تاثیر کود بیولوژیک نیتروژن دار (آزتوباکتر) و تراکم بوته بر عملکرد و میزان اسانس آنیسون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه

2 دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد

چکیده

تاثیر کود بیولوژیک نیتروژن دار (آزتوباکتر) و تراکم بوته بر صفات کمی و کیفی آنیسون در آزمایش مزرعه­ای به صورت فاکتوریل با دو فاکتور آزتوباکتر (صفر، سه، شش  لیتر در هکتار) و تراکم بوته (50، 25 و 5/12 بوته در مترمربع) بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر نیتروژن بیولوژیک و تراکم بوته روی ارتفاع بوته، تعداد برگ، طول دم گل، تعداد چترک بارور در هر چتر، عملکرد زیست توده، عملکرد دانه، عملکرد اسانس، شاخص برداشت دانه و اسانس معنی­دار شد. مقایسه میانگین­ها نشان داد که تراکم 50 بوته در متر­مربع بالاترین ارتفاع بوته و طول دم­گل را داشتند. مصرف شش لیتر آزتوباکتر در هکتار با50 بوته در مترمربع بالاترین مقدار عملکرد زیست توده (6319 کیلوگرم در هکتار) و با 25 بوته در مترمربع بیشترین عملکرد دانه (1017کیلو­گرم در هکتار) را تولید کرد. بیشترین عملکرد اسانس با کاربرد سه  لیتر در هکتار آزتوباکتر و تراکم 25 بوته در متر­مربع (130 کیلو­گرم در هکتار) به دست آمد. گیاهان بدون دریافت نیتروژن در تراکم 5/12 بوته در مترمربع کمترین عملکرد زیست توده، دانه و اسانس را داشتند. این روند تغییرات عملکرد منجر به بیشترین شاخص برداشت دانه و شاخص برداشت اسانس به ترتیب در سطوح شش و سه لیتر آزتوباکتر در هکتار شد که نشان­دهنده افزایش تولید اسانس در مقادیر نسبتا پایین  نیتروژن است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Biological Nitrogen Fertilizer (Azotobacter) and Plant Density on Yield, Yield Components and Essential Oil of Anise

نویسندگان [English]

  • M Hosseinpour 1
  • AR Pirzad 1
  • H Habibi 2
  • MH Fotokian 2
چکیده [English]

         To evaluate the effects  of biological nitrogen (Azotobacter) and plant density on quantitative and qualitative traits of anise, a field experiment was carried out with a factorial combination of deferent levels  of Azotobacter (0, 3, 6 Lit / ha) and plant density (50, 25 and 12.5 plants/m2) based on randomized complete block design with 3 replications. Analysis of variance showed the significant effect of biological nitrogen and plant density on plant height, leaf number, peduncle length, number of fertile umbellete/umbel, biomass, essential oil, seeds yield , harvest index of seed and essential oil. The means comparison indicated that the highest plant height and peduncle length were obtained from 50 p/m2 of plant density. Also the highest biomass yield (6319 kg/ha) and seed yield (1017 kg/ha) were obtained from 50 and 25 p/m2 of plant density with 6 Lit/ha of Azotobacter application, respectively. While, the highest yield of essential oil (130 kg/ha) was obtained from 3 lit/ha of Azotobacter and 25 p/m2 of plant density. The lowest yield of biomass, seeds and oil were obtained from 12.5 p/m2 of plant density and control treatment of nitrogen (0 l/ha of Azotobacter). These trends in yield led to highest amounts of seed and oil harvest index at 6 and 3 l/ha of Azotobacter application, respectively. These results showed the increasing essential oil production at relatively low nitrogen. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anise
  • Azotobacter
  • Oil harvest index
  • Plant Density
  • Seed harvest index
اکبری نیا ا، 1382. بررسی تاثیر مستقیم سیستم های مختلف تغذیه بر عملکرد و میزان اسانس دانه گیاه دارویی زنیان. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، جلد 18: صفحات 110-89.
اکبری­نیا ا، قلاوند ا، سفید­کن ف، رضایی م ب و شریفی­عاشور آبادی ا، 1383. تاثیر سیستمهای مختلف تغذیه بر خواص خاک، جذب و غلظت عناصر توسط گیاه دارویی رازیانه و عملکرد آن. پژوهش و سازندگی، شماره 61: صفحات 32-50.
اکبری­نیا ا، دانشیان ج و محمد بیگی ف، 1384. اثر کود نیتروژن و تراکم بر عملکرد بذر، اسانس و روغن گیاه گشنیز (Cariandrum sativum L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 22، شماره 4: صفحات 419-410.
ایران نژاد ح و رسام ق، 1381. بررسی تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن و فسفر بر عملکرد و میزان اسانس دانه گیاه آنیسون. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 8، شماره 1: صفحات 101-93.
امیدبیگی ر، 1374. کاربرد بابونه اصلاح شده در صنایع آرایشی و بهداشتی. مجموعه مقالات اولین سمینار بین المللی صنایع بهداشتی و آرایشی: صفحات 40-38.
پیرزاد، ع. 1386. اثرات آبیاری و تراکم بوته بر روی برخی از ویژگی های فیزیولوژیک و مواد موثره بابونه آلمانی  Matricaria chamomilla L..  رساله دکترای تخصصی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، 195 صفحه.
پیرزاد ع، آلیاری ه، شکیبا م ر، زهتاب سلماسی س و محمدی س،a 1387. اثرات آبیاری و تراکم بوته بر روی کارآیی مصرف آب در تولید اسانس بابونه آلمانی. مجله دانش کشاورزی، جلد 18، شماره 2: صفحات 58-49.
پیرزاد ع، آلیاری ه، شکیبا م ر، زهتاب سلماسی س و محمدی س،b 1387. اثرات آبیاری و تراکم بوته بر روی کارآیی             مصرف آب در تولید کاپیتول بابونه آلمانی. مجله دانش کشاورزی، جلد 18، شماره 4: صفحات 91-81.
حبیبی ح، مظاهری د، مجنون­حسینی ن، چایی­چی م ر، طباطبایی م و بیگدلی م، 1386. ارزیابی چگونگی تاثیر منابع آلی (بیولوژیک) و معدنی نیتروژن دار (اوره) بر عملکرد و میزان متابولیت­های ثانویه دو گونه وحشی و زراعی گیاه آویشن (Thymus spp.). رساله دکتری، دانشکدۀ علوم زراعی و دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
خیامیم س، مظاهری د، بنایان اول م، گوهری ج و جهانسوز م، 1382. بررسی ویژگیهای فیزیولوژیک و تکنولوژیک چغندرقند در سطوح مختلف تراکم و کود نیتروژن، مجلۀ پژوهش و سازندگی، جلد 16 ، شمارۀ  60 ، صفحات 21-29 .
دادوند سراب م ر، نقدی بادی ح، نصری م، ملکی زاده م، و امیدی ح، 1387. تغییرات میزان اسانس و عملکرد گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum) تحت تاثیر تراکم و کود نیتروژن فصلنامه گیاهان دارویی. جلد 27، شماره 3: صفحات 70-60.
رحمتی م، عزیزی م، حسن زاده خیاط م و نعمتی ح، 1388. بررسی تاثیر سطوح مختلف تراکم بوته و نیتروژن بر صفات مورفولوژیک، عملکرد، میزان اسانس و درصد کامازولن گیاه دارویی بابونه (Matricaria recutita)رقم بودگلد. مجله علوم باغبانی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 23، شماره 1: صفحات 35-27.
رسام ق ع، نداف م و سفیدکن ف، 1386. تاثیر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه آنیسون (Pimpinella anisum). مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، جلد 75: صفحات 132-127.
شاره م، 1378. اثر تراکم گیاهی و دفعات کنترل علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد آنیسون. پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
شاره م و راشد محصل م ح، 1382. اثر تراکم گیاهی و دفعات کنترل علفهای هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد انیسون (pimpinella anisum L.). مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 19، شماره 3: صفحات 226-213.
شریفی عاشور آبادی ا، متین ا، لباسچی م ح و عباس زاده ب، 1383. تاثیر نحوه کود نیتروژنی بر عملکرد گیاه دارویی بادرنجبویه (Melissa officinalis). فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 20، شماره 3: صفحات 376-369.
عباس زاده ب، 1384. تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و روشهای مصرف آن بر میزان اسانس بادرنجبویه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
فلاحی ج، کوچکی، ع ر و رضوانی­مقدم پ، 1388. بررسی تاثیر کودهای بیولوژیک بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla). مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 7، شماره 1، صفحات 135-127.
کافی م و راشدمحصل م ح ، 1371. بررسی اثر دفعات کنترل علف های هرز و فاصله ردیف و تراکم بر رشد و عملکرد زیره سبز. مجله علوم و صنایع کشاورزی، جلد 6، شماره 2: صفحات 158-151.
کریمی م و عزیزی م، 1376. آنالیزهای رشد گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد.
معطر ف. 1373. بررسی کشت گیاهان دارویی گاوزبان، بابونه، انیسون و رازیانه و مطالعه تأثیر محیط بر روی رشد و نمو مواد مؤثره آنها. خلاصه مقالات دومین گردهمایی زعفران و زراعت. گیاهان دارویی، 17 و 18 آبان، گناباد.
معلم ا و عشقی­زاده ح، 1386. کاربرد کوهای بیولوژیک: مزیتها و محدویتها، خلاصه مقالات دومین همایش ملی بوم شناسی ایران، گرگان، 25 و 26 مهر، صفحات 48-47.
ملافیلابی ع، موری ح، راشد محصل م ح، و کافی م، 1388. اثر تراکم گیاهی و نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه. چکیده مقالات همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران، 9 و10 اسفند، صفحه 194.
ملکوتی م و متشرع زاده ج، 1378. نقش بر در افزایش کمی و بهبود کیفی تولیدات کشاورزی، نشر آموزش کشاورزی کرج.
نجف ­پور ­نوایی م، 1379. تأثیر کود نیتروژنه و فسفره بر بذر دهی گیاه شاه بیزک (Atropa blladonna). مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 6: صفحات 11-3.
هرمز­نژاد، پ، 1384.اثرهای نیتروژن و جیبرلیک اسید بر عملکرد و ماده موثره سنبل­الطیب، پایان­ نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی.
Belimov AA, Ivanchikov AYu and Vorob'ev NI, 1998. The effect of predominant microflora of the barley rhizoplane on the interaction between introduced diazotrophs and the plant. Microbiology 67: 340-345.
Bist LD, and Sobran CS, 2000. Effect of planting geometry and level of nitrogen on growth and yield quality of European Dill (Anethum gravolens). Journal of Horticulture 57: 351-355.
Default RJ, Rushing J, Hassall R, Shepard B MC, Cutcheon G and Ward B, 2003. Influence of fertilizer on growth and marker compound of field-grown Echinacea species and feverfew. Scientia Horticulturae 98: 61-69.
Ellis RA, and Roberts EH, 1981. The quantification of ageing and survival in orthodox seeds. Seed Science and Technology 9: 373-409.
Franz C, 1983. Nutrient and water management for medicinal and aromatic plants. Acta Horticulturae 132: 203-215.
Hornok L, 1986. Effect of environmental factores on growth, yield and on active principles of some spice plants. Acta Horticulturae 168: 169-176.
Hornok L, 1992. Cultivation and processing of medicinal plants. Akademia Kiado, Budapest, Hungary. pp. 200-205.
Leithy S, El-Meseiry TA, and Abdallah EF, 2006. Effect of biofertilizer, cell stabilizer and irrigation regime on rosemary herbage oil yield and quality. Journal of Applied Research 2: 773-779.
Lloveras J, Manent J, Viudas J, Lopez A and Santiveri P, 2004. Seeding rate influence on yield and yield components of irrigated winter wheat in a Mediterranean climate. Agronomy Journal 96: 1258-1265.
Mondal T, Ghanti P, Mahato B, Mandal A.R. and Thapa U, 2003. Effect of spacing and biofertilizer on yield and yield attributes of direct sown chilli. Environment and Ecology 21 (3): 712-715.
Naghdi Badi, H., Yazdani, D., Sajed, M. A., and Nazari, F., 2004. Effects of spacing and harvesting time on herbage yield and quality/quantity of oil in thyme, Thymus vulgaris L., Industrial Crops and Products 19(3): 231–236.
Pereira JAR, Cavalcante VA, Baldani JI, and Dobereiner J, 1988. Field inoculation of sorghum and rice with Azopirillum spp.and Herbaspirillum seropedicae. Plant and Soil 110: 269-274.
Salamon I, 1992. Chamomile a medicinal plant. The Herb, Spice and Medicinal Plant Digest 10: 1-4.
ShalabyAS, and Razin AM, 1992. Dense cultivation and fertilization for higher yield of Thyme (thymus vulgaris L.). Journal of Agronomy and Crop Science 168:243-248.
Tyler VE, Brady L R, and Robbers JE, 1988. Pharmacognosy. Philadelphia, Lea and Febiger.
Vital WM, TeixeiraNT, Shigihara R and Dias AFM, 2002. Organic manuring with pigbiosolids with applications of foliar biofertilizers in the cultivation of Thyme (Thymus vulgaris L.). Ecossistema 27: 69-70.
Yadava RL, 1984. Efficient of N-fertilizer in medicinal and aromatic plant. Fertilizer-News 29: 18-25.