ارزیابی زراعی، اکولوژیکی و اقتصادی کشت مخلوط گندم (Triticum aestivum L.) با نخود (Cicer arietnium L.) در شرایط دیم مراغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه

2 اگرواکولوژی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه

3 گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه

چکیده

     ­‌به‌منظور ارزیابی کشت مخلوط نخود و گندم در شرایط دیم، پژوهشی در سال زراعی 1392 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمارها شامل کشت خالص گندم و نخود، کشت مخلوط جایگزینی نخود- گندم با نسبت 1:1، 2:1 و کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود+ 100 درصد گندم و 100 درصد  نخود+ 75 درصد گندم بود. کشت مخلوط بر اساس شاخص­های نسبت برابری زمین، ضریب ازدحام نسبی، غالبیت، نسبت رقابت، افت واقعی عملکرد، برتری مالی، سودمندی مخلوط و شاخص بهره­وری سیستم ارزیابی شد. نتایج نشان داد تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه نخود و تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین دانه گندم تحت تأثیر الگوهای کاشت قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه در هر دو گونه به کشت خالص تعلق داشت. در الگوهای مخلوط، بیشترین عملکرد دانه نخود و گندم به­ترتیب در تیمارهای 2:1 و 1:1 مشاهده شد. در نسبت­های 1:1، 2:1 و 100:75 نخود غالبیت بیشتری نسبت به گندم داشت که این بیانگر توانایی رقابت بالاتر نخود در این تیمارهاست. مقادیر افت واقعی عملکرد در کشت مخلوط جایگزینی و افزایشی به ترتیب مثبت و منفی بود، که بیانگر ثبات بیشتر عملکرد در کشت مخلوط جایگزینی نسبت به افزایشی است. بالاترین میزان شاخص‌ نسبت برابری زمین، برتری مالی، سودمندی مخلوط و بهره­وری سیستم در کشت­های 1:1 و 2:1 ثبت شد، که سودمندی این تیمارها را از لحاظ زراعی و اقتصادی نشان می­دهد. براساس یافته‌های این پژوهش، کشت مخلوط افزایشی نخود با گندم جهت تولید دانه در شرایط دیم مراغه فاقد سودمندی است.  
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Agronomical, Ecological and Economical Evaluation of Wheat- Chickpea Intercropping Under Rainfed Condition of Maragheh

نویسندگان [English]

  • A Javanmard 1
  • A Rostami 2
  • M Nouraein 1
  • GH Gharekhany 3
چکیده [English]

     In order to evaluate of wheat-chickpea intercropping under rainfed condition, a field experiment based on randomized complete blocks design (RCBD) with 6 treatment and 3 replications was carried out at the faculty of Agriculture, University of Maragheh during 2013 growing season. Treatments were included sole planting of wheat and chickpea, replacement intercropping of chickpea- wheat in 1:1 and 2:1 ratios and additive intercropping of chickpea with wheat in ratios 100:100 and 100:75. Evaluation of the planting patterns was performed on basis of several intercropping indices such as land equivalent ratio (LER), relative crowding coefficient (RCC or K), aggressivity (A), competitive ratio (CR), actual yield loss (AYL), monetary advantage index (MAI), intercropping advantage (IA) and system productivity index (SPI). Results showed that pods number per plant, seed number per plant, seed yield of chickpea and spikelet number per spike, grain number per spike, grain yield, protein content and protein yield of wheat were affected significantly by planting patterns. Highest grain yield were obtained in the sole crops. The greatest grain yield of wheat and chickpea in intercropping was observed in 1:1 and 2:1 ratios. The chickpea aggressivity was greater than wheat in 1:1, 2:1 and 100:75 ratios, indicating that chickpea was more competitive than wheat. The total AYL values were positive and negative in replacement and additive intercrops, respectivilly, showing that replacement intercropping was more resistant to yield loss than additive intercropping. The highest LER, MAI, IA and SPI values were recorded for 1:1 and 2:1 intercrops, indicating that the intercropping systems were the most profitable on basis of agronomical and economical. Considering the experimental findings, there was no advantage for chickpea-wheat as additive intercropping in rainfed condition of Maragheh if grain yield is the primary purpose.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Actual Yield Loss
  • Grain Yield
  • Monetary Advantage Index
  • Protein Percent
  • Replacement Intercropping