. کلزا (فیزیولوژی، زراعت، به نژادی، تکنولوژی زیستی)، ترجمه. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 230 صفحه.
قالی باف م، ه آلیاری و ک قاسمی گلغدانی، 1379. تاثیر تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد چهار رقم کلزای پاییزه. مجله دانش کشاورزی. شماره 1 جلد 1.
کازرانی ن و م. احمدی، 1383. بررسی اثر ژنوتیپ و تاریخ کاشت بر صفات کمی و کیفی کلزا (B. napus) در استان بوشهر. مجله علوم زراعی ایران. جلد 6 شماره 2 صفحه 127 تا 137.
Christmas EP, 1996. Evaluation of planting date for winter Canola production in Indiana. In: J Janic (Ed). Progress in new crops. Pp.278-281.
Khan RU, Muendel HH and Chaudhary MF, 1994. Influence of topping rapeseed on yield components and other agronomic characters under varying dates of planting. Pakistan Journal of Botany 26: 167-171.
Kirland Kg and Johnson EN, 2000. Alternative seeding dates (Fall and April) affect Canola (Brassica napus) yield and quality. Can J Plant Sci 80: 715-719.
Kurmi K and kalita MM, 1992. Effect of sowing date seed rate and method of sowing on growth yield and oil content of rapeseed (B. napus). Indian J Agron 37: 595-597.
Mandal SMA, Mishra BK and Patra AK, 1994. Yield loss in rapeseed and mustard due to aphid infestation in respect of different varieties and dates of sowing. Orissa J Agric Res 7: 58-62.
Norton G, Bilsborrow PE and Shipway PA, 1991. Comparative physiology of divergent types of winter rapeseed. Organizing committee Saskatoon 578-582.
Phadke KG and Prasad, SK, 1987. Effect of sowing date on aphid incidence and yield in some varieties of rapeseed and mustard. J. Aphidology 1: 223-238.
Robertson, MJ, Holland JF, Bambach R, Cathray S, 1999. Response of Canola and Indian mustard to sowing date in risky Australian environment. In “proceeding of the 10th international rapeseed congress”. Canbera. Available online at www.regional.org.au/au/gcirc/index.htm
Robertson, M.J., J.F. Holland and R. Bambach .2004.Response of Canola and Indian mustard to sowing date in the grain belt of north-eastern Australia. Australian journal of Experimental Agriculture.44:43-52.
Rujput RL, Sharma MM, verma OP and Chauhan DVS, 1991. Response of rapeseed (B. napus) and mustard (B. juncea) Varieties to sowing. Indian J Agron 36: 153-155.
Scarisbric DH, Danils RW and Cock M, 1981. The effect of sowing date on the yield and yield components of spring oilseed rape. J Agric Sci Camb 97: 189-195.
Topinka AKC, Downey RK and Rakow GFW, 1991. Effects on agronomic practices on the over wintering of winter canola in southern Alberta. In: DI McGregor (Ed). Proceeding of the 8th international rapeseed congress. Saskatoon, Canada organization committee, Saskatoon, pp. 665-679.