ارزیابی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف برنج (Oryza sativa L.) در کشت مستقیم در رقابت با علف‌های هرز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ایران

3 گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ایران

4 دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ایران

چکیده

اهداف: این آزمایش به‌منظور بررسی برخی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام برنج در شرایط کشت مستقیم در رقابت با علف‌های هرز اجرا گردید.
مواد و وروش: آزمایش در سال 1398 در شهرستان ساری به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتور‌های آزمایش شامل پنج رقم برنج (طارم هاشمی، ندا، شیرودی، کشوری و لاین 08) و دو سطح رقابت علف‏‌های‌هرز (رقابت و عدم رقابت با علف‌‏های هرز) بود.
یافته‌ها: نتایج نشان داد کنترل علف‌های هرز اثر معنی‌داری بر صفاتی نظیر تعداد پنجه بارور، وزن برگ پرچم، وزن سایر برگ‌ها، وزن ساقه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه برنج داشت، بیشترین عملکرد دانه در شرایط وجین علف‌های هرز در رقم شیرودی مشاهده شد (5312 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه مربوط به رقم کشوری با عملکرد دانه 4/313 کیلوگرم بود، در شرایط عدم وجین علف‌های هرز بیشترین عملکرد دانه در رقم طارم هاشمی با 9/429 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و کمترین عملکرد دانه در رقم کشوری با مقدار 0/62 کیلوگرم در هکتار بدست آمد،
نتیجه‌گیری: به‌طور کلی تداخل علف‌های هرز در کشت مستقیم، می تواند بین 73 تا 91 درصد افت عملکرد دانه برنج را موجب شود که لزوم کنترل موثر علف‌های هرز در این سیستم کشت را نشان می دهد. و همچنین به نظر می-رسد در بین ارقام مورد مطالعه رقم شیرودی در صورت کنترل علف‌های هرز رقم مناسب‌تری برای کشت مستقیم برنج باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Morphological Traits, Yield and Yield Components of Different Rice Cultivars (Oryza sativa L.) in Direct Cultivation in Competition with Weeds

نویسندگان [English]

  • Mohammad ali Esmaeli 1
  • Maryam Ahamadi khatir 2
  • Rahmat Abbasi 3
  • Mohammad kaveh 4
1 Associate Professor of Agronomy, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Mazandaran, Iran.
2 Masters student of Agronomy, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Mazandaran, Iran.
3 عضو هیات علمی
4 PhD student of Agronomy, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Mazandaran, Iran.
چکیده [English]

Background & Objective:
This experiment was performed to investigate some morphological traits, yield and yield components of rice cultivars under direct cultivation conditions in competition with weeds.
Methods & Materials
The experiment was conducted in 2019 in Sari as a factorial in a randomized complete block design with three replications. Experimental factors included five rice cultivars (Tarom Hashemi, Neda, Shiroodi, Keshvari and Line 08) and two levels of weed competition (competition and non-competition with weeds).
Results
The results showed that weed control had a significant effect on important traits such as number of fertile tillers, flag leaf weight, weight of other leaves, stem weight, 1000-seed weight, number of seeds per plant and rice grain yield, highest yield Seed was observed in weed weeding conditions in Shiroodi cultivar (5312 kg . ha-1) and the lowest grain yield was in the country cultivar with grain yield of 313.4 kg . ha-1 In weed weeding conditions, the highest grain yield was in Tarom cultivar. Hashemi was observed with 429.9 kg . ha-1 and the lowest grain yield was obtained in the country cultivar with the amount of 0.62 kg . ha-1.
Conclusion
In general, weed interference in direct cultivation can occur between 73 to 91% loss of rice grain yield, which indicates the need for effective weed control in this crop system. Also, it seems that among the studied cultivars, Shiroodi cultivar is a more suitable cultivar for direct rice cultivation if weed control.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultivar
  • direct cultivation
  • grain yield
  • Rice
  • weed

اصل مقاله

مقدمه

برنج (Oryza sativa L.) پس از گندم  Triticum aestivum)) مهم­ترین و قدیمی­ترین محصول زراعی بوده است و عمده­ترین ماده غذایی کشورهای در حال توسعه به شمار می­رود (نصیری و نیک نژاد 2011). بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد، سطح زیر کشت برنج در دنیا حدود 156 میلیون هکتار و در ایران 564 هزار هکتار (حدود 4/0 درصد از کل اراضی زیر کشت برنج جهان) است. استان­های مازندران، گیلان و گلستان جمعاً بیش از 90 درصد از سطح زیرکشت و تولید شلتوک را به خود اختصاص می­دهند و مهم­ترین مناطق کشت برنج در ایران به­شمار می­آیند (فائو 2017). برنج در مقایسه با سایر محصولات زراعی به آب بیشتری نیاز دارد، به­طوری­که میزان آب مورد نیاز تا رسیدن کامل حدود 8 تا 11 هزار متر مکعب آب در هر هکتار (حدود 70 لیتر آب) برای تولید یک کیلوگرم ماده خشک است (رضایی و نحوی 2007 و قربانلی و همکاران 2007).

کاهش بارندگی همراه با بروز خشکسالی در سال­های اخیر و در نتیجه آن کاهش سطح آب­های زیرزمینی امکان تداوم کشت به­صورت آبیاری غرقابی را به مخاطره انداخته است، لذا توجه به روش عملی که ضمن کاهش میزان آب مورد نیاز گیاه از ایجاد تنش در مراحل رشد و عملکرد برنج جلوگیری کند، امری ضروری به­نظر می­رسد. به عبارت دیگر آبیاری غرقابی در برنج یک روش مدیریتی مناسب جهت دسترسی آسان به مواد غذایی و جلوگیری از تنش خشکی می­باشد، نه یک ضرورت برای گیاه برنج، ضمن اینکه به­کارگیری این روش نیاز به مصرف مقادیر زیاد آب دارد و با توجه به کمبود آب آبیاری به­نظر می­رسد، ایجاد شرایطی به­منظور کمتر مصرف کردن آب و عدم به­وجود آمدن شرایط خشکی برای رشد برنج بسیار مهم می­باشد (سانجتا و باسکار 2011).

تلاش­های بسیاری جهت کاهش مصرف آب در اراضی شالیزاری کشور و عدم تاثیر سوء تنش کم آبی صورت گرفته است و نتایج متعددی درباره تأثیر روش­های مدیریتی در کاهش مصرف آب و افزایش بهره­وری مصرف آب برنج منتشر شده است (لی و همکاران 2016 و هانگ و همکاران 2015 و جوشی و همکاران 2013).

چالش اصلی در کشت مستقیم برنج با وجود همه‌ی برتری‌های یاد شده، مدیریت علف‌های هرز می‌باشند (گنگ وار و همکاران 2018، فاروق و همکاران 2011). رقابت علف‌های هرز با گیاه زراعی برنج از طریق تسخیر منابع مورد نیاز رشد (مانند نور، آب و مواد غذایی) بوده و ناموفق بودن در مهار آنها سبب کاهش عملکرد در محدوده‌ی 90-50 درصد می‌شود (چوهان 2012). رقابت علف‌های هرز یکی از مهمترین علل کاهش محصول در برنج به شمار می‌رود که این کاهش بین 5 تا 72 درصد گزارش شده است (لیو و همکاران 2014 و گل‌محمدی و همکاران 2012). اثر کاهش عملکرد برنج وابسته به گونه علف‌های هرز، رقم برنج، تراکم علف‌های هرز، سرعت رشد و فصل کاشت می‌باشد (کریم و همکاران 2004). تحقیقات نشان داده است که در صورت عدم وجود گزینه‌های موثر کنترل علف‌های هرز، افت عملکرد برنج در شرایط کشت مستقیم بسیار بیشتر از کشت نشایی است (چن و همکاران 2017، رائو و همکاران 2007). تغییر روش استقرار برنج و به تبع آن شیوه‌های مدیریت آب، خاک ورزی و مهار علف‌های هرز در کشت مستقیم برنج منجر به تغییر در ترکیب و فلور علف‌های هرز می‌شود (کومار و لادها 2011). رقابت با علف هرز در تمام گیاهان زراعی باعث ایجاد خسارات غیر قابل جبران برای گیاه زراعی می­شود، مطالعه زیادی در مورد مقایسه توانایی رقابت ارقام مختلف گیاهان زراعی مانند سویا Glycine max))، گندم و کلزا (Brassica napus) انجام شده که همه آن ها حاکی از تفاوت توانایی رقابت گونه ها و ارقام مختلف یک گونه است. شواهد نشان میدهد که میتوان از طریق به‌نژادی، ارقامی با توانایی رقابت بالا با علف هرز تولید نمود (محمدی و باغستانی 2014). باغستانی و زند (2004) گزارش نمودند که قدرت رقابتی ژنوتیپ‌های مختلف گندم در مقابل علف هرز ناخنک (Goldbachia laevigata) متفاوت بوده و این تفاوت را به ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک آن ها نظیر ارتفاع، تعداد ساقه بارور، ماده خشک تجمعی، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی نسبت داده‌اند.

 سعادتیان و همکاران (2011) در بررسی شاخص‏های رشدی و عملکرد دو رقم گندم در رقابت با علف هرز چاودار (Secale cereale) و خردل وحشی (Sinapis arvensis) نشان دادند که افزایش تراکم هر دو گونه علف هرز سبب کاهش شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، دوام سطح برگ، دوام ماده خشک و عملکرد ارقام گندم شد. آنالیزهای رشد نشان داد که سرعت توسعه سطح برگ و سرعت تجمع ماده خشک زیاد در برگ‌های برنج در مرحله ابتدایی رشد توانسته‌اند توانایی رقابتی بیشتری با علف‌هرز سوروف (Echinochloa crus-gallii) داشته باشند و همچنین شروع زود هنگام پنجه دهی، ضریب استهلاک نور بالاتر و رشد سریع ساقه ارقام بومی از دلایل دیگر برتری می‌باشند (یعقوبی و باغستانی 2004). سلیمانی و همکاران (2012) با مطالعه ساختار تاج پوشش و روند تعییرات ارتفاع کلزا و علف هرز خردل وحشی در سطوح مختلف کود نیتروژن دریافتند که سرعت افزایش ارتفاع یکی از عوامل مهم در توان رقابتی گیاه زراعی است. اعلا و همکاران (2014) گزارش کردند که توانایی رقابتی ارقام به ارتفاع بیشتر، سرعت رشد بیشتر در ابتدای فصل، تعداد خوشه و برتری وزن خشک برنج نسبت داده شد و در صورت کنترل علف‏های هرز، کشت مستقیم راهکار مناسبی برای کاهش هزینه‌های تولید برنج می‏باشد و سرعت رشد اولیه گیاهچه نقش مهمی در رقابت با علف‏های هرز در این سیستم کشت دارد. درخشان و همکاران (2015) گزارش کردند که کاهش فاصله ردیف و اختلاط علفکش‏های مورد ارزیابی باعث کمترین اختلاف بین شاخص‏های رشدی و عملکرد برنج در مقایسه با شاهد عاری از علف هرز شد. با توجه به مطالب بیان شده این مطالعه با هدف بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف برنج در شیوه کشت مستقیم در رقابت با علف­های هرز انجام شد

 

مواد و روش­ها

به منظور بررسی برخی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام برنج در شرایط کشت مستقیم در رقابت با علف‏های هرز، آزمایشی در سال 1398 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل پنج رقم برنج (طارم هاشمی، ندا، شیرودی، کشوری و لاین 08) و دو سطح رقابت علف‏های هرز (رقابت و عدم رقابت با علف‏های هرز) بود.

در اواخر اردیبهشت ماه عملیات کامل شخم بهاره و سپس روتاری انجام شد. پس از آماده­سازی بستر کشت، کاشت به صورت مستقیم در اوایل خرداد ماه انجام شد. نمونه برداری از چند نقطه تصادفی از خاک مزرعه جهت آنالیز خاک انجام شد و قبل از کاشت با توجه به نتایج تجزیه شیمیایی خاک (جدول 1) و عرف محصول مقدار لازم کود پایه (سوپر فسفات تریپل و یک سوم اوره و نصف سولفات پتاسیم) در بستر کشت پخش شد. بذور گواهی شده ارقام مورد نظر از شرکت خدمات حمایتی کشاورزی تهیه شد. بذرهای جوانه‌دار شده در اوایل خرداد ماه با تراکم 250 بوته در متر مربع بذر پاشی شدند. آبیاری در این تحقیق بصورت بارانی و با توجه به دمای هوا و خشکی خاک مزرعه انجام شد. در تیمارهای عاری از علف‏های هرز (بدون رقابت با علف‏های هرز) پس از 10 روز از کاشت برنج، علف‌کش کانسیل اکتیو (گرانول، تریافامون 20 % + اتوکسی سولفورون 10 %) (به صورت پس‌رویشی با دوز توصیه شده 150 گرم در هکتار) استفاده شد، ضمن اینکه در این کرت‏ها 5-4 بار طول فصل رشد وجین دستی نیز انجام شد. در این آزمایش فلور علف­های هرز مزرعه نیز مشخص شد که عبات بودند از: قیاق- گاوپنبه- تاج ریزی- دم روباهی- فرفیون- خربزه وحشی-بندواش- عروسک پشت پرده.

 

 

جدول 1- برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک

بافت خاک

K (mg. kg-1)

P (mg. kg-1)

(%) N

(%) OC

pH

EC (dS. cm-1)

سیلتی لوم

7/160

42/38

15/0

5/1

67/7

75/0

 

 

 

 

 

صفات ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه و برگ در طول فصل رشد و ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور و نابارور، تعداد پنجه کل، تعداد برگ پرچم و سایر برگ‏ها، وزن برگ پرچم و سایر برگ‏ها و وزن ساقه در نمونه‏برداری پایان فصل نیز با اندازه‌گیری از شش (6) بوته هر کرت تعیین شد. همچنین وزن هزار دانه با شمارش 10 نمونه صدتایی بذر به دست آمد. جهت اندازه‌گیری عملکرد دانه (شلتوک) و عملکرد بیولوژیک با برداشت بوته از یک متر مربع از وسط هر کرت با رطوبت 12 درصد در هر کرت نمونه‌برداری شد. شاخص برداشت نیز از نسبت عملکرد دانه به عملکرد بیولوژیک حاصل خواهد شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها ‌با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS (Ver. 9.2) انجام شد مقایسه میانگین‌ها ‌نیز از طریق آزمون حداقل اختلاف معنی­دار (LSD) در سطح پنج درصد انجام گردید.

 

نتایج و بحث

بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس اثر رقم، مدیریت علف هرز و اثر متقابل مدیریت علف هرز و رقم بر صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، تعداد پنجه نابارور، وزن خشک برگ پرچم، وزن خشک سایر برگها و وزن خشک ساقه برنج معنی­دار بود (جدول 2).

 

 

جدول 2- تجزیه واریانس (میانگین مربعات) اثر رقم، علف هرز و اثر متقابل آنها بر صفات ظاهری برنج

وزن ساقه

وزن سایر برگ­ها

وزن خشک برگ پرچم

پنجه­ی نابارور

پنجه­ی بارور

ارتفاع

df

منابع تغییر

791/0

009/0

00010/0

475/0

0363/0

030/0

2

بلوک

22/207**

479/3**

020/0**

448/20**

718/48**

**34/1581

4

رقم

5/5397**

898/199**

86/2**

** 816/3

39/1051**

** 008/407

1

مدیریت علف هرز

798/57**

189/7**

059/0**

** 745/5

466/71**

**340/56

4

رقم × مدیریت علف هرز

339/0

052/0

002/0

090/0

168/0

527/0

18

خطای آزمایش

4/2

8/3

5/8

11/6

1/3

0/1

 

ضریب تغییرات (%)

ns، * و ** به ترتیب عدم معنی­داری، معنی داری در سطح احتمال 5 و 1 درصد می باشد.

 

 

بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل رقم و علف هرز، ارتفاع بوته در تمام ارقام با وجین علف­های هرز افزایش پیدا کرد به طوری که در ارقام مختلف با وجین علف­های هرز ارتفاع بوته بین 82/0 تا 7/22 درصد افزایش پیدا کرد، بیشترین ارتفاع بوته در شرایط وجین و عدم وجین مربوط به رقم طارم هاشمی بود که به­ترتیب در شرایط وجین و عدم وجین برابر 9/92 و 1/92 سانتی­متر بود، کمترین ارتفاع بوته نیز در شرایط وجین و عدم وجین به­ترتیب برابر 6/56 و 8/51 سانتی­متر بود که در ارقام کشوری و ندا مشاهده شد (جدول 3)، در رابطه با وزن ساقه نیز هماهنگ با ارتفاع بوته بیشترین وزن ساقه چه در شرایط وجین و چه در شرایط عدم وجین علف­های هرز در رقم طارم هاشمی مشاهده که به ترتیب برابر 4/54 و 2/21 گرم در بوته بود، کمترین وزن خشک ساقه نیز در شرایط وجین در رقم کشوری مشاهده شد و در شرایط عدم وجین در رقم ندا بدست آمد که به­ترتیب برابر 3/27 و 4/5 گرم در بوته بود، نکته مهم در رابطه با وزن خشک ساقه برنج در شرایط وجین و عدم وجین علف­های هرز افت شدید وزن ساقه با عدم وجین علف­های هرز می­باشد، در تمام ارقام این افت بیش از 50 درصد بود و در برخی از ارقام به 90 درصد نیز می­رسید، که به نظر می­رسد علف­های هرز با رقابت با گیاه زراعی باعث کمتر استفاده کردن گیاه زراعی از منابع مشترک شده و باعث افت شدید در وزن خشک ساقه برنج می­شوند، همچنین نتایج مربوط به ارتفاع و وزن خشک ساقه برنج نشان می­دهد با وجین علف­های هرز واکنش ارقام متفاوت است به­طوری که در برخی از ارقام با وجین علف­های هرز افت کمتری را در وزن ساقه مشاهده شد و در برخی از ارقام با وجین علف­های هرز وزن خشک ساقه و ارتفاع بوته کمتر تحت تاثیر قرار گرفت که این امر نشان دهنده قدرت رقابت متفاوت ارقام با علف­های هرز می­باشد (جدول 3). بر اساس نتایج این آزمایش می­توان بیان کرد علف­های هرز می­توانند تاثیر بسیار مخربی بر صفات مورفولوژیک برنج (ارتفاع و وزن ساقه) داشته باشند، به طوری که این خسارت می­تواند تا کاهش بیش از 80 درصدی در وزن خشک برگ و ساقه برنج باشد که این امر می­تواند عواقب جبران ناپذیری را بر عملکرد دانه برنج داشته باشد (جدول 3)، محققان بیان کرده­اند کانوپی متراکم، قدرت تولید پنجه زیاد، ارتفاع بلند، تشابهات اکولوژیک، بیولوژیک و گیاهشناسی علف­های هرز با برنج سبب شده تا علف­های هرز از قدرت رقابتی بیشتری نسبت به برنج برخوردار باشند (محمدی و باغستانی 2014)، پدیده رقابت بین گیاه زراعی و علف های هرز در سیستم های زراعی فرآیند بسیار پیچیده ای است، زیرا عوامل بسیاری در ایجاد و پیامد های آن دخالت دارند. آب، مواد غذایی و نور به عنوان سه عامل اصلی در ایجاد رقابت شناخته شده است که در گیاه برنج علف­های هرز به شدت بر سر این منابع با برنج رقابت کرده و باعث کاهش رشد و وزن خشک اندام هوایی می­شوند (جوشی و همکاران 2013) .از این رو، علف های هرز بزرگ ترین و مهمترین عامل محدودکنندة زیستی در موفقیت کشت مستقیم برنج به شمار آمده و ناموفق بودن مدیریت آنها سبب افت عملکرد در محدودة 50 تا90 درصد می­شود (چاهان 2012).

وزن خشک برگ پرچم در ارقام مختلف در شرایط وجین علف­های هرز بین 68/0 تا 01/1 گرم در بوته متغییر بود که بیشترین وزن خشک برگ پرچم در رقم ندا مشاهده شد و کمترین وزن خشک برگ پرچم در شرایط وجین علف­های هرز در رقم کشوری بدست آمد، اما در شرایط عدم وجین علف­های هرز علاف بر افت شدید و بالای 70 درصدی وزن خشک علف­های هرز بیشترین وزن خشک برگ پرچم در رقم طارم هاشمی مشاهده شد (39/0 گرم در بوته) و کمترین وزن خشک برگ در رقم کشوری مشاهده شد که برابر 14/0 گرم در بوته بود، اما از نظر وزن خشک برگ پرچم بین ارقام ندا، کشوری، لاین 08 و شیرودی اختلاف معنی­داری نبود (جدول 3)، در رابطه با وزن خشک سایر برگ­ها نیز در شرایط وجین علف­های هرز بیشترین وزن خشک برگ پرچم در رقم ندا بدست آمد وکمترین وزن خشک برگ پرچم در رقم لاین 08 مشاهده شد، دامنه تغییرات وزن خشک سایر برگ­ها در شرایط وجین برابر 94/1 گرم بود که نشان دهنده تفاوت ناچیز بین ارقام مختلف از نظر وزن خشک سایر برگ­ها در شرایط وجین می­باشد، اما در شرایط عدم وجین علف­های هرز وزن خشک سایر برگ­ها به شدت کاهش پیدا کرد و همچنین دامنه تغییرات وزن حشک سایر برگ­ها برابر 17/4 گرم در بوته در شرایط عدم وجین علف­های هرز بود، بیشترین وزن خشک سایر برگ­ها در شرایط وجین علف­های هرز در رقم طارم هاشمی مشاهده شد و کمترین وزن خشک سایر برگ­ها در شرایط عدم وجین علف­های هرز در رقم شیرودی مشاهده شد (جدول 3).

 افت بسیار شدید و اختلاف زیاد بین ارقام مورد مطالعه از نظر وزن خشک سایر برگ­ها در شرایط عدم وجین علف­های هرز نسبت به شرایط وجین علف­های هرز نشان دهنده این نکته مهم می­باشد که عدم وجین علف­های هرز باعث خسارت شدید به برگ گیاه زراعی که عامل اصلی فتوسنتز و افزایش وزن خشک گیاه است می­شود (محمدی و باغستانی 2014)، بنایراین باید بیان کرد عدم وجین علف­های هرزدر گیاه برنج باعث خسارت شدید بر وزن برگ شده که این امر باعث کاهش در سنتز مواد فتوسنتزی و وزن خشک گیاه می­شود (جدول 3). همچنین بر اساس نتایج این آزمایش باید بیان کرد قدرت رقابت ارقام مختلف با علف­های هرز نیز به طور معنی­داری تفاوت دارد به­طوری که برخی از ارقام با عدم وجین علف­های هرز افت کمتری در وزن خشک ساقه، برگ پرچم و سایر برگ­ها داشتند (جدول 3).

 

 

 

جدول 3- مقایسه میانگین ترکیبات تیماری رقم و علف هرز بر صفات ظاهری برنج

علف هرز

تیمار

وزن خشک برگ پرچم (g.plant-1)

وزن سایر برگها (g.plant-1)

وزن ساقه (g.plant-1)

ارتفاع (cm)

پنجه بارور

پنجه نابارور

وجین

طارم هاشمی

77/0c

19/8bc

4/45a

9/92a

30/14c

93/4d

ندا

014/1a

88/9a

8/37c

56/60e

26/25a

80/4d

کشوری

68/0d

55/8b

3/27e

6/56f

73/17b

63/8a

لاین08

87/0b

94/7c

1/34d

06/84b

93/12d

20/5d

شیرودی

95/0ab

08/8c

7/39b

40/69d

23/25a

83/2ef

بدون وجین

طارم هاشمی

39/0e

96/5d

2/21F

13/92a

06/10e

30/7b

ندا

21/0fg

96/1g

4/5I

83/51h

40/8f

10/3ef

کشوری

23/0fg

08/3f

6/7H

73/54g

00/8f

23/6c

لاین08

21/0fg

03/4e

4/10G

40/74c

53/5g

30/3e

شیرودی

14/0g

79/1g

5/5I

66/53g

26/4h

76/2f

تیمارهای با حداقل یک حرف مشترک در هر ستون بر اساس آزمون LSD، تفاوت معنی‌دار با یکدیگر ندارند.

 

 

 

تعداد پنجه بارور و نابارور یا غیر بارور نیز تحت تاثیر معنی دار رقم و وجین علف­های هرز قرار گرفت به­طوری که با عدم وجین علف­های هرز تعداد پنجه بارور را در ارقام مختلف بین 3/83 تا 30 درصد کاهش داد، بیشترین کاهش در تعداد پنجه­های بارور با عدم وجین علف­های هرز مربوط به رقم شیرودی بود و کمترین کاهش در پنجه بارور در رقم طارم هاشمی مشاهده شد، در شرایط وجین علف­های هرز بیشترین تعداد پنجه بارور در رقم ندا مشاهده شد که برابر 26/25 عدد پنجه بارور بود و کمترین تعداد پنجه بارور در لاین 08 بدست آمد (93/12 عدد پنجه بارور)، در شرایط عدم وجین علف­های هرز بیشترین تعداد پنجه بارور در رقم طارم هاشمی بدست آمد و کمترین تعداد پنجه بارور در رقم شیرودی مشاهده شد که به ترتیب برابر 06/10 و 26/4 عدد پنجه بارور بود (جدول 3). در رابطه با پنجه نابارور واکنش ارقام به عدم وجین علف­های هرز متفاوت بود، به طوری که در برخی از ارقام با وجین علف­های هرز تعداد پنجه نابارور افزایش پیدا کرد (ارقام ندا، کشوری، لاین 08 و شیرودی) اما در رقم طارم هاشمی با وجین علف­های هرز تعداد پنجه نابارور کاهش نشان داد (جدول 2)، بیشترین تعداد پنجه نابارور در شرایط وجین علف­های هرز در رقم کشوری با مقدار 63/8 عدد مشاهده شد و کمترین تعداد پنجه نابارور در رقم شیرودی مشاهده شد که برابر 83/2 عدد بود (جدول 3).

محققان بیان کرده­اند باوجود همۀ برتری­های یادشده برای کشت مستقیم، مدیریت علف­های هرز چالش اصلی در این نظام کشت به شمار می­آید، در این نظام کشت، علف­های هرز همزمان با گیاهچۀ برنج سبز شده و در مقایسه با کشت نشایی، با سرعت بیشتری در خاک مرطوب رشد می­کنند و در نتیجه، رقابتی شدید برای منابع میان گیاه زراعی و علف های هرز رخ می­دهد (علی و همکاران 2015 و خالید و مطلوب 2011). نتایج آزمایش حاضر نیز نشان داد عدم وجین علف­های هرز به شدت باعث کاهش صفاتی همچون تعداد پنجه بارور، وزن خشک برگ و وزن خشک ساقه می­شود (جدول 3). از این رو، علف­های هرز بزرگ ترین و مهم­ترین عامل محدودکنندة زیستی در موفقیت کشت مستقیم به شمار آمده و ناموفق بودن مدیریت آنها سبب افت عملکرد می­شود. پژوهشگران گزارش کرده­اند توان رقابتی ارقام مختلف به تفاوت در ویژگی های مورفولوژی تغییرناپذیر همچون ارتفاع، تعداد پنجه و ساختار کانوپی نسبت داده شده است، بر این اساس هر رقم که بتواند به طور کارآمد تری از منابع محیطی مخصوصا نور، آب و عناصر غذایی استفاده کند در رقابت موفق تر خواهد بود (جوشی و همکاران 2013). افزایش علف­های هرز در کشت مستقیم برنج موجب کاهش تعداد پنجه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد محصول برنج شد (گل محمدی و همکاران 2011). استورنینوس و همکاران (2005) دریافتند که با افزایش تراکم علف هرز برنج وحشی از 25 بوته به 51 بوته در متر مربع، تعداد پنجه در برنج رقم کی بونت از 20 درصد به 48 درصد کاهش یافت. سینگ و همکاران (2006) گزارش کردند که تعداد گونه­های باریک­برگ، پهن­برگ و جگن در کشت نشایی برنج در هند به­ترتیب 4، 6 و 4 گونه بود، در حالی­که با تغییر روش، استقرار برنج به کشت مستقیم، تعداد گونه­های باریک­برگ به 15 و تعداد گونه­های پهن­برگ به 19 گونه افزایش یافت، واضح است که برخی گونه­های باریک­برگ و پهن­برگی که با شرایط غرقاب سازگار نیستند، می­توانند در سیستم خشکه کاری برنج ظاهر شوند، تعداد بیشتر گونه­های هرز در شرایط خشکه کاری برنج می­تواند منجر به کاهش کارایی راهبردهای مدیریت علف­های هرز شده و حتی وجین علف­های هرز علاه بر هزینه و وقت زیاد به طور کامل باعث از بین رفتن علف­های هرز نشود و از این جهت حتی وجین علف­های هرز نیز در کشت مستقیم باعث کاهش عملکرد دانه کاهش شود (درخشان و همکاران 2015).

نتایج تجزیه واریانس اثر علف هرز، رقم و اثر متقابل علف هرز و رقم بر صفات تعداد کل دانه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت برنج معنی­دار بود (جدول 4).

بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل علف هرز و رقم بر تعداد کل دانه بوته در شرایط وجین علف­های هرز تعداد کل دانه در بوته بین 0/85 عدد تا 2/39 عدد متغییر بود، بیشترین تعداد دانه در بوته در شرایط وجین علف­های هرز در لاین 08 مشاهده شد و کمترین تعداد دانه در بوته برنج در رقم 2/39 عدد مشاهده شد (جدول 5). در شرایط عدم وجین علف­های هرز علاوه بر افت شدید تعداد دانه در بوته برنج بیشترین تعداد دانه در بوته در رقم طارم هاشمی مشاهده شد (2/36 عدد) و کمترین تعداد دانه در بوته (9/27 عدد) در رقم ندا مشاهده شد، در رابطه وزن هزار دانه باید بیان کرد که بر خلاف تعداد دانه در بوته در شرایط عدم وجین علف­های هرز وزن هزار دانه برنج کاهش چندانی نداشت به طوری که در ارقام مختلف مورد مطالعه با وجود کاهش وزن هزار دانه

 

جدول 4-  تجزیه واریانس (میانگین مربعات) اثر رقم، علف هرز و اثر متقابل آنها بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه برنج

شاخص برداشت

عملکرد بیولوژیک

عملکرد دانه

وزن هزاردانه

تعداد کل دانه

درجه آزادی

منابع تغییر

109/0

27248

3832

110/0

501/0

2

بلوک

277/488**

100696917**

5220427**

000/45**

432/447**

4

رقم

614/1697**

429323590**

45649861**

875/316**

190/7151**

1

مدیریت علف هرز

913/246**

12757839**

5315583**

665/25**

943/477**

4

رقم × مدیریت

480/0

30356

1293

0751/0

903/0

18

خطای آزمایش

6/3

1/3

5/2

1/1

9/1

 

ضریب تغییرات (%)

، * و ** به ترتیب عدم معنی­داری، معنی داری در سطح احتمال 5 و 1 درصد می باشد.ns

 

 

با عدم وجین علف­های هرز این کاهش در ارقام مختلف به طور متوسط برابر 15 درصد بود، بیشترین وزن هزار دانه در شرایط وجین علف­های هرز برابر 1/29 گرم بود (رقم ندا) و در شرایط عدم وجین برابر 7/27 گرم در رقم ندا، کمترین وزن هزار دانه نیز در شرایط وجین برابر 8/27 گرم و در شرایط عدم وجین برابر 1/15 گرم بود که در هر دو شرایط در رقم کشوری مشاهده شد (جدول 5)، به طور کلی بر اساس نتایج این آزمایش می­توان بیان کرد عدم وجین علف­های هرز اثر بیشتری بر تعداد دانه در بوته برنج می­گذارد تا بر وزن هزار دانه برنج، در واقع می­توان اینگونه بیان کرد که عدام وجین علف­های هرز در وهله اول با تاثیر بر تعداد پنجه بارور باعث کاهش در تعداد دانه در بوته برنج می­شود اما تاثیر چندانی بر وزن هزار دانه برنج ندارد (جدول 5).

 

 

 

جدول 5- مقایسه میانگین اثر متقابل رقم و علف هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه برنج

علف هرز

تیمار

تعداد کل دانه

وزن هزار دانه (g)

عملکرد دانه (kg.ha-1)

عملکرد بیولوژیک (kg.ha-1)

شاخص برداشت (%)

وجین

طارم هاشمی

48/56d

80/26c

73/1753d

50/6435d

2/27c

ندا

20/64c

13/29a

60/3410b

10319b

0/33b

کشوری

27/39e

86/27b

43/313f

57/6589d

7/4h

لاین08

06/85a

93/28a

43/2556c

33/9944c

7/25d

شیرودی

80/72b

53/26c

03/5312a

12852a

3/41a

بدون وجین

طارم هاشمی

23/36f

66/21e

90/429e

53/1879ef

8/22e

ندا

93/27i

73/27b

40/335f

47/2163e

5/15f

کشوری

63/33g

13/15g

0333/62g

60/1438g

3/4h

لاین08

00/35fg

23/23d

8667/93g

07/1844f

1/5h

شیرودی

63/30h

00/19f

9667/89g

53/985h

1/9g

تیمارهای با حداقل یک حرف مشترک در هر ستون بر اساس آزمون LSD، تفاوت معنی دار با یکدیگر ندارند.

 

 

 

بر اساس نتایج جدول مقایسه میانگین اثر متقابل رقم و علف هرز بر عملکرد بیولوژیک برنج با وجین علف­های هرز عملکرد بیولوزیک برنج به شدت افزایش پیدا کرد به طوری که در برخی ارقام با وجین علف­های هرز عملکرد بیولوژیک برنج بیش از 80 درصد افزایش پیدا کرد، بیشترین عملکرد بیولوژیک در شرایط وجین علف­های هرز برابر 3/12852 کیلوگرم در هکتار بود که در رقم شیرودی مشاهده شد و کمترین عملکرد بیولوزیک در رقم طارم هاشمی با مقدار 5/6435 کیلوگرم در هکتار بدست آمد، در شرایط عدم وجین علف­های هرز بیشترین عملکرد بیولوژیک در رقم ندا مشاهده شد و کمترین عملکرد بیولوژیک در رقم شیرودی بدست آمد که به ترتیب برابر 4/2163 و 5/985 کیلوگرم در هکتار بود (جدول 5). عملکرد دانه شبیه عملکرد بیولوژیک با عدم وجین علف­های هرز به شدت کاهش پیدا کرد به طوری که در ارقام مختلف برنج با عدم وجین علف­های هرز عملکرد دانه بین 3/98 درصد تا 5/75 درصد متغییر بود بیشترین کاهش در عملکرد دانه با عدم وجین علف­های هرز در رقم شیرودی مشاهده شد و کمترین افت در رقم طارم هاشمی بدست آمد، بیشترین عملکرد دانه در ظرایط وجین علف­های هرز در رقم شیرودی مشاهده شد (5312 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه مربوط به رقم کشوری با عملکرد دانه 4/313 کیلوگرم بود، در شرایط عدم وجین علف­های هرز بیشترین عملکرد دانه در رقم طارم هاشمی با 9/429 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و کمترین عملکرد دانه در رقم کشوری با مقدار 0/62 کیلوگرم در هکتار بدست آمد (جدول 5).

 به­طور کلی می­توان بر اساس نتایج این آزمایش بیان کرد ارقام مختلف مورد مطالعه در این آزمایش به شدت حساس به وجود علف هرز در مزرعه هستن به­طوری که این قدرت رقابت کم در ارقام مورد مطالعه به حدی است که عدم وجین علف­های هرز می­تواند تا حدود 100 درصد (3/98 درصد) در برخی از ارقام باعث کاهش عملکرد شود این امر بیان کننده آنست که کنترل علف­های هرز باید یکی از مهم­ترین و در الویت ترین مدیریت­های مزرعه برنج باشد، همچنین بر اساس نتایج این آزمایش باید به این نکته اشاره شود که علف­های هرز به دلیل رقابت شدید با برنج در ابتدا باعث آسیب در سایر صفت­ها از جمله وزن خشک برگ پرچم، وزن خشک سایر برگ­ها تعداد پنجه­های بارور، وزن هزار دانه و ... شده است که این موارد در نهایت عملکرد دانه برنج را در ارقام مختلف کاهش داده­اند، علاوه بر موارد یاد شده بیشترین قدرت رقابت ارقام برنج با علف­های هرز در رقم طارم هاشمی و ندا مشاهده شد که توانستند در شرایط بدون وجین علف­های هرز بیشترین عملکرد دانه را داشته باشند (جدول 5). در رابطه با شاخص برداشت باید بیان شود با عدم وجین علف­های هرز شاخص برداشت در تمام ارقام مورد مطالعه کاهش پیدا کرد به­طوری که در ارقام مختلف بین 14 تا 23 درصد کاهش شاخص برداشت مشاهده شد، در این رابطه باید بیان کرد کاهش شاخص برداشت نشان دهنده این امر است که وجود علف­های هرزباعث کاهش بیشتر در عملکرد دانه می­شودند تا عملکدرد بیولوژیک که این امر در نهایت باعث افت شدید شاخص برداشت با عدم وجین علف­های هرز می­شود (جدول 5)، این امر در نتایج مربوط به عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نیز قابل مشاهده می­باشد، به طوری که افت عملکرد دانه بیشتری از افت عملکرد بیولوژیک در اثر عدم وجین علف­های هرز بود (جدول 5).

به رغم تاکید محققین متعدد بر مزیت­های کشت مستقیم نسبت به کشت نشایی، هنوز این سیستم کشت برنج مقبولیت عمومی پیدا نکرده است (فاروق و همکاران 2018). در کشت مستقیم شدت علف­هرز بیشتر از کشت نشایی است زیرا در این سیستم علف­های هرز هم زمان با برنج سبز می­شوند و ارتفاع آب لازم برای سرکوبی علف هرز همانند روش نشایی وجود ندارد و خطر کاهش عملکرد برنج در اثر رقابت علف هرز بسیار جدی است (چاهان و جانسون 2010) به این ترتیب علف­های هرز را می­بایست یک مانع عمده در مؤفقیت کشت مستقیم به حساب آورد (سینگ و همکاران 2008)، تخمین زده شده عملکرد برنج آلوده به علف هرز تحت کشت مستقیم تا حدود 60 درصد کاهش می­یابد و حتی در شرایط آلودگی شدید این کاهش به100 درصد هم می­رسد (رائو و همکاران 2007)، نتایج آزمایش حاضر نیز نشان داد در ارقام مختلف عملکرد دانه در کشت مستقیم بین 75 درصد تا 98 درصد با عدم وجین علف­های هرز کاهش پیدا کرد، که این امر نشان دهنده قدرت رقابت پایین ارقام مختلف برنج مورد مطالعه با علف­های هرز می­باشد (جدول 4). در بیشتر اراضی شالیزاری تحت سیستم کشت مستقیم برنج در آسیا و آفریقا 2-3 بار در طول فصل علف­های هرز وجین می­شوند و برای این منظور بیش از 100 نفر روز در هکتار نیروی کارگری به کار گرفته می­شود (رودن بورگ و جانسون 2019).  

بیان شده است رقابت بین گونه­ای برای دریافت منابع ضروری رشد گیاه نور، آب و مواد غذایی از مهم ترین عوامل تعیین کنندة عملیات سیستم­های کشاورزی است. در زراعت برنج، نشاکاری، مدیریت خوب آب، وجین دستی و کاربرد علف کش­های مناسب، تداخل علف­های هرز را کاهش می­دهند، با این حال علف های هرز همواره افت عملکرد درخور توجهی را به مزرعه تحمیل می­کنند، به ویژه این کاهش عملکرد در کشت مستقیم بذر که برای رشد اولیه و استقرار به آب کمتری نیاز دارد، شدیدتر است، مطالعات مختلف از توان رقابتی متفاوت ارقام برنج با علف هرز حاکی از آن است که استفاده از ارقام با توان رقابت بالا، ابزاری مطمئن برای مدیریت علف­های هرز محسوب می­شود (هافله و همکاران 2004). استفاده از ارقام با توان رقابتی بالا، ابزاری مطمئن برای کنترل علف های هرز محسوب می­گردد (هافله و همکاران 2004). همچنین بیان شده است اگرچه برنج عموماً رقیب ضعیفی در برابر علف­های هرز است اما گزارش­های متعددی مبنی بر وجود تنوع ژنتیکی در توانایی رقابت با علف­های هرز در بین ارقام مختلف آن در آسیا (نامکو و همکاران 2009) آمریکای لاتین و آفریقا (سایتو و همکاران 2010 و رودن بورگ و جانسون 2019) وجود دارد، اما متاسفانه نتایج این آزمایش نشان داد تمام ارقام مورد مطالعه با عدم وجین علف­های هرز بیش از 75 درصد افت عملکرد داشتند و در برخی از ارقام این کاهش عملکرد به 98 درصد نیز رسید (جدول 4). پالانیاپانس و بالسوبرامانیم (2002) گزارش کردند تاخیر در کنترل علف­های هرز در مزرعه برنج 15 الی 25 روز بعد از کاشت، عملکرد برنج را شدیدا کاهش می­دهد و کاهش عملکرد در برنج به دلیل رقابت علف هرز در برنج نشاء شده حدود 30 الی 40 درصد و در کشت مستقیم حدود 70 الی 80 درصد می­باشد. مهم­ترین معضل در تولید برنج به روش کشت مستقیم، علف­های هرز محسوب می­شوند به طوری که کشت برنج را تحت­الشعاع قرار می­دهند (یعقوبی و همکاران 2010).

در شکل 1 رابطه بین عملکرد دانه با صفات اندازه­گیری شده نشان داده شده است بر اساس نتایج این شکل با افزایش در وزن خشک برگ پرچم عملکرد دانه برنج نیز افزایش پیدا کرد به طوری که به ازای افزایش یک گرمی در وزن خشک برگ پرچم عملکرد دانه برنج 4613 کیلوگرم در هکتار افزایش پیدا کرد، همچنین با افزایش تعداد پنجه بارور نیز عملکرد دانه برنج افزایش پیدا کرد و شیب این افزایش برابر 223 کیلو گرم در هکتار به ازای افزایش یک پنجه بارور بود (شکل 1)، افزایش در اجزای عملکرد دانه برنج نیز باعث افزایش در عملکرد برنج شد، به طوری که به ازای افزایش یک عدد دانه در بوته عملکرد برنج  به میزان 1/75 کیلوگرم در هکتار افزایش پیدا کرد، همچنین با افزایش یک گرمی در وزن هزار دانه برنج عملکرد دانه برنج به مقدار 295 کیلوگرم در هکتار افزایش پیدا کرد (شکل 1)، به طور کلی بر اساس نتایج این آزمایش کنترل علف­های هرز ابتدا باعث افزایش در صفاتی مانند وزن برگ پرچم و تعداد پنجه بارور می­شود که این افزایش باعث افزایش در اجزای عملکرد دانه می­شود و نهایتا عملکرد دانه نیز افزایش پیدا می­کند (شکل 1).

 

 

شکل 1- رابطه بین عملکرد دانه و صفات اندازه­گیری شده

 

 

نتیجه­گیری کلی

نتایج این آزمایش نشان داد کنترل علف­های هرز اثر معنی­داری بر صفاتی مهمی نظیر تعداد پنجه بارور، وزن برگ پرچم، وزن سایر برگ­ها، وزن ساقه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه برنج دارد، بیشترین عملکرد دانه در شرایط وجین علف­های هرز در رقم شیرودی مشاهده شد (5312 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه مربوط به رقم کشوری با عملکرد دانه 4/313 کیلوگرم بود، در شرایط عدم وجین علف­های هرز بیشترین عملکرد دانه در رقم طارم هاشمی با 9/429 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و کمترین عملکرد دانه در رقم کشوری با مقدار 0/62 کیلوگرم در هکتار بدست آمد، بیشترین کاهش در عملکرد دانه با عدم وجین علف­های هرز نسبت به وجین علف­های هرز در رقم شیرودی مشاهده شد و کمترین افت در رقم طارم هاشمی بدست آمد به طور کلی بر اساس نتایج این آزمایش باید بیان کرد کشت مستقیم در صورت عدم وجین علف­های هرز خسارت فراوانی بر عملکرد دانه برنج وارد می­کند، اما با این حال در بین ارقام مورد مطالعه رقم طارم هاشمی و ندا توانستند در شرایط بدون وجین علف­های هرز بیشترین عملکرد دانه را داشته باشند.

 

سپاسگزاری

به­این ­وسیله نویسندگان این مقاله مراتب تشکر و قدردانی خود را از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به سبب حمایت مالی از انجام این پژوهش اعلام می­دارند.

مراجع

Ala A, Agha Alikhani M, Amiri Larijani B and Svfyzadh S. 2014. Comparison of direct cultivation system and rice transplantation in Mazandaran province: Weed competition, yield and yield components. Iranian Journal of Crop Research, 12(3): 475-463. (In Persian).
Ali AM, Thind HS, Sharma S and Singh SY. 2015. Site-specific nitrogen management in dry direct seeded rice using chlorophyll meter and leaf colour chart. Journal of Pedosphere, 25: 72–81.
Baghestani MA, Zind A. 2004. Investigation of morphophysiological characteristics affecting the competitive power of wheat (Triticum aestivum L.) with pterygium weed (Goldbachia laevigata.) Abstract of the 16th Iranian Plant Protection Congress. Tabriz. Shahrivar 2004. (In Persian).
Balasubramaniyam P and Palaniappans P. 2002. Principles and practices of agronomy. Agrobioses, Todhpur printed HS offset New Delhi.
Bouman BAM, Feng L, Tuong TP, Wang G and Feng H. 2007. Exploring options to grow rice under watershort conditions in northern China using a modelling approach. II. Quantifying yield, water balance components, and water productivity. Agricultural Water Management. 88: 23-33.
Chahan BS. 2012. Weed ecology and weed management sterategies for dry seeded rice in Asia. Weed Technology, 26: 1-13.
Chauhan BS and Johnson D E. 2010. Implications of narrow crop row spacing and delayed Echinochloacolona and Echinochloa crus-galli emergence for weed growth and crop yield loss in aerobic rice. Field Crops Research, 117: 177-182.
Chauhan BS. 2013. Shade reduces growth and seed production of Echinochloa colona, Echinochloa crus- galli, and Echinochloa glabrescens. Crop Protection, 43: 241-245.
Chauhan BS, Awan TH, Abugho SB, Evengelista G and Yadav S. 2015. Effect of crop establishment methods and weed control treatments on weed management, and rice yield. Field Crops Research, 172: 72-84.
Chen S, Ge Q, Chu G, Xu C, Yan J and Zhang X. 2017. Seasonal differences in the rice grain yield and nitrogen use efficiency response to seedling establishment methods in the middle and lower reaches of the Yangtze River in China. Field Crops Research, 205: 157-169.
Derakhshan A, Gharakhlou J and Baqrany N. 2015. The effect of row spacing and herbicide application on growth indices, yield and yield components in direct rice cultivation. Journal of Crop Production, 8 (2): 49-31. (in Persian).
Dingkuhn M, Schnier HF, Datta SK, Wijangkco E and Dorffling K. 2007. Diurnal and developmental changes in canopy gas exchange in relation to growth in transplanted and direct seeded flooded rice. Australian Journal of Crop Science, 17(2): 119-134.
Estorninos LE, Geoly DR and Gbur EE. 2005. Rice and red rice interference. Rice response to population dersities of three red rice ecotypes. Weed Science, 53: 683-689.
Farooq M, Siddique KHM, Rehman H, Aziz T, Lee DJ and Wahid A. 2018. Rice direct seeding: Experiences, challenges and opportunities. Soil & Tillage Research, 111: 87-98.
Gangwar KS, Gill MS, Tomar OK and Pandey DK. 2018. Effect of crop establishment methods on growth, productivity and soil fertility of rice (Oryza sativa) - based cropping systems. Indian Journal of Agronomy, 53(2): 102-106.
Golmohammadi M, Alizadeh H, Yaqubi M and Oveyssi M. 2012. Effect of competition between two species of sorghum weed on yield, yield components and rice growth indices. Iranian Journal of Crop Science, 43 (2): 201-189. (In Persian).
GolmohammadiM, Alizadeh J, Yaghoubi H and Syntactic M. 2011. Study of weed response of Echinochloa crus- galli and rice urchin (Echinochloa oryzoides) to water height and soil depth. Iranian Journal of Crop Science, 42 (3): 63-45. (In Persian)
Haefele SM, Johnson DE, M’Bodj D, Wopereis MCS and Miezan KM. 2004. Field screening of diverse rice genotypes for weed competitiveness in irrigated lowland ecosystems. Field Crops Research, 88: 39–56.
Huang M, Zhou XF, Cao F, Xia B and Zou Y. B. 2015. No-tillage effect on rice yield in China: a meta-analysis. Field Crops Research, 183: 126–137.
Karim RSM, Man AB and Sahid IB. 2004. Weed problems and their management in rice fields of Malaysia: An overview. Weed Biology and Management, 4: 177-186.
Khaliq A and Matloob A. 2011. Weed crop competition period in three fine rice cultivars under direct seeded rice culture. Pakistan Journal of Weed Science and Research, 17, 229-243.
Khaliq A, Hussain M, Matloob A, Tanveer A, Zamir SI, Afzal I and Aslam F. 2014. Weed growth, herbicide efficacy indices, crop growth and yield of wheat are modified by herbicide and cultivar interaction. Pakistan Journal of Weed Science and Research, 20(1):91-109.
Kumar V and Ladha JK. 2011. Direct seeding of rice: recent developments and future research needs. Advances in Agronomy, 111: 297-413.
Lemerle D, Verbeek B and Coombes NE. 1996. Interaction between wheat (Triticum aestivum) and diclofop to reduce the cost of annual ryegrass (Lolium rigidum) control. Weed Science, 44: 634-639.
Li XC, Zhong QY, Li YX, Li GH, Ding YF, Wang SH, Liu ZH, Tang S, Ding CQ and Chen L. 2016. Triacontanol reduces transplanting shock in machine-transplanted rice by improving the growth and antioxidant systems. Front. Plant Science, 7: 1-10.
Liu H, Hussain S, Zheng M, Peng Sh, Huang J, Cui K and Nie L. 2014. Dry direct-seeded rice as an alternative to transplanted-flooded rice in Central China. Agronomy of Sustainable Develoment 35(1): 285-294.
Mann RA, Ahmad S, Hassan G and Baloch MS. 2007. Weed management in direct seeded rice crop. Pakistan Journal Weed Science Reseaech, 13(3-4): 219- 226
Mishra JS, Singh VP and Yaduraju NT. 2006. Wild onion (Asphodelus tenuifolius Cav.) interference in lentil and chickpea crops and its management through competitive cropping. Weed Biology and Management, 6: 151-156.
Mohammadi S and Baghestani MA. 2014. The effect of integrated weed management on growth characteristics and yield of cotton cultivars. Iranian Cotton Research Journal, 2 (1): 104-93. (In Persian).
Namuco OS, Cairns JE and Johnson DE. 2009. Investigating early vigour in upland rice (Oryza sativa L.): Part I. Seeding growth and grain yield in competition with weeds. Field Crops Research, 113: 197–206.
Rao AN, Johnson DE, Sivaprasad B, Ladha JK and Mortimer AM. 2007. Weed management in direct-seeded rice. Advances in Agronomy, 93: 153-255
Rashid MH, Alam MM, Khan MAH and Ladha JK. 2009. Productivity and resource use of direct-(drum)-seeded and transplanted rice in puddled soils in rice-rice and rice-wheat ecosystem. Field Crops Research, 113: 274–281.
Rodenburg J and Johnson DE. 2019. Weed management in rice-based cropping systems in Africa. Advance Agronomy, 103: 149–218.
Saadatian B, Ahmadvand G, Soleimani F. 2011. Investigation of the role of canopy structure and growth characteristics of two wheat cultivars in competition conditions on the threshold of economic damage and yield of two species of rye and wild mustard. Iranian Journal of Crop Research, 9 (2): 504-494. (In Persian).
Saito K, Azoma K and Rodenburg J. 2010. Plant characteristics associated with weed competitiveness of rice under upland and lowland conditions in West Africa. Field Crops Research, 116: 308–317.
Sangeetha C and Baskar P. 2015. Influence of different crop establishment methods on productivity of rice- A Review. Agricultural Reviews, 36(2): 113-124.
Singh S, Ladhab JK, Guptaa RK, Bhushana L and Raob AN. 2008. Weed management in aerobic rice systems under varying establishment methods. Crop Protection, 27: 660–671.
Yaghoubi B, Alizade H, Rahimian H, Baghestani MA, Sharifi MM and Davatgar N. 2010. A review on researches conducted on paddy field weeds and herbicide in Iran. (Flour change, bioassay of herbicide degradation and dwarfism in rice. The Proceedings of 3rd Iranian Weed Science Congress. 2: 2–11.
Yaghoubi B and Baghestani MA. 2004. Study of competitiveness of native and improved rice cultivars with sorghum weed using growth analysis. Sixteenth Iranian Plant Protection Congress. Tabriz. Iran. Page 619. (In Persian).
دانش کشاورزی وتولید پایدار
دوره 32، شماره 2
مرداد 1401
صفحه 145-159

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار