بررسی اثر محل کاشت و زمان برداشت بر عملکردهای کمی و کیفی گیاه داروئی آویشن کرمانی (Thymus caramanicus Jalas)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

2 موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور تهران

چکیده

گیاه داروئی آویشن کرمانی (Thymus caramanicus Jalas) یکی از گونه های معطر و دائمی موجود در ایران است. به منظور مقایسه عملکردهای کمی و کیفی این گونه در شرایط مختلف مکانی و زمانی، آزمایشی طی سالهای 1388-1385 در استان اصفهان و در دو ایستگاه تحقیقاتی قهیز داران و شهید فزوه اصفهان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. گیاهان در چهار مرحله رشدی شامل آغاز گلدهی، اواسط گلدهی، گلدهی کامل و بذردهی برداشت گردیدند. نتایج نشان داد که اثر محل کاشت و زمان برداشت بر عملکرد ماده خشک، عملکرد اسانس و عملکرد دو ترکیب فنولی تیمول و کارواکرول معنی دار بود. همچنین اثر متقابل سال در مکان، سال در مرحله برداشت و مکان در مرحله برداشت بر این صفات معنی دار شدند. در این گونه بیشترین عملکرد خشک (7/2767 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد اسانس (33/36 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد کارواکرول (95/28 کیلوگرم در هکتار) در مرحله بذردهی مشاهده شد که تفاوت معنی داری با سایر مراحل نشان داد. همچنین بیشترین درصد اسانس (57/1 درصد) و عملکرد تیمول (03/3 کیلوگرم در هکتار) در مرحله گل دهی کامل حاصل شد. اثر متقابل سال در مکان در مرحله برداشت نشان داد که در مجموع بیشترین عملکرد خشک (3350 کیلوگرم در هکتار) در مرحله بذردهی سال اول ایستگاه قهیز داران و بالاترین درصد اسانس در مرحله گلدهی کامل سال دوم ایستگاه شهید فزوه (7/1 درصد) مشاهده شد. بالاترین عملکرد کارواکرول نیز مربوط به مرحله بذردهی و بالاترین عملکرد تیمول نیز در مرحله گلدهی کامل سال اول ایستگاه قهیز (5 کیلوگرم در هکتار) مشاهده گردید. در مجموع نتایج نشان داد که آویشن کرمانی سازگاری مناسبی در حالت زراعی نداشته و در شرایط اقلیمی متفاوت با اقلیم اصلی خود رشد مناسبی ندارد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Place and Harvesting Stage on Quantitative and Qualitative Yields of Thymus caramanicus Jalas

نویسندگان [English]

  • L Safaei 1
  • E Sharifi Ashoorabadi 2
  • H Zeinali 1
  • D Afiuni 1
  • M Mirza 2
چکیده [English]

Thymus caramanicus is a fragrance and perennial medicinal plant of Iran. In order to comparison the quantitative and qualitative yields of this species in different places and times, an experiment was conductedin Ghahiz Daran and Shahid Fozveh stationsof Agricultural and Natural Resource Research Center of Isfahan as a randomized complete block design with 3 replications. Plants harvested at 4 stages including: 1) beginning of flowering, 2) mid of flowering, 3) full flowering and 4) fruit set. Results showed that harvesting stages, species and year had significant effects on aerial yield, essential oil yield and Thymol and Carvacrol yield. Also interaction of year with place, year and harvesting stage, place and harvesting stage were significant for these traits. The highest aerial yield (2767.7 kg/ha), essential oil yield (36.33 kg/ha) and Carvacrol yield (28.95 kg/ha) were observed at fruit set. Also the highest amount of essential oil percentage (1.57%) and Thymol yield (3.03 kg/ha) were produced in full flowering stage. Interaction between year× place× harvesting stage showed that the highest dry yield (3350 kg/ha) was obtained at fruit set stage of the first year in Ghahiz Daran station and about essential oil percentage (1.7%) at full flowering stage of the second year in Shahid Fozveh station. The highest Carvacrol yield and Thymol yield were observed at fruit set and full flowering stage of Ghahiz Daran respectively. Based on the results Thymus caramanicus didn’t have suitable compatibility in agronomy and different climatically conditions. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Essential Oil
  • harvesting stage
  • Thymus caramanicuss
  • Yield

مراجع

اکبری نیا ا، شریفی عاشورآبادی ا و میرزا م، 1389، بررسی عملکرد، میزان و ترکیب های اصلی آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) کشت شده در قزوین، تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، جلد 26، شماره 2، صفحه های 205 تا 212.
الوندی م. 1375. بررسی مورفولوژی و فیتوشیمیایی گیاه T. daenensis. پایان نامه دکترای داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه اصفهان.
امیدبیگی ر،  فتاحی  ف، فتاحی  ف و کریم زاده ق، 1389. تاثیر زمان برداشت بر عملکرد پیکر رویشی و میزان اسانس گیاه داروئی آویشن ابلق (Thymus× citriodorus (Pers.)Schreb)، تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران، جلد 26، شماره 3، صفحه های 317 تا 325.
رحیمی بیدگلی ا و سفیدکن ف. 1381، بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس آویشن کوهی
 (Thymus kotschyanus) در دوره رشد گیاه و با روشهای مختلف تقطیر، فصلنامه گیاهان داروئی، جلد 15، صفحه­های 1 تا 22.
سعید فر  م. 1371. پوشش گیاهی خوانسار- فریدن، شماره 90، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
عسکری ف. 1379. بررسی عوامل اکولوژیک برروی کیفیت و کمیت اسانس  Thymus pubescens  و تعیین فعالیت آنزیمهای پراکسیداز و نیترات ردوکتاز در آن. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران.
قاسمی دهکردی، ن. 1381. فارماکوپه گیاهی ایران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو. 395 صفحه.
مکی زاده تفتی م،  نقدی بادی  ح، رضازاده ش، اجنی ع و کدخدا ز.  1389. ارزیابی خصوصیات گیاهشناسی و بازده و اجزای اسانس اکوتیپ های آویشن کرمانی (Thymus caramanicus) در ایران. فصلنامه گیاهان داروئی، جلد 9، شماره 4، صفحه های 57 تا 65.
نیک آور ب، مجاب ف، و دولت آباد، ر.  1383.  بررسی اجزای تشکیل دهنده اسانس سر شاخه های گلدار آویشن دنایی، فصلنامه گیاهان داروئی، سال چهارم، شماره 13، صفحه های 45 تا 49.
Adams RP, 1995. Identification of Essential Oil components by Gas Chromatography/Mass Spectroscopy. Allured Publishing Crop., USA, 750p.
Arrebola ML, Navarro MC, Jimenez J and Ocana FA, 1994. Yield and composition of the essential oil of Thymus serpylloides subsp. Serpiloides. Phytochemistry, 36: 67-72.
Davies NW, 1990. Gas chromatographic retention indices of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicone and carbowax 20M phases. Journal Chromatogeraphy, 503, 1-24.
Eftakhar F, Nariman F, Yousefzadi M, Hadian, J and  Nejad Ebrahimi S, 2009, Anti- Helicobacter pylori activity abd essential oil composition of Thymus caramanicus from Iran. Natural Products Communications. 4(8): 1139- 1142.
Glenn W, Greshenzon J and Croteau B, 2000. Distribution of peltate glandular trichomes on developing leaves of peppermint. Plant Physiology, vol 124, pp. 655-663.
Mcgimpsy JA, Douglas MH, Van Klink JW, Beagurgard DA and Perry NB, 1994. Seasonal variation in essential oil yield and composition from naturalized Thymus vulgaris L. in new Zeland. Flavour Fragrance, 9: 347- 352.
Nickavar B, Mojab F. and Dolat Abadi R. 2005. Analysis of the essential oils of two Thymus species from Iran. Food Chemistry., 90: 609 - 611.
Nejad Ebrahimi S, Hadian M, Mir Jalali H, Sonboli A, Yousefzadi M, 2008. Essential oil composition and antibacterial activity of T. caramanicus at different phenological stages. Food Chemistry, 110,(4): 927-931.
Ozguven M and Tansi S, 1998. Drug yield and essential oil of Thymus vulgaris L. as in influenced by ecological and ontogenetical variation. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22: 537- 542.
Rechinger KH and  Hedge IC, 1986 .Umbelliferae. In: Rechinger. K. H .Flora Iranica. Graz: Akademische Druck – u Verlagsanstatlt, 162: 596p.
Rustaiyan A, Masoudi S, Monfared A, Kamalinejad M, lajevardi T, Sedaghat S, and Yari M.  2000. Volatile constituents of three Thymus species grown wild in Iran. Planta Medica 66: 197- 198.
Shibamoto T, 1987. Retention indices in essential oil analysis, 259- 274, In: Sandra, P. and Bicchi, C., (Eds.), Capillary Gas Chromatography in Essential Oil Analysis, Dr Alfred Huethig Verlag, New York, 748p.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار