اثر تنش شوری بر کیفیت بذر نخود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار درسال 1386 اجرا گردید تا اثرات تنش شوری (1S، 2S و  3S: به ترتیب شاهد،  dS/m5 و  dS/m10) بر کیفیت بذر سه رقم نخود (ILC  و جم از تیپ کابلی و پیروز از تیپ دسی) در مراحل مختلف نمو بذر (1H، 2H، 3Hو 4:Hبه ترتیب38 ، 46، 54 و69 روز بعد از گلدهی) مورد تحقیق قرار گیرد. وزن بذر، درصد جوانه­زنی و سرعت جوانه­زنی به طور معنی­داری تحت تاثیر شوری و مراحل برداشت قرار گرفتند، ولی اثر رقم فقط روی وزن بذر و درصد جوانه­زنی معنی­دار بود. با مقایسه میانگین­ها مشخص گردید که وزن صد بذر و درصد جوانه­زنی برای ارقام ILC و جم از لحاظ آماری مشابه، اما این صفات در رقم پیروز به طور معنی­داری کم­تر از دو رقم دیگر بود. بذرهای تولیدی تحت شرایط غیر شور (1S) درشت­تر از بذر­های تولیدی در شوری­های پایین (2S) و بالا (3S) بودند. علاوه بر این، با افزایش شوری، سرعت و درصد جوانه­زنی همه بذر­ها  کاهش یافت. با پیشرفت نمو بذر، وزن دانه نخود افزایش نشان داد. به طور کلی، سرعت و درصد جوانه­زنی همه ارقام با افزایش وزن بذر افزایش یافت. بنابراین، تنش شوری و نارسی
می­توانند موجب افت کیفیت بذرهای نخود شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Salinity Stress on Seed Quality of Chickpea

نویسندگان [English]

  • K Ghassemi-Golezani
  • B Roozbeh
  • MR Shakiba
  • S Nasrolahzade
چکیده [English]

A factorial experiment on the basis of RCB design with three replications was conducted in 2007, to investigate the effects of salinity stress (S1, S2 and S3: control, 5 dS/m and 10 dS/m, respectively) on seed quality of three chickpea cultivars (ILC and Jam from kabuli type and Pirooz from desi type) at different stages of development (H1, H2, H3 and H4: 38, 46, 54 and 69 days after flowering). Seed weight, germination percentage and germination rate were significantly affected by salinity and harvest time, but cultivar had only significant effect on seed weight and germination percentage. Comparison of means indicated that 100 seed weight and percentage of germination for ILC and Jam cultivars were statistically similar, but these traits for Pirooz were significantly less than those for two other cultivars. Seeds produced under non-saline conditions (S1) were larger than those produced under low (S2) and high (S3) salinities. Moreover, germination rate and percentage of all seeds decreased, as salinity increased. Seed weight of chickpea increased with progressing seed development. In general, the rate and percentage of germination for all cultivars increased with increasing seed weight. Thus, salinity stress and immaturity can reduce the quality of chickpea seeds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chickpea
  • Germination
  • Salinity stress
  • Seed quality

مراجع

باقری ع، نظامی ا، گنجعلی ع و پارسا م، 1378. زراعت و اصلاح تخود (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
حق نیا غ، 1370. خاک شناخت (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
 حکمت شعار ح، 1372. فیزیولوژی گیاهان در شرایط دشوار (ترجمه). چاپ نیکنام تبریز.
قاسمی گلعذانی ک، نصرالله زاده ص، رحیمزاده خویی، ف و مقدم م، 1375. اثرات نمو و رسیدگی دانه بر کیفیت بذرگندم تحت شرایط آبی و دیم. دانش کشاورزی، جلد 6، شماره 1و2، صفحه های 99 تا120.
کریمی ع و شکاری  ف، 1375. بررسی واریته­های جو یزد 5 (چاه افضل) در مرحله جوانه­زنی به غلظت­های مختلف آنیونها در خاکهای شور دشت تبریز، موسسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، شماره 12، صفحه­های 91 تا 97.
مجنون حسینی ن، 1372. زراعت حبوبات در ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی تهران.
Ayaz FA, Kadioglu A and Turgut R, 2000. Water stress effects on the content of low molecular weight carbohydrates and phenolic acids in Ctenanthe setosa (Rose.) Eichler. Canadian Journal of  Plant Science 80: 373-378.
Duby RS and Rani M, 1990. Influence of NaCl salinity on the behavior of protease, aminopepidase and carboxyl-peptidase in rice seedling relation to salt tolerance. Australian Journal of Plant Physiology 17: 215-224.
Ellis RH and Pieta Filho C, 1992. Seed development and cereal seed longevity. Seed Science  Research 2: 9-15.
Francois LE and EV Mass, 1994. Crop response and management on salt affected soils. Pp. 149-181. In:  Pessarakly, M. (Ed.) Handbook of plant and crop stress. Marcel Dekker, Inc. New York.
Ghassemi-Golezani K, 1992. Effects of seed quality on cereal yields. PhD Thesis, University of Reading, UK.
Ghassemi-Golezani K, Khomari S, Valizadeh M and Alyari H, 2008. Effect of  seed vigor and the duration of cold acclimation on freezing tolerance of winter oilseed rape. Seed Science and Technology 36: 767-775.
Haasstrup Pedersen L, Jorgensen PE and Poulsen I, 1993. Effect of seed vigor and dormancy on field emergence, development and grain yield of winter wheat (Triticum aestivum) and winter barley (Hordeum vulgare L.). Seed Science and Technology 21: 159-178.
Harringon IF, 1972. Seed storage and longevity. In: Kozolowski TT (ed). Seed biology. New York,   Academic Press.
Huang J and Redmann RE, 1995. Salt tolerance of Hordeum and Brassica species during   germination and early seedling growth. Canadian Journal of Plant Science 75: 815–819.
Kameswara Rao N, Appa Rao S, Mengesha MH and Ellis RH, 1991. Longevity of pearl millet (Pennisetu glaucum R. Br.) seeds harvested at different stages of maturity. Annals of Applied Biology 119: 97-103.
Magda H, Mohamed and El Kramany MF, 2005. Salinity tolerance of some mungbean varieties. Journal of Applied Science Research 1: 78-84.
Marschner H, 1995. Mineral nutrition of higher plants. Academic Press, London.
Perry DA, 1980. The concept of seed vigor and its relevance to seed production techniques. Pp. 582-591. In: Hebblethwaite PD (ed.). Seed production. Butterworths. London.
Powell AA, Matthews S and Oliveira A, 1984. Seed quality in grain legumes. Advances in Applied Biology 10: 217-285.
Rahman M, Soomro UA and  Hag MZ, 2008. Effect of NaCl salinity on wheat (Triticum aestivum L.)  cultivars. World Journal of Agricultural Science 3: 398-403.
Ram C and Wieesner E, 1988. Effect of artificial ageing on physiological and biochemical parameters of seed quality in wheat. Seed Science and Technology 16: 579-587.
Roberts EH, 1986. Quantifying seed deterioration. Pp. 101-123. In: McDonaldMB and Nelson CJ (eds). Physiology of seed deterioration. Crop Science of America, Inc. Madison W, USA.
Saxena NP, 1979. Chickpea. Pp. 419-452. In: Gldworthy PR and Fisher NM (eds). Physiology of    tropical field crops. John Wiley and Sons. New York.
Shaw RH and Loomis WE, 1950. Bases for the prediction of corn yields. Plant Physiology 25: 225-244.
Singh SP, 1995. Selection for water stress tolerance in interracial populations of common bean. Crop Science 41: 93-100.
Singh A, Prasad R and Sharma RK, 1988. Effects of plant type and population density on growth and yield of chickpea. Journal of Agriculture Science 110: 1-3.
Tekrony DM, Elgi DB and Phillips AD, 1980. Effect of field weathering on the viability and vigor of soybean seed. Agronomy Journal 72: 748-753.
Zeng L and Shanon MC, 2000. Effect of salinity on grain yield and yield components of rice at different seedling densities. Agronomy Journal 92: 418-423.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار