تغییرات فصلی فون زنبورهای پارازیتویید تخم سن گندم در مزارع گندم شهر بناب جدید، استان آذربایجان شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده‌ی کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

با توجه به اهمیت راهبردی محصول گندم در کشور و وجود آفت مهمی چون سن گندم (Eurygaster integriceps Puton)، استفاده از یک برنامه­ی مدیریت تلفیقی مناسب و کارآمد می­تواند کمک بزرگی در حفاظت از این محصول نماید. از آن­جایی ­که عوامل کنترل بیول‍ژیک یکی از مهم­ترین ارکان برنامه­ی مدیریت تلفیقی می­باشند، شناخت این عوامل و حفاظت و حمایت از آنها بسیار حائز اهمیت است. زنبورهای پارازیتویید تخم از عوامل مهم کنترل بیولژیک سن گندم هستند. در مطالعه­ی حاضر که در تابستان سال ١٣٨٧ انجام شد گونه­های فعال در شهر بناب جدید جمع­آوری و شناسایی گردیدند. برای این منظور از تله­های تخم در مزارع گندم و حواشی آن استفاده شد. پنج گونه زنبور پارازیتویید تخم به دست آمد که سه گونه­ به خانواده­ی Scelionidae و دو گونه­ به خانواده­ی Encyrtidae  تعلق داشتند. درصد پارازیتیسم کل در تاریخ­های مختلف بین 6/2 و ٥٩/٢٢ و به طور متوسط ٢٣/١٢% بود. سه گونه­ی Trissolcus grandis (Thomson)، Ooencyrtus fecundus Ferriere & Voegele وO. telenomicida (Vassilijev)، در مواقع مختلف فصل از فراوانی بیشتری برخوردار بودند. گونه­یO. fecundus برایاولین بار از ایران گزارش می­شود و
 T. semistriatus (Nees)وT. djadetshko (Rjachovsky)نیز سایر گونه­های فعال در منطقهبودند. گونه­ی
 T. grandis نخستین گونه­ی فعال در منطقه با حداکثر 76/12% پارازیتیسم بود که در ابتدای فصل در بهار بیشترین فراوانی را داشت ولی در اواخر فصل رشدی گندم، دو گونه­ی جنس Ooencyrtus برتری یافتند (به­ترتیب 8/13 و 47/13% برای دو گونه­ی O. fecundus و O. telenomicida در تاریخ­های مختلف در تیر ماه) که به­ویژه در بخش شرقی جزء فعال­ترین گونه­ها در تابستان بودند. تفاوت­های معنی­داری در پراکنش زنبورها در جهات جغرافیایی مختلف این شهرستان مشاهده گردید. تغییرات آب و هوایی با تأثیر مستقیم روی خود انگل یا روی فراوانی گونه­های میزبان
می­تواند عامل تغییرات فصلی این پارازیتوییدها باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Seasonal Fluctuations in Egg Parasitoid Fauna of Sunn-Pest Eurygaster integriceps Puton in Wheat Fields of New Bonab County, East Azerbaijan Province, Iran

نویسندگان [English]

  • Z Nozad Bonab 1
  • Sh Iranipour 2
چکیده [English]

Regarding strategic importance of wheat and occurrence of sunn pest (Eurygaster integriceps Puton), as an important pest of wheat in Iran, an efficient IPM program against the pest is needed for an acceptable production. Since natural enemies are one of the most important components in IPM programs, their identification is necessary for augmentation as well as conservation and enhancement purposes. Egg parasitoids are the most important biological control agents of sunn pest. Thus, identifying the combination of the species as well as studying their seasonal fluctuations were carried out in summer 2008 in New Bonab county, East Azerbaijan province, northwest of Iran. Egg traps were used for this purpose. Five species of the egg parasitoids belonging to Scelionidae and Encyrtidae were collected. Total parasitism rate was 2.6-22.59% (12.23% at average) in different dates. Trissolcus grandis (Thomson), Ooencyrtus fecundus Ferriere & Voegele and O. telenomicida (Vassiljev)were the most abundant species at different period of the season. This is the first record of O. fecundus from Iran. The other less frequent species were T. semistriatus (Nees), and T. djadetshko (Rjachovsky). T. grandis was the first species that observed in spring with a maximum parasitism rate of 12.76%. The two Ooencyrtus species however, preceded it at summer (Ooencyrtus fecundus, and O. telenomicida with maximum parasitism rates of 13.8 and 13.47%, respectively in different dates in July). There were significant difference of parasitism rates in different geographical parts of the area as the parasitism rate in the eastern fields was found higher than both southern and western ones. It seems that climatic factors are responsible for the observed changes both spatially and temporally and may act directly on the parasitoids or indirectly on hosts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Egg parasitoid
  • Fauna
  • Fluctuation
  • Sunn pest
  • Eurygaster integriceps
  • Trissolcus grandis
  • Ooencyrtus

مراجع

الکساندروف ن، ١٣٢٦. سن و پارازیتهای آن در ورامین. آفات و بیماریهای گیاهی، جلد ٥،  صفحه­های ٢٩  تا ٤١.
ایرانی­پور ش، ۱۳۷۵. بررسی تغییرات فصلی جمعیت زنبورهای پارازیتوئید تخم سن گندم Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera: Scutelleridae) در کرج، کمال­آباد و فشند. پایان نامه­ی کارشناسی ارشد حشره شناسی، دانشکده­ی کشاورزی،  دانشگاه تهران.
ایرانی­پور ش، خرازی پاکدل ع، اسماعیلی م و رجبی غ­ر، ١٣٧٧ الف. معرفی دو گونه از زنبورهای انگل تخم سنهای پنتاتومید از جنس Trissolcus (Hym., Scelionidae) برای ایران. صفحه­ی ٤ خلاصه مقالات سیزدهمین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، جلد ۱-آفات، ١-٥ شهریور ١٣٧٧، آموزشکده­ی کشاورزی کرج.
ایرانی پور ش، خرازی پاکدل ع، اسماعیلی م و رجبی غ­ر، ١٣٧٧ ب. معرفی یک گونه زنبور از خانواده Eupelmidae برای ایران. صفحه­ی ٥ خلاصه مقالات سیزدهمین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، جلد ۱-آفات، ١-٥ شهریور ١٣٧٧، آموزشکده­ی کشاورزی کرج.
تقدسی م و رجبی غ­ر، ١٣٧٧. زنبورهای تخم­خوار سن گندم در زنجان. صفحه­ی ١٠ خلاصه مقالات سیزدهمین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، جلد ۱-آفات، ١-٥ شهریور ١٣٧٧، آموزشکده­ی کشاورزی کرج.
حق شناس ع، ١٣٨٣. حفظ و حمایت از زنبورهای پارازیتوئید سن گندم (Eurygaster integriceps Put.) در استان چهارمحال و بختیاری. صفحه­ی ٥ خلاصه مقالات شانزدهمین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، جلد1- آفات، ٧۔١٤ شهریور ١٣٨٣، دانشگاه تبریز.
خانجانی م، ١٣٨٣. آفات گیاهان زراعی ایران. انتشارات دانشگاه بوعلی­سینا، همدان.
رجبی غ­ر، ١٣٧٣. معرفی یک گونه جدید زنبور پارازیتوئید تخم سن گندم برای ایران و بررسی مقدماتی زندگی آن.
نامه­ی انجمن حشره­شناسی ایران، جلد ١٤،  صفحه­های ١ تا ٧.
رجبی غ­ر، ۱۳۷۹. اکولوژی سن­های زیان­آور گندم و جو در ایران. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
رجبی غ­ر و امیرنظری م، ١٣٦٧. بررسی زنبورهای پارازیت تخم سن گندم در بخش مرکزی فلات ایران. آفات وبیماریهای گیاهی، جلد ٥٦،  صفحه­های ١ تا ١٢.
شجاعی م، ١٣٤٧. نتایج بررسی فون زنبورهای پارازیت (Hym., Terebrants) در ایران و اهمیت استفاده از آنها در مبارزه­ی بیولوژیک. گزارش اولین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، دانشکده­ی کشاورزی دانشگاه تهران، کرج،
صفحه­های ١٧٨ تا ١٨٤.
شجاعی م، ١٣٦٧. حشره شناسی (جلد ٣- اتولوژی، زندگی اجتماعی، دشمنان طبیعی «مبارزه بیولوژیک»). انتشارات دانشگاه تهران.
صفوی م، ١٣٣٩. پیشرفتی در زمینه مبارزه با سن. نشریه­ی مؤسسه­ی بررسی آفات و بیماریهای گیاهی، جلد ١٩، صفحه­های ١٤ تا ١٧.     
صفوی م، ١٣٥٢. بررسی بیواکولوژی زنبورهای پارازیتوئید تخم سن در ایران. نشریه­ی انیستیتوی بررسی آفات و بیماریهای گیاهی، تهران.
صلواتیان م، 1370. لزوم شناسائی عوامل مؤثر محیط در مبارزه با آفات گیاهان زراعی. انتشارات سازمان ترویج کشاورزی.
عسگری ش، ١٣٧٤. بررسی امکان تکثیر انبوه زنبورهای پارازیتوئید تخم سنTrissolcus spp. (Hym., Scelionidae) روی میزبان آزمایشگاهیGraphosoma lineatum (Het., Pentatomidae). پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد حشره­شناسی کشاورزی، دانشکده­ی کشاورزی، دانشگاه تهران.
فرحبخش ق­ا، ١٣٤٠. فهرست آفات مهم و فرآورده­های کشاورزی ایران. نشریه­ی حفظ نباتات، وزارت کشاورزی، جلد ١، صفحه­ی ١٥٣.
مدرس اول م، ١٣٧٣. فهرست آفات کشاورزی ایران و دشمنان طبیعی آنها. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
منصور قاضی م و رجبی غ­ر، ١٣٧٩. شناسائی پارازیتوئیدهای سن گندم در استان کردستان. صفحه­ی ٢١٩ خلاصه مقالات چهاردهمین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، جلد ۱-آفات، ١٤۔١٧ شهریور ١٣٧٩، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان.
مهرآور م، رجبی غ­ر و شجاعی م، ١٣٧٩. معرفی گونه­های پارازیتوئید تخم سن گندم در منطقه­ی اصفهان. صفحه­ی ٢٢٠ خلاصه مقالات چهاردهمین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، جلد ۱-آفات، ١٤۔١٧ شهریور ١٣٧٩، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان. 
نوری ح و عسگری ش، ١٣٧٩. بررسی و شناسائی زنبورهای پارازیتوئید تخم سن گندم در استان قزوین. صفحه­ی ٢١٨ خلاصه مقالات چهاردهمین کنگره­ی گیاهپزشکی ایران، جلد ۱-آفات، ١٤۔١٧ شهریور ١٣٧٩، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان. 
El Bouhssini M, Abdulhai M and Bobi A, 2004. Sunn pest (Hemiptera: Scutelleridae) oviposition and egg parasitism in Syria.    Pakistan Journal of Biological Sciences 7: 934-936.
Hayat M and Khan FR, 2007. Description of four new species of Ooencyrtus Ashmead (Hym., Encyrtidae), with records of seven known species from India. Biosystematics 1: 31-36.
Kocak E and Kilincer N, 2003. Taxonomic studies on Trissolcus sp. (Hym., Scelionidae), egg parasitoids of the sunn pest (Hemi., Scutelleridae: Eurygaster sp.), in Turkey. Turkish Journal of  Zoology 27: 301-317.
Kozlov MA and Kononova SV, 1983. Telenomini fauni (Hym., Scelionidae, Telenominae). Zoological  Institute, Academy of SciencesUSSR.
Oncuer C and Kivan M, 1995. Determination and distribution of Eurygaster Lap. species and the biology and natural enemies of Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera: Scutelleridae) in Tekirdağ and surroundings. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 19: 223-230.  
Şimşek N, Gǜllǜ M and Yaşarbaş M, 1994. Investigation on the sunn pest (Eurygaster integriceps Put.) natural enemies and their effectiveness in Mediterranean region, Turkey. Pp. 155-164. 3. Biyolojik Mucadele Kongresi, 25-28 Ocak 1994, Izmir Turkiye.
Trissi AN, El Bouhssini M, Ibrahem J, Abdulhai M and Parker BL, 2006. Effect of egg parasitoid density on the sunn pest, Eurygaster integriceps (Hem., Scutelleridae), and its resulting impact on bread wheat grain quality. Journal of Pest Science 79: 83-87.
Zatyamina VV and  Burakova VL, 1980. Supplementary feeding of Telenomines. Zashchita Rastenii 10: 24. (Abstract in Review of  Applied Entomology, Series A. (1981)).
Zatyamina VV and Klechkovskii ER, 1974. Telenomines of the Voronezh region. Zashchita Rastenii 4: 32 pp. (Abs. in Review of Applied Entomology, Series A. 64(8): 1976).
Zhang YZ, Li W and Huang DW, 2005. A taxonomic study of Chinese species of Ooencyrtus (Insecta: Hymenoptera: Encyrtidae). Zoological Studies 44: 374-360.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار