کود نیتروژن و زمان مصرف آن بر کارایی مصرف نیتروژن و عملکرد کلزا (Brassica napus L.) به عنوان کشت دوم پس از برنج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان

2 موسسه تحقیقات برنج کشور

چکیده

برای تعیین مقادیر مناسب کود نیتروژن و زمان مصرف بهینه آن جهت دستیابی به حداکثر عملکرد دانه کلزا ( رقم هایولا 401( آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار در اراضی شالیزاری مؤسسه تحقیقات برنج کشور دررشت در سال­های زراعی1386 -1384 به مدت دو سال اجرا گردید. فاکتور اول شامل مقادیر کود نیتروژن در سطوح صفر ،60، 120، 180 و240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار (از منبع اوره) و فاکتور دوم نیز شامل زمان مصرف کود نیتروژن در سطوح به طور کامل هنگام کاشت،  زمان کاشت +  زمان ساقه­رفتن،  زمان کاشت +  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی،  زمان 4-3 برگی + زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی و  زمان کاشت + زمان 4-3 برگی +  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی بودند. صفات گیاهی مورد ارزیابی شامل میزان روغن دانه، عملکرد دانه و روغن، کارایی مصرف نیتروژن، کارایی زراعی نیتروژن، کارایی فیزیولوژیک نیتروژن و درصد بازیابی ظاهری نیتروژن دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین مقادیر کود نیتروژن از نظر تمامی صفات به استثنای میزان روغن دانه تفاوت معنی­داری وجود داشت. تیمار کاربرد 60 کیلوگرم  نیتروژن در هکتار بیشترین کارایی زراعی، کارایی مصرف و کارایی فیزیولوژیک نیتروژن را به ترتیب با میانگین 45/12، 54/25 و 92/35  کیلوگرم بر کیلوگرم وتیمار 240 و 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب با میانگین 2596 و 2505 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. در بین زمان­های مصرف نیتروژن نیز مصرف زمان کاشت+  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی با میانگین 3/2155 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و بازیابی ظاهری نیتروژن را با میانگین 91/38 درصد به خود اختصاص دادند. براساس نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد که مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین بازیابی ظاهری نیتروژن، عملکرد دانه و روغن را دارا بود. همچنین مصرف کود نیتروژن در زمان ( زمان کاشت+  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی)، به علت در دسترس بودن نیتروژن به مقدار مناسب در مراحل رشد گیاه و استفاده مطلوب از آن باعث کاهش تلفات نیتروژن از طریق آبشویی، نیترات­زدایی و تصعید گردیده و با افزایش جذب نیتروژن موجب افزایش عملکرد کلزا می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effects of Time and Rate of Nitrogen Fertilizer Application on NUE and Yield of Rapeseed )Brassica napus L.( as Second Crop in Paddy Fields

نویسندگان [English]

  • P Tousi Kehal 1
  • M Rabiee 2
چکیده [English]

To determine the proper nitrogen fertilizer rates and its application time for achieving to high nitrogen use efficiency and grain yield of rapeseed cultivar Hyola 401, a research work was carried out at paddy fields of Rice Research Institute of Iran in Rasht during 2005-2007 cropping seasons. A factorial experiment was conducted in randomized complete blocks design with three replications. The first factor was nitrogen fertilizer rate at five levels of 0, 60, 120, 180 and 240 kg N ha-1 from urea source. Second factor was fertilizer application time at five levels of all fertilizer at planting; 1/3 at planting + 2/3 in stem elongation; 1/3 at planting + 1/3 in stem elongation + 1/3 before flowering; 1/3 in 3-4 leaf stages + 1/3 in stem elongation +1/3 before flowering and 1/4 at planting + 1/4 in 3-4 leaf stages +1/4 in stem elongation + 1/4 before flowering.  In this experiment, some important traits such as oil content, oil and grain yields, nitrogen use efficiency (NUE), nitrogen agronomic efficiency (NAE), nitrogen physiological efficiency (NPE) and nitrogen apparent recovery fraction (NRF) were calculated. The results of the combined analysis of variance showed Significant difference was observed between nitrogen rates in all traits except in seed oil content. Application of 60 kg N ha-1 produced the maximum NAE, NUE and NPE with values of 12.45, 25.54 and 35.92 kg kg-1, respectively and application of 240 and 180 kg N ha-1 with average production of 2505 and 2596 kg ha-1, respectively showed the highest grain yield. Nitrogen application time of 1/3 at planting + 1/3 in stem elongation + 1/3 before flowering had the highest grain yield and NRF with average of 2155.3 kg ha-1 and 38.91 %. According to the results of the present experiment, it seems application of 180 kg N ha-1 produced the maximum NRF and grain and oil yields. Also, third application time decreases nitrogen loss resulting from leaching, denitrification and sublimation due to availability and proper use of nitrogen during plant growth and increases rapeseed yield by increase in nitrogen absorption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grain Yield
  • Nitrogen recovery
  • Nitrogen Use Efficiency
  • Rapeseed

مراجع

احمدی م و جاویدفر ف، 1377. تغذیه گیاه روغنی کلزا  (ترجمه). انتشارات کمیته دانه­های روغنی.
حسن زاده قورت تپه ع و قلاوند ا، 1384. بررسی تأثیر سیستم­های مختلف تغذیه بر عملکرد دانه و کارایی نیتروژن برخی از ارقام آفتابگردان در آذربایجان غربی. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. سال 12، ویژه نامه زراعت و اصلاح نباتات، صفحه­های 20 تا 27.
خادمی ز، ملکوتی م، رضایی ح و مهاجر میلانی پ، 1379. تغذیه بهینه کلزا گامی مؤثر در افزایش عملکرد بهبود روغن و توصیه کودی برای تولیدکنندگان کلزا در خاک­های کشور. نشرآزمون کشاورزی.
دانشور م، طهماسبی سروستانی ز، مدرس ثانوی ع و شیرانی­راد ا، 1387. اثر آبیاری و کود نیتروژن بر صفات زراعی و فیزیولوژیکی دو رقم کانولا(Brassica napus L.). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد پانزدهم، شماره 4، صفحه­های 20 تا 41.
رضایی ح و ملکوتی م، 1379. چگونگی تأمین نیاز غذایی دانه­های روغنی قسمت دوم. مصرف بهینه کود در زراعت کلزا. نشریه فنی شماره 116. نشر آموزش کشاورزی، معاونت تات، کرج، ایران.
زنگانی ا، 1381. بررسی تأثیر سطوح مختلف نیتروژن بر روند رشد و عملکرد کمی و کیفی دانه دو رقم کلزا در منطقه اهواز. پایان­نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد، واحد اهواز.
صباحی ح و قلاوند ا، 1383. مقایسه جذب نیتروژن، کارایی مصرف کود و تلفات نیتروژن در سیستم کوددهی آلی، تلفیقی و متداول در کلزای پائیزه (Brassica napus L.). مجله علوم محیطی، جلد 6، صفحه­های 15 تا 17.
علی احیایی م و بهبهانی­زاده ع، 1372. شرح روش­های تجزیه شیمیایی خاک (چاپ اول). سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، نشریه فنی شماره 893.
کریمی ا، معزاردلان م، همایی م، لیاقت ع و رئیسی ف، 1386. کارایی مصرف کود در آفتابگردان با سیستم کود آبیاری. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 1، شماره 40 (الف)، صفحه­های 65  تا 76.
محبوب خمامی ع و کاوسی م، 1382. بررسی اثر کود اوره، اوره با پوشش گوگردی، روش­های کاربرد آنها بر عملکرد دانه، بازده و بازیافت نیتروژن در خاک رسی بر برنج. صفحه­های 506 تا 509. هشتمین کنگره علوم خاک ایران، شهریور- دانشگاه گیلان.
ملکوتی م، 1379. کشاورزی پایدار و افزایش عملکرد و بهینه­سازی مصرف کود در ایران. چاپ دوم، نشر آموزش کشاورزی، کرج.
ملکوتی م و بابا اکبری م، 1384. ضرورت افزایش کارایی کودهای نیتروژنه در کشور. نشریه فنی شماره 425. موسسه تحقیقات خاک و آب. انتشارات سنا.
Adriana M, Chamorro L, Tamagno N, Bezus R and Santiago J, 2002. Nitrogen accumulation, partition and nitrogen use efficiency in canola under different nitrogen availabilities. Soil Science Plant Analysis 33 (3&4): 493-504.
Asare E and Scarisbrick DH, 1995. Rate of nitrogen and sulphur fertilizers on yield, yield components and seed quality of oil seed rape. Field Crops Research 44(1): 41-46
BilsborrowPE, Evans EJ and Zhoa FD, 1993. The influence of spring nitrogen on yield component and glucosinolat content of autumn sown oilseed rape (B.napus). Journal of Agricultural Science 120: 219-224.
Darby RJ and Hevitt MW, 1990. The effects of single or prilled urea if nitro-chalk to winter oilseed rape. Journal of Agricultural Science 115: 363-368.
Egli DB, 1988. Plant density and soybean yield. Crop Science 28: 977-980.
Fan X, Lin F and Kumar D, 2004. Fertilization with a new type of coated urea evaluation for nitrogen efficiency and yield in winter wheat. Journal of Plant Nutrition 25: 853-865.
Gan Y, Malhi S, Brandt S, Katepa-Mupondwa F and Stevenson C, 2008. Nitrogen use efficiency and nitrogen uptake of Juncea canola under diverse environments. Agronomy Journal
100: 285- 295.
Hocking PJ and Stapper M, 1993. Effect of sowing time and nitrogen fertilizer rate on the growth, yield and nitrogen accumulation of canola, mustard and wheat. Pp. 33-46. In: Wratten, N and Mailer, RJ (eds.). Proceeding of 9th Australian Research Assembly on Brassica, Wagga, New South Wales,
Holmes MR, 1980. Nutrition of the oilseed rape crop. Applied Science Publishers, Barking, Essex, UK.
Jackson GD, 2000. Effects of nitrogen and sulfur on canola yield and nutrient uptake. Agronomy Journal 92 (4): 644-649.
Jan A, Noorullah Kh, Naeem Khan J, Ahmad Kh and Khattak B, 2002. Chemical composition of canola as affected by nitrogen and sulfur. Asian Journal Plant Science 5: 519-521.
Jang YS, Bang JK, Kim SK, Park CB, Rho SP, Lee JI and Kim YS, 1987. seed yield and oil content of rape as affected by increased application of nitrogen in spring transplant system. Research­ Reports of the Rural Development Administration, Crops, KoreaRepublic 29 (20): 162-171.
Leach JE and Darby R and Rawlinson CJ, 1994. Factors affecting growth and yield of winter oilseed rape. Journal of Agricultural Science 722-727.
Pathak RR, Ahmad A, Lochab S and Raghuram N, 2008. Molecular physiology of plant nitrogen use efficiency and biotechnological options for its enhancement. Current Science 94: 1394- 1403.
Porter PM, 1993. Canola response to boron and nitrogen grown on the south eastern coastol plain. Journal of Plant Nutrition 16: 2371-2381.
Svecnjak Z and Rengel Z, 2006. Nitroge utilization efficiency in canola cultivars at grain harvest. Plant and Soil 283: 229-307.
Wysocki D, Sirovatka N and Sandy O, 2005. Plant growth promoting rizobacteria for winter wheat. Oxford & IBH Publishing Co., OregonStateUniversity.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار